Cách đây tròn 50 năm, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Bác Hồ, Đoàn 759, nay là Lữ đoàn 125 Hải quân nhân dân Việt Nam được thành lập với nhiệm vụ mở tuyến vận tải quân sự chiến lược Bắc - Nam bằng đường biển, tổ chức đưa người và vũ khí chi viện miền Nam. Từ đây, con đường mang tên Hồ Chí Minh trên biển được hình thành, nối liền hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến lớn miền Nam. Trong suốt 14 năm hoạt động, Đoàn tàu Không số trên đường Hồ Chí Minh trên biển đã vận chuyển trên 150 ngàn tấn vũ khí, trang bị và hàng chục ngàn lượt cán bộ chi viện chiến trường miền Nam, để quân và dân ta làm nên những chiến công vang dội, góp phần quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển đã trở thành kỳ tích, là sự độc đáo và sáng tạo của chiến tranh nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Ngày 21-10, tại Hải Phòng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước, Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, Quốc hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm ngày mở Đường Hồ Chí Minh trên biển (23-10-1961 - 23-10-2011).
Đồng chí Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước chủ trì buổi Lễ. Dự Lễ kỷ niệm có các đồng chí: Lê Khả Phiêu, nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng; Nguyễn Văn An, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Quốc hội, nguyên Trưởng ban Tổ chức Trung ương; Tòng Thị Phóng, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Quốc hội; Huỳnh Đảm, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Phạm Thế Duyệt, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư; lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ; các Bộ, ban, ngành ở Trung ương; lãnh đạo các tỉnh, thành phố nơi có Đường Hồ Chí Minh trên biển đi qua cùng đông đảo tướng lĩnh, sĩ quan, cán bộ, chiến sĩ, thân nhân các cựu chiến binh “Đoàn tàu không số”, Quân chủng Hải quân, Bà mẹ Việt Nam anh hùng và các vị khách quốc tế tham dự.
Đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng; các đồng chí nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, Nông Đức Mạnh; nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh; Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp; đồng chí Nguyễn Tấn Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã gửi lẵng hoa chúc mừng.
Đọc diễn văn tại Lễ kỷ niệm, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định: Sau năm 1954, với âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta, các thế lực cầm quyền hiếu chiến Mỹ và tay sai đã nhăm nhe xóa bỏ Hiệp định Giơnevơ, đưa quân xâm lược, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự, làm bàn đạp tấn công miền Bắc nước ta. Trước tình hình đó, Đảng ta đã xác định: Con đường giải phóng miền Nam là con đường cách mạng. Đảng chủ trương nhanh chóng chi viện sức người, sức của, vũ khí từ miền Bắc xã hội chủ nghĩa cho chiến trường miền Nam. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, cùng với việc tổ chức Đoàn 559 mở tuyến vận tải trên bộ vượt qua dãy Trường Sơn; sau khi nghiên cứu, thử nghiệm và chuẩn bị về mọi mặt, ngày 23/10/1961, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Đoàn vận tải quân sự 759 mở đường chiến lược mới - Đường Hồ Chí Minh trên biển - để vận chuyển người và vũ khí đến các chiến trường xa ở miền Nam, những nơi mà đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn chưa thể vươn tới. Từ đây cho đến ngày toàn thắng, trong suốt 14 năm (từ 1961 đến 1975), trên con đường Hồ Chí Minh trên biển, cán bộ chiến sĩ Đoàn 759, Đoàn 125 Quân chủng Hải quân, trên những con “tàu không số” đã lập nên những kỳ tích anh hùng. Những con tàu thô sơ nhỏ bé chở nặng vũ khí đã tạo bí mật bất ngờ, mưu trí sáng tạo, dũng cảm vượt qua mọi sóng to, gió lớn, bão táp của biển cả; vượt qua mọi sự ngăn chặn bao vây, đụng độ của hải quân, không quân hùng hậu với hệ thống quan sát cảnh giới từ xa và vũ khí hiện đại của Mỹ, ngụy để đi đến các chiến trường. Mỗi chuyến ra đi là mỗi lần quyết tử, một cuộc đấu trí căng thẳng, vừa bình tĩnh, mưu trí, quả cảm đánh lừa địch để tới đích an toàn, vừa sẵn sàng chiến đấu, chấp nhận hy sinh, nhiều khi phải phá hủy cả con tàu để giữ bí mật đường vận chuyển. Địch ngăn chặn chuyến này, bến này, ta mở ra chuyến khác, bến khác. Địch phát hiện ra cách thức vận chuyển này, ta tìm ra phương thức vận chuyển khác. Hàng trăm lượt tàu đã ra khơi về đích, hàng nghìn tấn vũ khí, khí tài, hàng hóa thuốc men chữa bệnh, hàng chục ngàn cán bộ chiến sĩ từ hậu phương lớn đã được đưa vào tiền tuyến lớn, chi viện kịp thời cho các chiến trường Nam bộ, Nam Trung bộ, khu 5, góp phần cùng quân và dân ta đánh thắng mọi âm mưu chiến tranh của kẻ địch, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của nhân dân ta đến thắng lợi.
Năm tháng sẽ qua đi, nhưng Đường Hồ Chí Minh trên biển mãi mãi là niềm tự hào của quân đội ta, nhân dân ta, là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của trí thông minh, lòng dũng cảm, ý chí sắt đá quyết tâm giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước của dân tộc ta. Đường Hồ Chí Minh trên biển - con đường vận tải bí mật, bất ngờ, có ưu thế về thời gian, hiệu quả và khả năng vận chuyển sâu vào các chiến trường xa là một sáng tạo đặc sắc, thể hiện tầm nhìn chiến lược, tài thao lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban lãnh đạo tối cao của Đảng, Nhà nước, quân đội ta trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh cách mạng, kế thừa và phát huy truyền thống đánh giặc anh hùng của ông cha ta trong thời đại mới. Đường Hồ Chí Minh trên biển thể hiện quyết tâm, ý chí “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, khát vọng cháy bỏng "dù có phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho được độc lập, tự do, thống nhất của dân tộc ta". Không một khó khăn trở ngại nào, không một kẻ thù nào có thể ngăn cản được. Đó cũng là biểu hiện sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng của nhân dân ta, đặc biệt là của cán bộ, chiến sĩ Đoàn 759, Đoàn 125 Hải quân nhân dân Việt Nam anh hùng…
Từ truyền thống Đường Hồ Chí Minh trên biển, mỗi chúng ta càng nhận thức đầy đủ hơn về vai trò to lớn của biển, đảo, càng thấm nhuần lời dạy sâu sắc của Bác kính yêu “Ngày trước ta chỉ có đêm và rừng. Ngày nay ta có ngày, có trời, có biển, bờ biển ta dài, tươi đẹp, ta phải biết giữ gìn lấy nó”. Tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, Nghị quyết của Đảng về đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh biển, đảo, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về “Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020”…
Chúng ta đời đời tri ân và nguyện tiếp bước, kế tục xứng đáng truyền thống vẻ vang của Đường Hồ Chí Minh trên biển; quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả mọi đường lối chủ trương của Đảng; phương hướng, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới; tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức nỗ lực phấn đấu, cống hiến, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, xứng đáng với những công lao to lớn và khát vọng cháy bỏng của các thế hệ đi trước, viết tiếp trang sử vàng truyền thống vẻ vang của dân tộc.
Tại buổi Lễ, Trung tá Hồ Đắc Thạnh, nguyên thuyền trưởng tàu 4, thay mặt cho cán bộ, chiến sĩ “Đoàn tàu không số”, nghẹn ngào: Tròn nửa thế kỷ qua, cán bộ chiến sĩ Đường Hồ Chí Minh trên biển vẫn đọng lại ký ức đậm nét về những tháng năm vô cùng vinh dự được làm nhiệm vụ vận tải quân sự trên tuyến đường “bí mật” mang tên Bác. Mỗi chuyến đi là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với thiên nhiên sóng gió. Cả khi gặp những tình huống hiểm nghèo, phải đối mặt với quân thù, các chiến sĩ trên đoàn tàu không số quyết chiến đấu đến cùng, sẵn sàng hy sinh tính mạng, điểm hỏa bộc phá cho nổ tàu để giữ bí mật con đường. Những cán bộ, chiến sĩ “Đoàn tàu không số” đã góp phần làm nên thắng lợi trọn vẹn của dân tộc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc; tô thắm trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ 20.
Đại diện cho thế hệ trẻ hôm nay, Bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Hàng hải Việt Nam Nguyễn Đức Hạnh, là con của một cựu thủy thủ “Đoàn tàu không số” đã phát biểu xúc động: Lớn lên khi đất nước đang chuyển mình trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế là cơ hội và cũng là thách thức với thế hệ trẻ, với tất cả sự ngưỡng mộ, khâm phục về chiến công anh hùng của các thế hệ cha anh, tuổi trẻ Việt Nam hôm nay nguyện nỗ lực phấn đấu học tập, nâng cao trình độ, vươn lên chiếm lĩnh những thành tựu tiên tiến của thế giới; nâng cao bản lĩnh chính trị, trau dồi đạo đức cách mạng, đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh".
Nhân dịp này, tập thể cán bộ, chiến sĩ Đường Hồ Chí Minh trên biển thuộc Quân chủng Hải quân - Bộ Quốc phòng đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; 7 tập thể thuộc Lữ đoàn 125 Quân chủng Hải quân (Bộ Quốc phòng) được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 6 cá nhân được truy tặng và phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
* Trước đó, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các Bộ, Ban, ngành Trung ương và địa phương, các cán bộ, chiến sĩ đoàn tàu không số, các quân nhân đã tới dâng hương tưởng niệm các liệt sĩ đường Hồ Chí Minh trên biển tại Bến K15, Đồ Sơn - Hải Phòng, nơi xuất phát của con tàu Không số đầu tiên vận chuyển vũ khí chi viện cho chiến trường miền Nam.
* Cuộc thi tìm hiểu “Huyền thoại đường Hồ Chí Minh trên biển" do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp với Quân chủng Hải quân tổ chức, sau 2 tháng phát động đã thu được gần 2,6 triệu bài dự thi, trong đó có 68 tác phẩm dự thi xuất sắc.
* Ngày 19-10, Tại Cần Thơ, Chương trình truyền hình trực tiếp buổi giao lưu kỷ niệm 50 năm đường Hồ Chí Minh trên biển với chủ đề “Con đường huyền thoại” đã làm sống lại những ký ức hào hùng về con đường Hồ chí Minh trên biển, về sự hy sinh anh dũng của các cán bộ, chiến sĩ thuỷ thủ giữa biển khơi.
* Ngày 20-10, tại Quảng trường Ba Đình, đoàn đại biểu cựu chiến binh Đoàn tàu Không số và đại diện các tập thể, cá nhân tiên tiến trong Quân chủng Hải quân đã tổ chức lễ báo công dâng Bác về những thành tích, chiến công xuất sắc, đặc biệt xuất sắc của Hải quân nhân dân Việt Nam và quân dân cả nước, làm nên con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển.
* Tỉnh Bến Tre tổ chức trọng thể lễ kỉ niệm tại huyện Thạnh Phú, địa phương từng là đầu cầu tiếp nhận vũ khí từ miền Bắc chuyển vào miền Nam trong cuộc kháng chiến cống Mỹ cứu nước; khởi công dự án xây dựng Công viên nghĩa trang đường Hồ Chí Minh trên biển tại vùng căn cứ Bến A 101, thuộc hai xã Thạnh Phong và Thạnh Hải (Thạnh Phú).
* Ngày 21-10, UBND TP. Đà Nẵng tổ chức gặp mặt các cựu chiến binh và thân nhân liệt sĩ từng là chiến sĩ của Đoàn tàu Không số đang sinh sống tại Đà Nẵng, ôn lại kỷ niệm, những chiến công và ngày tháng gian khổ, hào hùng của Đoàn tàu Không số năm xưa.
Bảo Yến (tổng hợp)