Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua nguyên tắc và tư tưởng chung của Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Cả nước giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã

Thay mặt Đoàn giám sát, đồng chí Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát trình bày Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát "Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021". Báo cáo cho thấy, việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021 đã đạt được những kết quả nổi bật. Chính phủ, chính quyền địa phương đã khẩn trương, nghiêm túc triển khai việc rà soát tiêu chuẩn của đơn vị hành chính để xây dựng phương án, đề án sắp xếp đơn vị hành chính trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 48 nghị quyết về việc sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Kết quả, giai đoạn 2019-2021, cả nước đã giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã.

Cùng với đó, cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Trong đó, khối hành chính giảm 752 cơ quan; khối đoàn thể giảm 2.856 cơ quan; khối cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc của Trung ương đóng tại địa phương giảm 73 cơ quan; khối đơn vị sự nghiệp giảm 185 đơn vị.

Tổng số cán bộ, công chức cấp huyện của 21 đơn vị hành chính cấp huyện thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 2.411 người; số được bố trí theo đúng quy định là 1.705 người; số dôi dư là 706 người. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã của 1.056 đơn vị hành chính cấp xã thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 20.417 người; số được bố trí theo đúng quy định là 10.712 người; số dôi dư là 9.705 người.

Việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính nông thôn vào đô thị không chỉ nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế mà còn là cơ hội để mở rộng không gian phát triển đô thị, phát triển kinh tế đô thị, tạo cơ hội cho các đô thị có động lực phát triển. Sau khi sắp xếp, diện tích toàn đô thị và quy mô dân số đô thị tăng lên so với trước. Việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy hoạch đô thị, Chương trình phát triển đô thị sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính đã được thực hiện theo quy định.

Đồng chí Hoàng Thanh Tùng cho biết, đến thời điểm Đoàn công tác đến khảo sát tại một số địa phương (tháng 3-2022), cơ sở vật chất, trụ sở làm việc của các cơ quan, đơn vị đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu làm việc. Một số địa phương đã thực hiện việc chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng trụ sở của các cơ quan cấp huyện rất hiệu quả.

Đến tháng 8-2022, có 43/45 tỉnh, thành phố đã tổ chức triển khai công tác lập mới, chỉnh lý bổ sung hồ sơ, bản đồ địa giới đơn vị hành chính các cấp có liên quan theo quy định, còn 2/45 tỉnh chưa triển khai thực hiện (gồm Kiên Giang và Vĩnh Long). Việc chuyển đổi con dấu, giấy tờ cho người dân, tổ chức được thực hiện kịp thời, đúng quy định, bảo đảm thuận lợi cho người dân, tổ chức và không thu phí; thực hiện khi người dân có nhu cầu hoặc kết hợp thực hiện cùng các chương trình, chính sách khác...

Đồng chí Hoàng Thanh Tùng khẳng định, việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019-2021 đã thành công tốt đẹp, bảo đảm hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị. Lần đầu tiên trong lịch sử từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đến nay nước ta mới có cuộc tổng rà soát, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện trên quy mô toàn quốc như giai đoạn 2019-2021 vừa qua.

Kết quả sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không chỉ góp phần tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách như chủ trương của Đảng đã đề ra mà hơn thế nữa, còn mở rộng không gian phát triển, tập trung được nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có của các địa phương để phát triển bền vững.

Sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã hướng tới phục vụ nhân dân tốt hơn

Để giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn tại sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019-2021 và chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2022-2030, đồng chí Hoàng Thanh Tùng cho biết, Đoàn giám sát đề xuất, kiến nghị ba nhóm giải pháp, gồm: Nhóm giải pháp tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, công tác cán bộ, khẩn trương tháo gỡ các vướng mắc, khắc phục các bất cập trong công tác sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019-2021; Nhóm giải pháp tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật phục vụ việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2022-2030; Nhóm giải pháp về sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2022-2030.

Đối với nhóm giải pháp tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, công tác cán bộ, khẩn trương tháo gỡ các vướng mắc, khắc phục các bất cập trong công tác sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019-2021, Đoàn giám sát kiến nghị tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng, quy định của pháp luật về sắp xếp tổ chức bộ máy các cơ quan trong hệ thống chính trị bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đề nghị Chính phủ thường xuyên đôn đốc, kiểm tra việc bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư của các địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính trong giai đoạn 2019-2021 để kịp thời chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đánh giá kết quả thực hiện và báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trong quý II năm 2025, bảo đảm hoàn thành việc bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dôi dư theo đúng yêu cầu.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại Phiên họp.

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Mục tiêu cuối cùng của việc sắp xếp là nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước để phục vụ nhân dân tốt hơn. Theo đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá kỹ hơn kết quả giám sát, đánh giá kết quả đạt được nổi bật so với mục tiêu có đạt được, cần nêu rõ hơn về định tính, định lượng. Đồng thời, làm rõ hơn về mục tiêu tinh gọn biên chế, tinh gọn bộ máy, các giải pháp để giải quyết cho hơn 3.000 cán bộ cấp xã dôi dư chưa được bố trí, sắp xếp; việc sắp xếp đơn vị hành chính ở nông thôn nhập vào các đơn vị hành chính ở đô thị (nhiều địa phương sau sắp xếp chưa đạt 50% chất lượng tiêu chí đô thị)…

Thảo luận tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị khi sắp xếp đơn vị hành chính cần có cơ chế đặc thù riêng ở từng địa phương, không áp dụng đồng đều giữa địa phương có diện tích lớn, đơn vị hành chính nhiều, số dân đông với địa phương có số dân ít, diện tích nhỏ. Bên cạnh đó, sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, số lượng dân tăng, địa bàn quản lý lớn, công việc nhiều hơn nhưng chế độ chính sách cho cán bộ không tăng, thậm chí có nơi giảm đi. Đồng chí Nguyễn Đắc Vinh cũng lo ngại, tại các đơn vị lớn sau khi sát nhập, số lượng hộ dân lớn, nhưng cách thức vận hành cũ, chức năng, nhiệm vụ cho cán bộ không chuyên trách, tổ dân phố không thay đổi trong trong điều kiện đô thị thay đổi thì mục tiêu của sắp xếp là nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý Nhà nước không cao.

Một số thành viên cũng bày tỏ băn khoăn, thời điểm từ khi triển khai sát nhập đơn vị hành chính giai đoạn 2019-2021 đến nay chưa nhiều, có những văn bản mới ban hành, chưa kể độ trễ trong thực hiện văn bản vì vậy chưa đủ độ lùi cần thiết để đánh giá sâu sắc kết quả tác động của việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Mặc dù báo cáo của Đoàn giám sát đánh giá hiệu quả việc tổ chức sắp xếp nhưng một số ý kiến cho rằng chưa thể đánh giá toàn diện các vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy, về con người, đặc biệt là các thiết chế của địa phương. Do vậy, trong dự thảo Nghị quyết cần đề cập đến vấn đề này, từ đó làm cơ sở cho giai đoạn 2022-2030 có tiếp tục triển khai hay không, nếu có thì hình thức, lộ trình phù hợp.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm băn khoăn việc tinh giản biên chế nếu không cẩn thận sẽ có thể ảnh hưởng đến cán bộ là người dân tộc thiểu số ở các vùng dân tộc thiểu số. Vì vậy, việc sắp xếp, tinh giản biên chế cần lưu ý quan tâm, đảm bảo có cán bộ là người dân tộc thiểu số ở vùng dân tộc thiếu số từ cấp thôn, bản, xã, huyện. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã cần thực hiện theo lộ trình, vấn đề đã chín, đã rõ thì triển khai trước, vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau thì cần triển khai từng bước, với mục tiêu việc sát nhập cần đảm bảo sự đồng thuận, ổn định đời sống, đảm bảo sự đoàn kết, đồng bộ, nhịp nhàng.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm khẳng định việc sắp xếp phải đảm bảo đồng bộ, việc bố trí con người phù hợp với bộ máy tổng thể, tránh tình trạng sáp nhập, dôi dư nên cho cán bộ nghỉ; địa bàn rộng nhưng số lượng cấp phó bằng với địa bàn có phạm vi, quy mô nhỏ hơn; mô hình thôn, buôn, tổ dân phố là mô hình tự quản nhưng lại giao nhiều việc của cấp hành chính đối với cấp này, nhưng việc hỗ trợ chế độ lại rất khiêm tốn. Do vậy, trong thời gian tới khi sát nhập, cần giao việc đúng, xác định rõ trách nhiệm, vị trí công việc phù hợp, hiệu quả, hướng tới mục tiêu cuối cùng là con người - con người phải tự nguyện, tự giác, tự tin làm việc.        

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, trên cơ sở kết quả, hạn chế và những kiến nghị được nêu trong báo cáo của Đoàn giám sát, Bộ Nội vụ kiến nghị ngay sau Phiên họp này Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm ban hành Nghị quyết về kết quả giám sát thực hiện nghị các Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019-2021. Theo đó, ban hành Nghị quyết để tiếp tục thực hiện việc sắp xếp giai đoạn 2022-2026; đồng thời xem xét sớm thông qua Tờ trình Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều trong Nghị quyết 1211, cũng như Nghị quyết 1210 của Chính phủ về tiêu chuẩn đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính, phân loại đô thị - hiện đang được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo sát sao, đã sẵn sàng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trong thời gian tới. Việc hoàn thiện các văn bản này cũng tạo điều kiện để Bộ Nội vụ tiến hành tham mưu cho Chính phủ theo thẩm quyền triển khai thực hiện.

PV (tổng hợp)