Cách đây vừa tròn 10 năm, trong một bài viết về Khu Văn hóa - Du lịch Suối Tiên, tôi đã không ngần ngại đặt cho ông Đinh Văn Vui là “Ông vua của ngành công nghiệp giải trí Việt Nam”. Ngay sau đó, giới truyền thông đã tỏ ra đồng tình và trong rất nhiều bài viết trên báo, phương tiện truyền thông từ trung ương đến địa phương, các tác giả thường dùng mỹ danh ấy để đúc kết những thành quả mà ông Vui đã xây dựng, đóng góp cho xã hội. Cái tiếng thơm ấy thật ra không có gì quá đáng, nếu xét vào thời điểm ấy và cho đến tận bây giờ, chưa có một khu giải trí nào mà từ trẻ em cho đến người già đều nhớ tên, sức hấp dẫn của nó không chỉ để cuốn hút du khách khắp nước mà còn lan tỏa đến nhiều quốc gia trong vùng. Dưới mắt các chuyên gia quốc tế, họ cho cách bài trí của Suối Tiên là lạ lẫm và độc đáo, hiện đại pha lẫn bản sắc, giải trí nhưng lại đậm chất giáo dục, điều mà một số công ty quốc tế giàu tiền của không hề nghĩ đến hoặc không dám làm và họ cảm phục cái tâm cũng như cái trí đầy “mưu lược” của người đứng đầu. Với một thành phố ồn ào, náo nhiệt, chen chúc hàng chục triệu người, bạn thử nghĩ xem, nếu không có một khu giải trí có tầm cỡ như Suối Tiên thì làm sao để gọi là văn minh, làm sao để gọi là nâng cao đời sống tinh thần, làm sao có nơi để “ăn nói” về môi tường văn hóa?!
Anh hùng Lao động Đinh Văn Vui - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Suối Tiên.
Tôi tâm phục ý chí bất khuất của Nguyễn Thái Học: “Không thành công cũng thành nhân”; tôi thật sự cảm kích trước những lời khí khái của Nguyễn Thái Bình: “Thà làm hạt phù sa bón lúa cho người nông dân còn hơn làm viên kim cương lấp lánh trên tay bà mệnh phụ kiêu sa”; tôi nể phục phi công Nguyễn Văn Bảy, người đã bắn rơi 7 máy bay chiến đấu của quân Mỹ thời chiến tranh, sau ngày đất nước hòa bình, ông không màng tước vụ gì, trở về với cuộc sống thanh đạm bên ruộng lúa, nương khoai ở quê hương Đồng Tháp… Anh hùng là những người tạo nên kỳ tích, mỗi người mỗi vẻ, người bằng ý chí, người bằng hành động, để lại những tấm gương giáo dục sinh động cho người đời, cho các thế hệ tiếp nối. Ở Anh hùng Lao động Đinh Văn Vui, điều mà nhiều người rất dễ nhận thấy và cảm mến, đó là phong cách bình dị, khiêm nhường. Ông ít nói, chỉ cười và thường dùng những lời lẽ nhẹ nhàng khi tiếp xúc. Khác với nhiều “đại gia” mà tôi đã từng giao tiếp thường phô trương, thích gây ồn ào, ăn chơi theo cách “Tiền nhiều để làm gì”, ông Vui dường như luôn đứng sau những thành quả mà cuộc sống mang lại, ông thường không đứng giữa ánh hào quang mà nép sang một bên, ông cho rằng mình chỉ là một trong hàng ngàn con người đang đổ mồ hôi, công sức chăm bón cho khu vực này đơm hoa kết trái. Khiêm tốn, bình dị là cái chất của một anh hùng. Sống đơn giản, hòa đồng, không tạo cái hố ngăn cách giữa ta và người là ý thức của bậc mưu cầu đại sự.
Cổng Thiên Tiên Môn (Suối Tiên) - Top 12 Công viên Chuyên đề được yêu thích nhất thế giới.Tuy nhiên, trong cái chân dung nhân từ, toát lên tâm huệ ấy, là một ý chí ngoan cường, không đầu hàng số phận, không chịu ngồi bó tay trước nghịch cảnh. Steve Jobs nói: “Để có thành công đôi khi phải trăm lần té ngã”; một danh nhân cũng đánh giá: “Từ con tằm, lá dâu cho đến khi ra đời tấm lụa là cả một quá trình gian nan, nhẫn nại”… để có được một Suối Tiên kỳ thú, sinh động như ngày nay có mấy ai nghĩ cách đây 25 năm trên vuông đất mang một truyền thuyết nhỏ này là một khung cảnh nắng bụi, mưa lầy; có ai hiểu được ông Vui và những cộng sự thân thiết đã có bao ngày đêm quên ăn, mất ngủ; có ai nhận ra chủ nhân của nó phải trường kỳ chiến đấu với thiên nhiên, với biết bao biến động của xã hội và cả lòng người vô tâm, đầy khúc mắc. Có phải là thiên duyên, sau nhiều năm xoay trở đủ thứ nghề để mưu cầu ổn định cuộc sống, chú bé mồ côi cha ở huyện Kế Sách (Sóc Trăng) năm xưa đã quyết định chọn mảnh đất ven đô thành phố để xây dựng sự nghiệp, mảnh đất mà người địa phương bảo làm bất cứ cái gì cũng không… ra tiền, họ chẳng màng khai phá, canh tác chỉ đi làm thuê, làm mướn. Một lâm trại nhỏ mọc lên, chủ yếu nuôi trồng theo phương cách nông nghiệp, rõ ràng cũng không phải dễ ăn, có những lúc ông Vui cùng gia đình phải đi bán dạo từng mớ rau, quả bí.
Biển Tiên Đồng Ngọc Nữ.Làm du lịch, giải trí không đơn giản chút nào. Với nhiều ngành nghề khác, khi đã có công thức hoặc khuôn mẫu, chủ nhân của nó có thể sống nhiều năm trên các sản phẩm đã làm ra hoặc cải tiến theo từng giai đoạn cho phù hợp với thị trường; còn giải trí thì người ta không thể mua vé vào Suối Tiên để nô giỡn mãi trên bãi cát Tiên Đồng, không thể lúc nào cũng ngồi trên chiếc tàu lượn, không thể cứ đến xem mấy chú cá sấu lười biếng nằm đó như khúc gỗ… Ở Việt Nam, rất nhiều khu du lịch dựa vào điều kiện thiên nhiên để thu hút khách, nhưng không ít nơi đã thất bại khi qua bao nhiêu tháng ngày người ta cứ thấy “Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng/ Len dưới nách những mô gò thấp kém/ Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm/ Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu… ” (Thơ Thế Lữ). Rồi cũng có những khu vui chơi ra đời trước Suối Tiên, nhưng dần dà người dân thành phố đã quên mất tiêu, bởi vì cách bài trí, những mô hình cứ quanh đi quẩn lại. Ông Vui là người thông minh và có chí, hiểu được cái khó của công việc mình đang làm, ông quyết tâm không để thương hiệu bị mai một. Ngoài tìm tòi, sáng tạo, ông và các cộng sự thân thiết đều dốc lòng nâng cao vị thế của từng công trình, chăm chút từng bờ cây, bụi cỏ để mọi người đều có thể hài lòng khi đặt chân đến nơi mà họ từng mơ ước, đặt kỳ vọng này. Cũng dễ hiểu, nếu là người thường xuyên lui tới địa điểm trăng thanh, gió mát này, bạn dễ nhận ra sự biến đổi nhanh chóng, các công trình mới liên tục được mọc lên, có cái đáp ứng nhu cầu của giới trẻ, có cái phục vụ cho sự trầm lắng của tuổi già và các khiếm khuyết dần dà được điều chỉnh, san lấp.
Quảng trường Kim Lân Sơn Xuất Thế.
Ông Vui sống có lý tưởng, làm ăn nhưng không chỉ nghĩ đến lợi nhuận, mà muốn tạo ra một sắc thái, một nội dung mang nhiều ý nghĩa, ích lợi cho cộng đồng qua các sản phẩm do mình làm ra. Cái đột phá lớn lao trong xây dựng một mô hình giải trí của Suối Tiên chính là giáo dục, nhắc nhở mọi người về cội nguồn dân tộc, khuyên răn già trẻ nên làm việc thiện, tránh điều ác, nên từ, bi, hỷ, xả, giữ tròn đạo hiếu, ở hiền gặp lành. Ngay từ ban đầu, Suối Tiên đã xây dựng công trình theo phong cách ấy. Lạc Long Quân, Âu Cơ, các đời vua Hùng, hình ảnh của Đức Phật, Quán Thế Âm Bồ Tát được dựng lên trang trọng và làm điểm nhấn ở khắp nơi. Không cần phải đắn đo, phân tích, trong một không gian đan xen nhiều loại hình, người bình thường nhất cũng có thể nhận ra những thông điệp của chủ nhân muốn gởi đến khách thập phương điều gì. Vâng, đó là rèn luyện đạo đức! Con người mà thiếu cái ĐỨC thì khó lấp đầy chữ NHÂN lắm! Thật ra, khi đưa những loại hình giáo dục này vào khu vui chơi, chủ nhân cũng đã gặp phải nhiều ý kiến phản ứng, trong đó có không ít cán bộ có vai vế, những người được xem là học cao, hiểu rộng. Người thì cho rằng đưa “Triết học nhà Phật” vào nơi không phù hợp, người thì nhận định ông Vui “Truyền bá” những điều mang màu sắc duy tâm, có người lo xa “Hình thái” như vậy làm sao mà bán vé! Ông Vui lắng nghe, có điều chỉnh cho hợp lý nhưng vẫn quyết chí đi sâu vào phạm trù giáo dục - văn hóa.
Một tác phẩm tại “Lễ hội trái cây” được các nghệ nhân tạo hình chủ yếu bằng nhiều loại trái cây do Suối Tiên tổ chức hằng năm.Từ lâu, rất nhiều nhà xã hội, trí thức báo động về sự xuống cấp của nền văn hóa, giáo dục; rất nhiều người công khai trên diễn đàn, báo chí về lối sống. Không lành mạnh của nhiều tầng lớp, trong đó có không ít viên chức, những người trang bị đủ học vị; hằng ngày trong đời sống cộng đồng lại diễn ra nhan nhản những hành động phi văn hóa, bất lương, thiếu nhân bản… Nói thì quá nhiều, quá đông nhưng có bao nhiêu chương trình, những việc làm cụ thể để phản kháng, gột rửa những hành vi đen tối ấy?! Ông Vui là một trong những người dám “hy sinh” đứng trên trận tuyến đầy gai góc ấy! Và không chỉ những lời nói suông, không chỉ những hình ảnh mang tính minh họa, hằng năm Suối Tiên còn thực hiện những chương trình sống động, đầy ý nghĩa nhắc nhở mọi người giữ gìn đạo lý. Thú thật, tôi đã nhiều lần đến Khu du lịch này dự giỗ Tổ Hùng Vương và lần nào xúc cảm cũng trào dâng khi thấy công sức của nhiều người bỏ ra cho sự thành công của một lễ hội. Tôi cũng không ít lần đến dự lễ hội trái cây vào mỗi tháng 6 hằng năm, thực ra là để chiêm ngưỡng những tác phẩm tạo hình bằng trái cây của các nghệ nhân đến từ nhiều miền của đất nước. Ông Vui đã tạo nên sân chơi cho các “Nghệ sỹ chân đất” và với niềm cảm hứng ngày một bay cao, có nhóm người đã bỏ ra hàng trăm triệu đồng để làm nên một tác phẩm kỳ vĩ, có người còn sưu tầm những vật quý hiếm mang đến cuộc thi, đề cao giá trị công sức của người yêu nghệ thuật. Rồi tôi cũng đã từng chứng kiến những đôi mắt rạng rỡ, những nụ cười tinh khôi của hàng ngàn thiếu niên khuyết tật khi được đặt chân “tự do” vào cái nơi mà các em cho là huyền ảo.
Lễ hội trái cây được tổ chức hằng năm tại Suối Tiên.Thời gian sẽ chứng minh tất cả, đó là một bản tổng kết chân thật cho sự thành bại của một con người, cho sự lụi tàn hoặc phát triển của một đơn vị. Từ một vuông đất chỉ vỏn vẹn 6.000m2, ngày nay Suối Tiên đã nhân ra đến 55ha; từ những va vấp, mò mẫm trong những năm đầu, Khu văn hóa - Du lịch này ngày càng hoàn thiện để hằng năm thu hút đến 5 triệu lượt khách; từ những thành công, trải nghiệm qua một phần tư thế kỷ giờ đây những người lãnh đạo Tập đoàn đã đầy đủ bản lĩnh, niềm tin để tiếp tục “gieo hạt” trên vùng đất mới rộng 300 mẫu mang tên Sơn Tiên. Người ta nói “Thời thế tạo anh hùng”, còn ông Vui chỉ biết quyết chí, lòng dạ sắt son với hoài bão, lý tưởng của mình. Với ông, dân tộc và đạo pháp hòa quyện hữu cơ trong huyết quản, là giá trị tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống, cho dù con thuyền sự nghiệp trôi trên biển lặng, sóng êm hay có lúc gặp phong ba, bão tố. Ông là người đã truyền cái tâm, cái đức trong mọi hoạt động của một đơn vị được xem là kinh doanh, phải tính toán lợi nhuận; đã mang lại niềm vui cho nhiều tầng lớp trong cộng đồng; là người đã tạo ra “thời thế” cho một vùng đất vốn được xem là “buồn tủi thiên thu”; đã rắc những giọt nước hoa hạnh phúc lên cuộc sống của hàng ngàn nhân viên thuộc quyền. Trong lúc xã hội vẫn còn đầy rẫy những chuyện trái ngang, con người tranh giành từng chỗ đứng, từng miếng ăn lắm khi hết sức tàn bạo, khi mà không ít người “sống theo thời” chỉ nghĩ đến “cái tôi” bất chấp cả luật pháp và lương tri, thì ông Vui đem cái tâm từ, cái văn hóa ra để làm vũ khí chống lại. Thử hỏi, có bao nhiêu nhà kinh doanh dám làm việc này, có bao nhiêu con người biến cái không thể thành có thể như hiện thực sinh động mà Suối Tiên đã mang lại?! Hơn lúc nào hết, trong thời đại hiện nay, xã hội rất cần những người có tầm và có tâm như Anh hùng Lao động Đinh Văn Vui; đất nước giàu mạnh, văn minh không chỉ dựa vào kinh tế mà còn phải xây dựng một nền móng vững chắc về giáo dục, văn hóa.
Với một người mà cuộc đời dữ dội không khác gì sóng thủy triều như ông Đinh Văn Vui, khó có thể nói hết những thành quả cũng như gian truân mà người kỹ sư nông nghiệp này đã từng trải. Tôi bỗng nhớ mấy câu của Nguyễn Công Trứ: “Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả/ Anh hùng, hào kiệt còn hơn ai?!”, ngoài cái đầu con người ta hơn nhau ở ý chí và chỉ qua thử thách mới xác định được giá trị, phẩm chất, nhân cách của mỗi con người. Ông Đinh Văn Vui rất xứng đáng thụ hưởng những hương hoa mà đất trời và lòng người đã ban cho. Ghi nhận những đóng góp to lớn ấy, năm 2015, ông Đinh Văn Vui đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.
Trần Tử Văn
Nhà báo - nhà văn, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Công an TP. Hồ Chí Minh