Trong các ngày 27 và 28-8, ngày 2 và 3-9, ngày 13 và 15-9, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đi thăm và làm việc tại Kiên Giang, Thanh Hoá, Hội Nông dân Việt Nam, Bộ Nông nghệp và Phát triển Nông thôn để kiểm tra thực hiện Nghị quyết số 26 Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Phát triển kinh tế tập thể, xây dựng các mô hình kinh tế hợp tác xã kiểu mới

Tại Kiên Giang, Tổng Bí thư và đoàn công tác rất quan tâm tới việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị và hiệu quả sản xuất. Đây cũng là một “mũi nhọn” mà tỉnh Kiên Giang ưu tiên tập trung bằng việc đẩy mạnh công tác khuyến nông, khuyến ngư, chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nhất là về giống mới, kỹ thuật canh tác, cơ giới hoá, điện khí hoá, thuỷ lợi hoá. Kiên Giang là tỉnh có nhiều mô hình kinh tế hợp tác, kinh tế trang trại ở nông thôn. Cụ thể toàn tỉnh hiện có hơn 3.000 tổ hợp tác, 182 hợp tác xã. Tuy nhiên khi triển khai kinh tế hợp tác xã, tổ hợp tác cũng gặp phải những khó khăn, trở ngại và còn những hạn chế.

Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư cho rằng, chỉ nhận thức, quán triệt sâu rộng nội dung Nghị quyết là chưa đủ, mà quan trọng là triển khai trong thực tế như thế nào, hiệu quả đến đâu, vì đây là vấn đề lớn, bao hàm nhiều nội dung chiến luợc và mang tính lâu dài. Qua tổng kết, sơ kết tham mưu, kiến nghị Trung ương đánh giá cụ thể từng lĩnh vực, từ đó có những điều chỉnh kịp thời về cơ chế, chính sách. Chính vì vậy khi triển khai Nghị quyết, cần nêu cao vai trò lãnh đạo của Đảng, tính tiên phong của mỗi cán bộ, đảng viên.

Tổng Bí thư cho rằng, việc Kiên Giang xác định phát triển công nghiệp chế biến, gắn với tiêu thụ, giảm sản phẩm xuất khẩu thô và tăng dần tỷ lệ hàng nông, thuỷ sản qua chế biến, tập trung vào một số sản phẩm có lợi thế như gạo, cây ăn trái, thuỷ sản đông lạnh là chủ trương đúng. Để đạt được mục tiêu, thì việc giúp dân bảo quản, bao tiêu sản phẩm, mở rộng xúc tiến thương mại, xây dựng các trung tâm thương mại để lưu thông hàng hoá, tiêu thụ sản phẩm của nông dân là rất cần thiết.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, bên cạnh phát triển kinh tế, tỉnh cần quan tâm chăm lo thực hiện chính sách an sinh xã hội, nhất là đối với các gia đình chính sách, người nghèo vùng nông thôn. Xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn là quan trọng nhưng cần vận động quần chúng nhân dân, đoàn kết, thương yêu, đùm bọc lẫn nhau qua đó thể hiện tính ưu việt của mô hình nông thôn mới xã hội chủ nghĩa.

Tổng Bí thư cũng gợi mở một số vấn đề để tỉnh tập trung quan tâm, tiếp tục triển khai Nghị quyết 26 như: Vấn đề quy hoạch, quản lý đất đai gắn với yêu cầu giải quyết tích tụ ruộng, giải quyết việc làm cho người dân thiếu đất sản xuất. Cần rà soát lại quy hoạch đất đai gắn với sản xuất nông nghiệp, bên cạnh cây lúa thì chú trọng phát triển cây màu. Phát triển kinh tế tập thể, xây dựng các mô hình kinh tế hợp tác xã kiểu mới.

Với Kiên Giang, cần chú trọng phát triển kinh tế biển, phát huy tiềm năng, thế mạnh từ biển, gắn với giữ vững chủ quyền bảo vệ an ninh biên giới, công tác đối ngoại; nâng cao chất lượng hiệu quả khai thác, tập trung nuôi trồng ven biển.

Phát huy thế mạnh về rừng để phát triển kinh tế

Làm việc với lãnh đạo huyện Mường Lát và lãnh đạo tỉnh Thanh Hoá, Tổng Bí thư đánh giá cao những kết quả thực hiện Nghị quyết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn tại Thanh Hoá. Tổng Bí thư cho rằng, mô hình của tỉnh đưa hàng nghìn cán bộ có trình độ từ trung cấp trở lên về xã để giúp đỡ đồng bào phát triển kinh tế là rất đúng đắn. Nếu con em chưa đủ điều kiện theo học ở Trung ương hay ở tỉnh thì chính quyền các huyện cần liên kết lại tổ chức đào tạo theo vùng, từ đó tạo nguồn cán bộ từ chính địa phương. 

Tổng Bí thư đề nghị, huyện Mường Lát cần phát huy thế mạnh trồng rừng gắn với bảo vệ rừng. Khi có đường giao thông, có thị trường tiêu thụ thì cây cao su, cây xoan, cây luồng có thể giúp dân xoá đói giảm nghèo.

Trong chăn nuôi cần tổ chức nuôi theo hướng trang trại, tập trung. Riêng với xã Mường Chanh, Tổng Bí thư mong muốn tỉnh và huyện tập trung nguồn lực để xây dựng thành xã điểm về kinh tế, xã hội, văn hoá. Sau khi hoàn thành, hiệu quả tốt sẽ sơ kết, rút kinh nghiệm nhân rộng ra nhiều xã khác.

Tổng Bí thư cho biết, tiếp thu những kiến nghị của địa phương, Trung ương sẽ chỉ đạo Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan xem xét lại một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới cho phù hợp; giải quyết từng khâu vướng mắc, triển khai chắc chắn, hiệu quả từng chương trình, đề án, gắn với kiểm tra, đôn đốc.

Để tiếp tục triển khai Nghị quyết 26, Thanh Hoá cần đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng nội dung và các tiêu chí xây dựng nông thôn mới; có quy hoạch theo hướng đi trước và mang tính định hướng lâu dài. Đáng mừng là hiện nay, một số xã ở Thanh Hoá đã có nhiều cách làm hay như vận động nhân dân hiến đất xây dựng cơ sở hạ tầng; tiến hành dồn điền đổi thửa, tích tụ ruộng đất, phát động nhiều phong trào thi đua thiết thực, nhất là ở 11 xã điểm về xây dựng nông thôn mới.   

Nông dân là chủ thể của quá trình phát triển

Làm việc với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, Hội nghị T.Ư 7, khóa X ban hành Nghị quyết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn là cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nguyện vọng của đông đảo nông dân nước ta. Qua ba năm thực hiện, càng thấy vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp CNH, HÐH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh, quốc phòng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. Các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn cần được giải quyết đồng bộ, gắn với quá trình đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước.

Tổng Bí thư khẳng định việc thực hiện Nghị quyết đã có những kết quả bước đầu. Mặc dù chịu tác động của nhiều khó khăn, nhưng lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn vẫn giữ vững sự ổn định, góp phần bảo đảm cho giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh xã hội. Tỷ trọng sản xuất nông nghiệp tiếp tục tăng, sản xuất lương thực có bước tiến lớn,... Kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng công nghiệp, dịch vụ, ngành nghề, các hình thức tổ chức sản xuất tiếp tục được đổi mới; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường, bộ mặt nhiều vùng nông thôn khang trang hơn. Ðời sống vật chất, tinh thần của dân cư phần lớn các vùng nông thôn được cải thiện, dân chủ được phát huy, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Vị thế chính trị của giai cấp nông dân nước ta ngày càng được nâng cao. Người dân có điều kiện, cơ hội để cải thiện đời sống và làm giàu cho gia đình, quê hương, đất nước.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hoan nghênh HNDVN đã tích cực góp phần chuẩn bị, triển khai, thực hiện Nghị quyết và chủ động phối hợp với các bộ, ngành xây dựng, đề xuất các chương trình, đề án và phát động các phong trào thi đua thiết thực để đưa nghị quyết vào cuộc sống. Vì thế, nông dân hưởng ứng và có nhiều việc làm sáng tạo trong quá trình tổ chức thực hiện. Nhờ sức dân dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Ðảng, sự quản lý của Nhà nước, sự vào cuộc của các tổ chức trong hệ thống chính trị, các lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, đây là nghị quyết có nhiều vấn đề lớn, còn nhiều việc cần làm. Trung ương HNDVN cần nắm vững quan điểm, mục tiêu, nội dung cơ bản của Nghị quyết, phát huy tốt vai trò của Hội, tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình đề án, tăng cường công tác kiểm tra; tham mưu, đề xuất tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Không ngừng chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ hội; đẩy mạnh công tác khuyến nông, khuyến công chuyển giao khoa học - kỹ thuật cho nông dân để nông dân thật sự làm chủ trong quá trình hiện đại hóa nông nghiệp, phát triển sản xuất hàng hóa chất lượng cao. Các cấp hội cần tham mưu để các cơ quan chức năng xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể; nhất là trong quản lý, sử dụng đất, trong giải quyết việc làm cho nông dân... Hội cần đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, thật sự là người bạn của nông dân, là cơ quan tin cậy của Ðảng, Nhà nước.

Cần đặc biệt chú ý nâng cao đời sống nông dân

Làm việc với lãnh đạo chủ chốt Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng biểu dương những kết quả quan trọng đã đạt được sau 3 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 26, “những kết quả trông thấy được, rất ấn tượng”.

Theo Tổng Bí thư, qua quá trình đi tìm hiểu thực tế, xây dựng nông thôn mới đang thành phong trào, kể cả những nơi khó khăn nhất, người dân cũng đang hồ hởi nói tới xây dựng nông thôn mới. Đây là biểu hiện sinh động của một Nghị quyết của Đảng được đông đảo các tầng lớn nhân dân đồng tình, ủng hộ và tự nguyện chung tay với chính quyền trong tổ chức thực hiện. Từ thực tế đó, Tổng Bí thư đề nghị cần liên tục có những tổng kết các mô hình hay, để từ đó nhân rộng, động viên, khuyến khích nhân dân thực hiện.

Bên cạnh những kết quả nổi bật đã đạt được, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng chỉ ra một số mặt còn hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 26. Theo đó, còn không ít cán bộ các cấp nhận thức chưa đúng về định hướng xây dựng, phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân dẫn đến cách chỉ đạo, tổ chức thực hiện còn thiên lệch, hời hợt.

Tổng Bí thư cho rằng thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết 26 cần quyết liệt, nhanh chóng nhưng tránh nóng vội. “Phong trào thực hiện xây dựng nông thôn mới rất rầm rộ, sôi nổi, vậy là tốt. Nhưng mong muốn được đầu tư thật nhiều, thật nhanh để thực hiện các tiêu chí nông thôn mới - đặc biệt về hạ tầng - là chưa thực sự phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, Tổng Bí thư lưu ý.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề nghị, trên cơ sở những kết quả đã đạt được và những bài học kinh nghiệm rút ra được trong thời gian qua, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức để thấy rõ vai trò của người dân, của các cấp chính quyền trong thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết 26.

Trong quá trình triển khai thực hiện, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặc biệt lưu ý những chính sách để phát triển, nâng cao đời sống người nông dân. Trong thời gian qua, mảng nông nghiệp và nông thôn đã được thực hiện tương đối tốt, nhưng mảng chăm lo đời sống cho người nông dân chưa thực sự được chú trọng. Cần xác định đây không phải là ban ơn, là chăm sóc đời sống thuần túy, mà là tập trung phát triển nguồn lực để phát triển đất nước.

Tổng Bí thư cũng đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương ban hành những văn bản, chính sách còn thiếu; tổ chức chỉ đạo thực hiện tốt những chủ trương, chính sách hiện có. Tổng Bí thư đặc biệt lưu ý việc chỉ đạo, đôn đốc một cách bài bản, có hệ thống để việc triển khai Nghị quyết được thực hiện thường xuyên, liên tục.

Những kết quả nổi bật trong 3 năm thực hiện Nghị quyết 26-NQ\TW

Nghị quyết 26-NQ/TW được dư luận trong và ngoài nước, nhất là người nông dân đón nhận một cách tích cực, với sự kỳ vọng về một thời kỳ mới, một bộ mặt mới của nông nghiệp, nông thôn.

Nhiều nội dung của Nghị quyết khi được triển khai đã nhanh chóng đi vào cuộc sống, tạo được chuyển biến rõ rệt, nhất là những nội dung phát triển sản xuất nông nghiệp, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa X đã ban hành kết luận về một số nội dung trong Nghị quyết, bao gồm Đề án An ninh lương thực quốc gia, Đề án Chương trình xây dựng thí điểm nông thôn mới cấp xã, Đề án Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội Nông dân Việt Nam; Quốc hội đã ban hành Luật An toàn thực phẩm, Nghị quyết về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp; Chính phủ đã phê duyệt, ban hành Chương trình hành động, đến nay đã phê duyệt được 31 Chương trình, Đề án; Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 3 chương trình mục tiêu quốc gia (ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng nông thôn mới, đào tạo nghề cho lao động nông thôn).

Trong 3 năm qua, khu vực nông nghiệp, nông thôn đã vượt qua khó khăn, duy trì tăng trưởng. Năm 2009 đạt mức tăng GDP 1,83%; năm 2010 đạt 2,78%; bình quân giai đoạn 2006 - 2010 đạt 3,36%/năm, vượt mục tiêu Đại hội X của Đảng đề ra. Cơ cấu kinh tế nông thôn có bước chuyển biến tích cực. Đến nay, công nghiệp và dịch vụ đã chiếm khoảng 60% cơ cấu kinh tế nông thôn.

Sau thời gian thực hiện thí điểm tại 11 xã điểm đại diện cho các vùng, miền, đến nay Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã bước đầu hình thành được “hình hài” của mô hình nông thôn mới với những tiêu chí cụ thể, đồng bộ.

Công tác giảm nghèo đạt được thành tựu nổi bật, được cộng đồng quốc tế coi là điểm sáng trên toàn cầu. Theo tiêu chí cũ, tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước giảm từ 13,1% năm 2008 xuống còn 9,45% năm 2010.

Thực hiện Nghị quyết 26, ngay từ năm 2009, Chính phủ đã trình Quốc hội dự toán hàng năm đảm bảo chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn đạt tốc độ tăng cao hơn chi chung của cả nước. Tổng vốn đầu tư phát triển cho lĩnh vực này trong 3 năm 2009 - 2011 đạt gần 290.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 52% tổng vốn đầu tư phát triển của cả nước (giai đoạn 2006 - 2008 chiếm khoảng 45%).

Trong bối cảnh phải thắt chặt tín dụng, Chính phủ vẫn tiếp tục ưu tiên tăng tín dụng cho nông nghiệp - nông thôn, 8 tháng đầu năm 2011 tăng 30% so với cùng kỳ năm 2010. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Bên cạnh những thành công ban đầu, qua 3 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 26 cũng đã nổi lên một số những hạn chế cần tập trung khắc phục trong thời gian tới. Một số nhiệm vụ và giải pháp về điều chỉnh cơ chế chính sách đã được nêu ra trong Nghị quyết cũng như trong Chương trình hành động của Chính phủ nhưng các Bộ, ngành triển khai thực hiện chậm, thiếu đồng bộ. Tính đến tháng 6-2011, còn 14/45 chương trình, đề án trong Chương trình hành động của Chính phủ chưa được phê duyệt.

Trong giai đoạn 2011 - 2015, mục tiêu  đề ra cho tăng trưởng sản xuất nông nghiệp là 2,8 - 3% năm, tỷ trọng nông nghiệp trong tổng GDP cả nước khoảng 18%. Hàng năm, đào tạo 1 triệu lao động nông thôn, phấn đấu thu nhập của người dân nông thôn tăng ̀ 1,8 – 2 lần so với năm 2010. Đến năm 2015, sẽ có khoảng 20% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới.

Hồng Phúc (tổng hợp)