Trong gần 40 năm đổi mới, công tác tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng đã đạt được những kết quả quan trọng:

Tham mưu về tổ chức bộ máy, biên chế, chính sách tiền lương trong hệ thống chính trị. Tổ chức nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về mô hình tổ chức tổng thể của hệ thống chính trị; tham mưu sửa đổi, bổ sung, ban hành mới, hoàn thiện các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị. Tham mưu lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng cụ thể hóa, thể chế hóa và tổ chức thực hiện có hiệu quả việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh gọn đầu mối các tổ chức theo hướng giảm, giải thể hoặc sắp xếp lại các cơ quan, tổ chức hoạt động không hiệu quả, không tăng thêm đầu mối và biên chế.

Nhìn chung, các nhiệm vụ, giải pháp về sắp xếp, tinh gọn hệ thống tổ chức của Đảng đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở, đạt được nhiều kết quả quan trọng như: Giảm nhiều tổ chức đảng trực thuộc Trung ương, trực thuộc cấp tỉnh; hệ thống tổ chức đảng trong doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập được củng cố, kiện toàn; công tác phát triển đảng ở doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài nhà nước, thôn, tổ dân phố được quan tâm, đẩy mạnh… đã góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị và xã hội. Hệ thống tổ chức của các cơ quan Nhà nước, mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội được sắp xếp kiện toàn, tinh gọn đầu mối bên trong; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động.

Tham mưu về xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng. Gần 40 năm qua cùng với quá trình phát triển, đổi mới của đất nước, số lượng, mô hình tổ chức cơ sở đảng tiếp tục được sắp xếp, hoàn thiện, điều chỉnh về quy mô, hình thức tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động để phù hợp với yêu cầu mới. Qua gần 40 năm đổi mới, hầu hết các loại hình tổ chức cơ sở đảng từng bước được sắp xếp, củng cố, kiện toàn trên cơ sở các quy định về chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác. Nhiều cấp ủy cơ sở quan tâm đổi mới phương thức lãnh đạo, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở; xây dựng, sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc của cấp ủy bảo đảm nguyên tắc của Đảng gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị. Chất lượng sinh hoạt cấp ủy, chi bộ định kỳ, sinh hoạt chuyên đề có chuyển biến tích cực; nâng cao tính chiến đấu trong sinh hoạt; tinh thần trách nhiệm, phương pháp điều hành, kỹ năng tổ chức sinh hoạt của nhiều bí thư chi bộ có bước tiến bộ, xuất hiện nhiều mô hình mới, cách làm hiệu quả.

Các cấp ủy, tổ chức đảng thường xuyên quan tâm củng cố, kiện toàn cấp ủy cơ sở bảo đảm số lượng, chất lượng; lựa chọn đảng viên có đủ tiêu chuẩn, điều kiện tham gia cấp ủy, đảm nhiệm vị trí bí thư, phó bí thư; trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đội ngũ cấp ủy viên, bí thư được nâng lên sau mỗi nhiệm kỳ. Trong từng nhiệm kỳ, công tác kiểm tra, giám sát ngày càng được Đảng quan tâm và chỉ đạo thực hiện nghiêm túc. Các cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp tăng cường kiểm tra định kỳ, đột xuất, kiểm tra có dấu hiệu vi phạm; mở rộng hoạt động giám sát; xử lý kỷ luật nghiêm đối với các tổ chức đảng vi phạm. Công tác khen thưởng được thực hiện thường xuyên gắn với việc đổi mới đánh giá, xếp loại tổ chức cơ sở đảng.

Tham mưu về xây dựng và quản lý đội ngũ đảng viên. Ban Tổ chức Trung ương đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan chủ động nghiên cứu, tham mưu, đề xuất Ban Chấp hành Trung ương các khóa ban hành các nghị quyết, kết luận quan trọng về xây dựng và quản lý đội ngũ đảng viên; tham mưu Trung ương ban hành các quy định, quy chế, hướng dẫn về công tác xây dựng, quản lý và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên. Cùng với sự trưởng thành, lớn mạnh và phát triển của toàn Đảng, đội ngũ đảng viên của Đảng ngày càng phát triển nhanh về số lượng; trình độ, kiến thức, năng lực ngày càng nâng lên và cơ cấu đội ngũ đảng viên ngày càng hợp lý hơn.

Tham mưu về công tác cán bộ. Đã tham mưu Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành nhiều nghị quyết, kết luận, luật, nghị định, sửa đổi, bổ sung nhiều quy định, quy chế liên quan đến công tác cán bộ để góp phần chỉnh đốn, khắc phục những vướng mắc, hạn chế, yếu kém, bất cập. Nhiều cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan Nhà nước đã lãnh đạo, chỉ đạo, thể chế hóa thành các quy định và tổ chức thực hiện nghiêm túc, đạt được những kết quả quan trọng. Qua gần 40 năm đổi mới, đội ngũ cán bộ các cấp đã có bước trưởng thành, phát triển về nhiều mặt, chất lượng đội ngũ ngày được nâng lên, đóng góp quan trọng vào thành công của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Nghiên cứu, tổng kết thực tiễn để tham mưu Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện thể chế về công tác cán bộ; kịp thời xây dựng, bổ sung, sửa đổi và ban hành mới hàng loạt quy định, quy chế về đánh giá, quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử; về danh mục chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý và tương đương trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở; về kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền, từ chức, miễn nhiệm cán bộ; về thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu trong công tác cán bộ...; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ.

Tham mưu về bảo vệ chính trị nội bộ. Đã tham mưu Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư các chỉ thị, nghị quyết, quy định, kết luận về công tác bảo vệ chính trị nội bộ đáp ứng yêu cầu của từng giai đoạn; cụ thể hóa sâu sắc, toàn diện các quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ, giải quyết những yêu cầu, thách thức đặt ra đối với nhiệm vụ bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ.

Thực hiện tốt công tác tổ chức quán triệt các văn bản lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ; triển khai các công tác rà soát, thẩm tra, xác minh vấn đề chính trị, thẩm định và kết luận tiêu chuẩn chính trị của cán bộ, đảng viên; giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo liên quan đến công tác bảo vệ chính trị nội bộ; việc bố trí, sử dụng cán bộ có vấn đề chính trị. Thực hiện tốt công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng; phối hợp nắm tình hình chính trị nội bộ. Chủ động hướng dẫn, cụ thể hóa các nội dung chỉ đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ tại các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tham mưu về tổ chức xây dựng Đảng cũng bộc lộ những hạn chế, thiếu sót:

Một số nơi việc sắp xếp tổ chức bộ máy còn mang tính cơ học, chưa gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động; chưa gắn biên chế với vị trí việc làm và cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan, tổ chức còn trùng lắp, chồng chéo, làm giảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Chính sách tiền lương chưa tạo được động lực trong thực hiện nhiệm vụ.

Chưa có sự thống nhất trong việc thành lập tổ chức đảng trực thuộc đảng ủy xã, phường, thị trấn; nhiều chi bộ, đảng bộ cơ sở có đông đảng viên, tổ chức sinh hoạt đảng khó khăn; tổ chức cơ sở đảng ở các loại hình doanh nghiệp chưa theo kịp quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; công tác xây dựng, phát triển tổ chức đảng trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước còn nhiều khó khăn; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của một số ít tổ chức cơ sở đảng còn hạn chế, việc khắc phục khâu yếu, mặt yếu còn chậm. Một số tổ chức cơ sở đảng chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc; khả năng vận dụng, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của cấp ủy cấp trên còn hạn chế, việc giải quyết một số vấn đề phức tạp xảy ra tại cơ sở còn lúng túng. Công tác kiểm điểm, đánh giá, xếp loại chất lượng tổ chức cơ sở đảng vẫn chưa thực chất, một số nơi có biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm. Công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật ở một số cấp ủy cơ sở chưa nghiêm, chưa thường xuyên, kịp thời.

Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên, chưa đi vào chiều sâu, có mặt còn hình thức và chất lượng chưa cao, thậm chí còn lúng túng trước những vấn đề phức tạp mới phát sinh. Công tác quản lý đảng viên chưa được quan tâm đúng mức, nhất là việc nắm bắt tình hình và diễn biến tư tưởng chính trị của đảng viên; chưa kịp thời phát hiện, ngăn chặn và đấu tranh với những biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và tệ nạn quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ngay từ chi bộ, đảng bộ cơ sở. Công tác kết nạp đảng viên ở một số nơi còn chạy theo số lượng, chưa chú trọng về chất lương, nên số lượng đảng viên dự bị không chuyển được thành đảng viên chính thức và bị xóa tên hằng năm có xu hướng tăng lên.

Công tác tham mưu về công tác cán bộ còn một số hạn chế: Một số nội dung trong các nghị quyết, kết luận của Trung ương về công tác cán bộ chậm được thể chế hóa, cụ thể hóa. Đánh giá cán bộ còn hình thức, chưa lấy hiệu quả công việc làm thước đo chủ yếu; đánh giá chưa liên tục cả quá trình, chưa đa chiều gắn với nhiệm vụ và tiêu chí cụ thể; chưa rõ trách nhiệm của tập thể lãnh đạo, cá nhân người đứng đầu trong nhận xét, đánh giá. Công tác quy hoạch cán bộ còn dàn trải, phổ biến là quy hoạch khép kín trong từng ngành, từng địa phương; thiếu tổng thể, liên thông. Công tác tuyển chọn, bố trí, sử dụng và bổ nhiệm cán bộ ở không ít nơi chưa thực sự xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ; tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, đoàn kết xuôi chiều trong bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử còn xảy ra ở nhiều nơi; tình trạng đúng quy trình nhưng chưa đúng người, đúng việc xảy ra ở không ít nơi. Phân cấp quản lý cán bộ còn thiếu đồng bộ giữa các bộ, ngành và địa phương. Chính sách đối với cán bộ vẫn còn những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng  kịp yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ. Cơ quan tham mưu về công tác cán bộ ở một số nơi chậm đổi mới, cả về tư duy đến nội dung, phương pháp công tác; còn thiếu chủ động trong công việc, nhất là nghiên cứu, đề xuất những vấn đề mang tính chiến lược, lâu dài. Đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu về công tác tổ chức cán bộ ở các cấp biến động nhiều, nhất là sau mỗi kỳ đại hội; phẩm chất, năng lực, trình độ, chất lượng nghiên cứu, tham mưu có mặt còn hạn chế.

Một số văn bản, quy định của Đảng và Nhà nước về bảo vệ chính trị nội bộ còn chậm được bổ sung, hoàn thiện đồng bộ với các quy định hiện hành.

Để thực hiện tốt chức năng tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng, cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau đây:

Một là, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của các cơ quan đảng Trung ương làm công tác tham mưu trên lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Tiếp tục rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác, cơ cấu tổ chức bên trong của các cơ quan đảng Trung ương để từng bước sắp xếp tinh gọn, hợp lý, xóa bỏ tổ chức trung gian, trùng lặp hoặc không còn phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, để bộ máy luôn luôn được vận hành thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Tập trung thực hiện việc cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của từng cơ quan, tạo ra chuyển biến rõ rệt, bảo đảm tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức có trình độ nghiên cứu, tham mưu tổng hợp chiếm trên 50% tổng số biên chế được giao, có từ 20%- 30% số chuyên viên là chuyên viên cao cấp, trong số đó có nhiều chuyên gia đầu ngành thực hiện nhiệm vụ tham mưu chiến lược cho Trung ương. Kiên quyết tinh giản số cán bộ, công chức, viên chức trình độ năng lực kém, thiếu ý thức phục vụ và không hoàn thành nhiệm vụ được giao. Tiếp tục đổi mới công tác tuyển dụng, công tác luân chuyển cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị, có chính sách phù hợp, hấp dẫn để thu hút cán bộ có đức, có tài về công tác ở các cơ quan đảng Trung ương; bố trí, sắp xếp phù hợp giữa các độ tuổi để có sự kế thừa và phát triển, tránh tình trạng hẫng hụt đội ngũ cán bộ có trình độ tham mưu chiến lược.

Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Đổi mới công tác tuyển chọn cán bộ công tác tham mưu trong lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng thực sự nổi trội về trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức vào công tác tại ban tổ chức cấp ủy các cấp; đa dạng nguồn tuyển chọn từ các cơ quan, đơn vị và từ các học viện, trường đại học. Coi trọng quy hoạch, tạo nguồn cán bộ tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng ở các cấp, các ngành. Công tác quy hoạch cán bộ phải được thực hiện nghiêm túc, bài bản, có tầm nhìn xa, có độ mở cao; từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, tạo sự chủ động về nguồn cán bộ lãnh đạo, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài của Ngành Tổ chức xây dựng Đảng. Phát hiện sớm nguồn cán bộ trẻ ở nhiều cơ quan, tổ chức, lĩnh vực, ngành nghề có đức, có tài, có triển vọng, năng lực làm công tác tổ chức xây dựng Đảng, đưa vào quy hoạch để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp đối với cán bộ làm công tác tham mưu về tổ chức xây dựng Đảng.

Ngoài nội dung về trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, nghiệp vụ công tác, một nội dung quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác tổ chức xây dựng Đảng chính là kỹ năng, kinh nghiệm đánh giá, nhìn nhận con người và kỹ năng, phương pháp, kinh nghiệm xử lý các tình huống về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ. Đổi mới mạnh mẽ công tác đánh giá, bố trí, đề bạt, sử dụng đội ngũ cán bộ tham mưu về tổ chức xây dựng Đảng, nhất là cán bộ trẻ. Đẩy mạnh luân chuyển cán bộ trong hệ thống chính trị, các lĩnh vực công tác, tạo môi trường rèn luyện trong thực tiễn cho cán bộ Ngành Tổ chức xây dựng Đảng phấn đấu, trưởng thành. Xây dựng phong cách, lề lối, tác phong làm việc chuyên nghiệp, khoa học cho đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu về tổ chức xây dựng Đảng. Hoàn thiện hệ thống thể chế, quy định chuẩn mực về lề lối, phong cách làm việc của cán bộ tham mưu về tổ chức xây dựng Đảng. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng.

Ba là, đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng nội dung tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Xác định rõ hơn tính hệ thống về nội dung tham mưu trong lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Hoàn thiện cơ chế công tác tham mưu trong các cơ quan của Đảng nói chung và trong công tác tổ chức xây dựng Đảng nói riêng. Phải gắn rất chặt chẽ, hữu cơ giữa nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy sự phát triển của thực tiễn làm điểm xuất phát và cũng là điểm đến của công tác nghiên cứu - tham mưu; coi trọng sự sáng tạo - tư duy sáng tạo; coi trọng chế độ phản biện, chế độ tự phản biện, chế độ tiếp thu phản biện, dân chủ, khách quan trong nghiên cứu - tham mưu xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước; xây dựng được cơ chế, phương thức, hình thức cụ thể hóa, thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng thành pháp luật, chính sách của Nhà nước

Bốn là, nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các cơ quan đảng Trung ương làm công tác tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Tăng cường sự tham gia, phối hợp giữa các cơ quan Đảng Trung ương trong triển khai các đề án trình Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua việc tham gia vào các ban chỉ đạo, tổ biên tập, tổ giúp việc đề án. Tăng cường phối hợp trong các hoạt động nghiên cứu phục vụ công tác tham mưu như tổ chức xin ý kiến, tổ chức các hội thảo, tọa đàm. Đối với các nội dung tham mưu liên quan đến nhiều lĩnh vực, cần mời các chuyên gia, nhà khoa học từ các cơ quan đảng Trung ương tham mưu ở lĩnh vực đó tham gia thực hiện các chuyên đề nghiên cứu chuyên sâu, tham gia cung cấp các thông tin, dữ liệu theo yêu cầu của đề án để bảo đảm tính khách quan trong đánh giá, nhận định và tính thiết thực, khả thi của các giải pháp đề xuất.

Năm là, bảo đảm các điều kiện, nguồn lực phục vụ công tác tham mưu lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng: Tiếp tục hoàn thiện quy định về xây dựng đội ngũ cán bộ tham mưu; quy định rõ về tiêu chuẩn, điều kiện đối với chức danh chuyên gia; nâng cao chất lượng công tác tham mưu của các chức danh trợ lý, thư ký; tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách về vị trí việc làm của cán bộ, công chức, viên chức, trong đó vị trí việc làm của cán bộ tham mưu. Tiếp tục đổi mới công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bố trí cán bộ, công chức, viên chức; sớm hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng người có tài năng, các chuyên gia cho công tác tham mưu của các cơ quan Đảng Trung ương về lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng.

Bảo đảm điều kiện, nguồn lực về kinh tế, cơ sở vật chất, kỹ thuật và môi trường làm việc: Đẩy mạnh cải cách tiền lương, bảo đảm thu nhập, phụ cấp và các chế độ chính sách ưu đãi, đặc thù riêng cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan tham mưu của các cơ quan Đảng. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào việc thực hiện công tác tham mưu của các cơ quan Đảng Trung ương; đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ công tác tham mưu, nghiên cứu của các cơ quan Đảng Trung ương. Nâng kinh phí cấp cho đề án trình Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả quá trình tham mưu; tạo dựng môi trường làm việc thực sự dân chủ, lành mạnh, công bằng, có văn hóa; tôn trọng, lắng nghe các ý kiến phản biện và những nội dung còn có ý kiến khác nhau trong quá trình tham mưu.

Trần Thị Minh
TS, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức, cán bộ
(Ban Tổ chức Trung ương)