Cách đây tròn 70 năm, chấp hành lệnh khởi nghĩa của Xứ ủy Nam kỳ, Ban chỉ huy khởi nghĩa của tỉnh Cà Mau được thành lập do đồng chí Trần Văn Thời, Bí thư Tỉnh ủy làm trưởng ban. Tỉnh ủy đã khẩn trương triển khai kế hoạch khởi nghĩa: Khu vực I là Năm Căn (trong đó có Hòn Khoai); khu vực II là thị trấn Cà Mau và các xã xung quanh; khu vực III là thị xã Bạc Liêu và các xã, quận xung quanh.
Đồng chí Phan Ngọc Hiển được phân công trực tiếp phụ trách cuộc khởi nghĩa ở Hòn Khoai - khu vực trọng điểm của tỉnh. Đúng 23 giờ 15 phút đêm 13 tháng 12 năm 1940, cuộc khởi nghĩa nổ ra và giành thắng lợi. Lực lượng khởi nghĩa đã tiêu diệt tên sếp đảo Olivier; thu 1 súng ngắn, 2 súng trường và nhiều quân trang, quân dụng khác, làm chủ tình hình trên toàn đảo.
Đó là mốc son đầu chói lọi trong trang sử vàng đấu tranh giành độc lập tự do; đó là tiếng súng mở đầu thời kỳ đấu tranh bằng bạo lực vũ trang để giành chính quyền của nhân dân ta; là mốc đánh dấu sự trưởng thành của Đảng bộ tỉnh Cà Mau trong quá trình xây dựng và phát triển.
Khởi nghĩa Hòn Khoai nổ ra và giành thắng lợi đã chứng minh sự lãnh đạo thông minh, linh hoạt, sáng tạo của Đảng bộ mà trực tiếp là đồng chí Phan Ngọc Hiển, đã biết kết hợp sức mạnh của thực lực cách mạng với sức mạnh tổng hợp của quần chúng để khắc phục khó khăn của hoàn cảnh lịch sử, có cách đánh và chiến thắng kẻ thù.
Khởi nghĩa Hòn Khoai đã giương cao ngọn cờ đấu tranh cách mạng, cổ vũ mạnh mẽ ý chí chiến đấu kiên cường, oanh liệt, thực hiện khát vọng độc lập tự do của quân, dân tỉnh Cà Mau trong đánh Pháp, đuổi Mỹ, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc và xây dựng quê hương giàu đẹp. Với những ý nghĩa lịch sử to lớn của cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai, ngày 13 tháng 12 được chọn làm Ngày truyền thống cách mạng của Đảng bộ, quân và dân tỉnh Cà Mau.
70 năm qua, Đảng bộ, quân và dân Cà Mau luôn phát huy truyền thống khởi nghĩa Hòn Khoai trong chiến đấu và xây dựng quê hương.
Những bài học kinh nghiệm từ khởi nghĩa Hòn Khoai tiếp tục được phát huy trong xây dựng quê hương: Không chỉ lãnh đạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng, có hiệu quả mà còn xây dựng mô hình phát triển bền vững: rừng - tôm, tôm - lúa...; không chỉ xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh mà còn đề ra những chủ trương mang tính đột phá: hỗ trợ tiền đò cho học sinh nghèo đến trường, xây dựng 1.588 chiếc cầu từ chương trình nhịp cầu mơ ước… làm nức lòng nhân dân; không chỉ lãnh chỉ đạo thu ngân sách nhà nước lần đầu tiên đạt trên 2.000 tỷ đồng, mà còn đề ra mục tiêu tiếp tục tiến lên với quyết tâm sớm đưa Cà Mau trở thành tỉnh trung bình khá của cả nước…
(Nguồn: Báo Cà Mau)