Về thực hiện quyền quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng cho rằng Quốc hội đã bàn thực chất hơn, đại biểu không chỉ ra Hội trường để bấm nút. Trả lời phỏng vấn của TTXVN, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng khẳng định đại biểu Quốc hội làm việc hết sức công phu, trách nhiệm.

"Không phải cứ trình là thông qua"

Ví dụ, việc điều chỉnh chỉ tiêu bội chi ngân sách năm 2009, lúc đầu trình mức bội chi không quá 8%, nhưng Quốc hội thảo luận, rồi biểu quyết thông qua không quá 7%.

Tại kỳ họp thứ 6, Chính phủ trình dự kiến năm 2010 cho phép mức bội chi 6,5%, nhưng nhận thấy nếu giữ tỉ lệ bội chi ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến lạm phát, Quốc hội đã thảo luận, trao đi đổi lại, rà soát tính toán rất kỹ, cuối cùng cho phép bội chi 6,2%.

Những quyết định như vậy phản ánh trình độ đại biểu Quốc hội bây giờ được nâng cao, các ủy ban của Quốc hội, cơ quan chủ trì thẩm tra làm việc dân chủ thực chất, rất chân tình, xây dựng nhưng cũng không nể nang, thuyết phục nhau bằng lý lẽ khoa học và thực tiễn.

Hay việc quyết định xây dựng Nhà máy Thủy điện Lai Châu, dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, dư luận rất quan tâm.

Rút kinh nghiệm những dự án trước, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã đến tận địa điểm đặt nhà máy, trực tiếp xem xét, lắng nghe ý kiến của người dân địa phương, xem dân có đồng thuận không, đồng thời đòi hỏi Chính phủ cũng phải chuẩn bị đề án rất kỹ.

Công tác xây dựng luật pháp không chỉ dừng lại ở việc đổi mới quy trình, thủ tục, cách thức tiến hành. Cái mới là Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) cho phép một luật có thể sửa nhiều luật, tạo điều kiện để xử lý kịp thời diễn biến thực tiễn.

Ví dụ Luật Nhà ở, Luật Đất đai chỉ sửa một vài điều để đáp ứng yêu cầu bức thiết. Tuy nhiên, khi thật cần thiết mới sửa, nếu lạm dụng cũng không tốt. Như Luật thuế giá trị gia tăng, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, thực hiện chưa được một năm đã đề nghị sửa, chuẩn bị cũng chưa kỹ, nên trình 2 lần vẫn không được Quốc hội thông qua.

Hay Luật Giáo dục, dự thảo ban đầu rất đơn sơ, nhưng qua nhiều lần bàn bạc rất kỹ giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu, chỉnh lý rất nhiều, bổ sung nhiều nội dung mới, nhiều vấn đề nổi cộm, quan trọng như: giáo dục mầm non, giáo dục đại học, liên quan yếu tố nước ngoài... thế mà cuối cùng thông qua cũng chỉ được 62% số đại biểu tán thành.

Điều đó nói lên rằng Quốc hội bây giờ cũng không "dễ tính", không phải cứ trình là thông qua.

Ngày càng công khai

Một điểm nữa được cử tri đánh giá cao là công tác điều hành các hoạt động của Quốc hội, ngày càng nhuần nhuyễn, đúng pháp luật, phát huy dân chủ, trí tuệ, đạt lý thấu tình. Tính công khai ngày càng rõ ràng hơn.

Về điều hành các phiên họp, kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội bộc bạch, muốn điều hành tốt phải nắm vững luật pháp, quy chế, nội quy kỳ họp, nắm vững chủ trương đường lối của Đảng.

Mặt khác, người điều hành phải hiểu được yêu cầu nguyện vọng của cử tri, thực tiễn cuộc sống, xuống với dân để biết được cái thật, cái đòi hỏi của dân, đồng thời lại phải biết những vất vả, phức tạp, khó khăn của Chính phủ, những suy nghĩ, đề xuất của đại biểu Quốc hội như thế nào, tâm tư tình cảm ra sao. Người điều hành phải xử lý các mối quan hệ một cách hài hòa bằng tấm lòng chân thành của mình.

Về mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với các thành viên Chính phủ, giữa Quốc hội với Chính phủ, Quốc hội với các cơ quan khác trong hệ thống chính trị, Chủ tịch Quốc hội nói tất cả đều là người trong cuộc, tất cả đều vì sự nghiệp chung.

Mỗi tổ chức có vai trò, vị trí độc lập tương đối, phải làm đúng chức năng nhiệm vụ của mình; mỗi cơ quan có vai trò độc lập của mình, nhưng đều có chung một mục đích là vì nhân dân, Quốc hội, Chính phủ đều hết lòng hết sức vì dân, chăm lo cho dân từ việc nhỏ đến việc lớn, dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Nghiên cứu sửa Luật Bầu cử

Tuy vậy, mặt chưa tốt cũng còn nhiều lắm, vẫn muốn làm sao chất lượng, hiệu quả hoạt động Quốc hội ngày càng tăng, tiếp tục được đổi mới, cải tiến. Phải cố gắng mỗi năm, mỗi kỳ họp, Quốc hội đều có cái mới. Đương nhiên, đổi mới không phải cốt để có “đổi mới” mà đổi mới phải đúng đắn, để thúc đẩy thực tiễn phát triển.

Về những định hướng lớn trong hoạt động của Quốc hội thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội cho biết, năm 2010 có rất nhiều việc phải làm.

Quốc hội tiếp tục thực hiện những chương trình, kế hoạch đã đề ra trên các mặt công tác lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và hoạt động đối ngoại, đặc biệt là chuẩn bị kết thúc nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII, chuẩn bị cho bầu cử và hoạt động của Quốc hội khóa XIII.

Quốc hội cần suy nghĩ tổng kết, nghiên cứu xem có phải bổ sung, sửa đổi Luật Bầu cử, Luật Tổ chức Quốc hội, Hội đồng nhân dân, cơ cấu tổ chức của hội đồng, các ủy ban của Quốc hội như hiện nay. Quốc hội cần cân nhắc việc có tăng số đại biểu Quốc hội chuyên trách không, tiêu chuẩn thế nào, nếu tăng thì chuẩn bị cơ sở vật chất, điều kiện ăn ở, nơi làm việc, bố trí ra sao...

Sắp tới Quốc hội cũng cần đổi mới, cải tiến làm sao để luật đi vào cuộc sống nhanh hơn. Luật “khung”, luật “ống” đỡ nhiều rồi, nhưng lại có ý kiến cho rằng có một số luật quá cụ thể, quá cứng, vừa mới thông qua đầu năm, cuối năm lại phải sửa.

Nên chăng Quốc hội cũng phải có những điều luật mang tính nguyên tắc để Chính phủ cụ thể hóa bằng những văn bản dưới luật, nhất là đối với những vấn đề mới, nếu chốt cứng cụ thể ngay vào trong luật thì chưa chắc đã đủ cơ sở, sau này rất khó thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng việc gì cũng vậy, không nên quá nhấn một chiều, phiến diện, pháp luật là tối thượng nhưng thực tiễn lại là tiêu chuẩn của chân lý; luật là để phục vụ thực tiễn cuộc sống nếu nó lạc hậu thì phải sửa, nhưng trong khi chưa sửa, nó vẫn phải được thực hiện.

Theo TTXVN/Vietnam+