Sai lệch và phiến diện

Việc Báo cáo về tình hình nhân quyền của Mỹ được ban hành thường niên không còn là điều xa lạ bởi năm nay đã là lần thứ 46 Bộ Ngoại giao Mỹ công bố báo cáo đánh giá việc thực thi quyền con người của 198 nước. Riêng phần về Việt Nam dài 52 trang được chia thành 8 nội dung: Khái quát; Tôn trọng sự toàn vẹn của con người; Tôn trọng các quyền tự do dân sự; Tự do tham gia vào các vấn đề chính trị; Tham nhũng và sự thiếu minh bạch của chính quyền; Thái độ của chính quyền đối với việc điều tra về các cáo buộc vi phạm quyền con người do các tổ chức quốc tế và phi chính phủ tiến hành; Phân biệt đối xử và bạo hành xã hội; Quyền của người lao động.

Một Báo cáo xem chừng được xây dựng rất công phu với các loại dẫn chứng, số liệu, song khi xem kỹ thì có thể dễ dàng nhận thấy nội dung Báo cáo đã không phản ánh đúng sự thật, thậm chí chứa đựng nhiều thông tin sai lệch, phủ nhận, xuyên tạc những nỗ lực của Nhà nước Việt Nam trong bảo đảm, thúc đẩy các quyền con người.

Sự ghi nhận những mặt tích cực của Việt Nam trong năm 2021 như: Chính phủ nỗ lực trong việc công nhận số người không quốc tích và quốc tịch (theo thống kê của Cao ủy Nhân quyền LHQ –UNHCR năm 2020, 32.890 người đã được công nhận so với 11.000 người năm 2016); Chính phủ nỗ lực thành lập các tổ chức cho người khuyết tật; xây dựng Chương trình giảm nghèo quốc gia, Luật Dạy nghề và các chính sách giáo dục; Chính phủ điều hành một mạng lưới các trung tâm phục hồi chức năng cung cấp vật lý trị liệu lâu dài cho bệnh nhân; Bộ Công an thi hành kỷ luật, truy tố một số cán bộ Công an có hành vi tra tấn, hành hung phạm nhân.

Tuy nhiên, phần tích cực là rất ít so với tổng thể dung lượng của Báo cáo. Vẫn sử dụng giọng điệu như các năm trước, Báo cáo năm 2021 tiếp tục đưa ra hàng loạt thông tin chỉ trích, phê phán Việt Nam như: chính quyền bắt giữ, tra tấn, tước đoạt mạng sống của người dân một cách tùy tiện; can thiệp vào đời sống riêng tư của người dân; hạn chế quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do in-tơ-nét; kiểm duyệt, bắt giữ và truy tố tùy tiện những người chỉ trích chính quyền; hạn chế quyền tự do lập hội của người lao động; phân biệt đối xử với người dân tộc thiểu số; sử dụng lao động trẻ em cưỡng bức; người dân không thể thay đổi chính phủ thông qua các cuộc bầu cử tự do…

Đối với những người nước ngoài chưa đến Việt Nam và chưa chứng kiến thực tế đất nước Việt Nam, Báo cáo này đã vẽ lên một bức tranh xám xịt, tràn ngập những gam màu tiêu cực và dễ đưa đến những nhận thức lệch lạc về tình hình nhân quyền ở Việt Nam. Trong bối cảnh những nỗ lực bảo đảm và thúc đẩy quyền con người đã và đang được Đảng và Nhà nước Việt Nam quan tâm thực hiện với những bước tiến được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Báo cáo đã thể hiện rõ sự định kiến, thiên lệch khi tràn ngập những nội dung tiêu cực về Việt Nam.

Những người được gắn mác “các nhà hoạt động chính trị”, “nhà bảo vệ nhân quyền” được nêu tên trong Báo cáo như: Mai Phan Lợi, Đặng Đình Bách, Lê Văn Dũng (Dũng Vova), Trịnh Bá Phương, Trịnh Bá Tư, Cấn Thị Thêu… Đây là những đối tượng vi phạm pháp luật, bị bắt giữ, xét xử và tuyên án theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam, song lại được coi là những dẫn chứng để xuyên tạc Việt Nam vi phạm nhân quyền. Đây là sự can thiệp vào công việc của một quốc gia có chủ quyền và không thể chấp nhận được.

Sẵn sàng đối thoại những quan điểm khác biệt

Báo cáo nhân quyền năm 2021 của Bộ Ngoại giao Mỹ tuy ghi nhận các bước tiến của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền con người song vẫn đưa ra những nhận định thiếu khách quan dựa trên những thông tin không chính xác và chưa được kiểm chứng về thực tế tại Việt Nam. Có thể thấy, Báo cáo đã thu thập thông tin từ các nguồn không chính thống, tập trung chủ yếu vào việc phê phán, chỉ trích chính quyền, lực lượng Công an và hệ thống tư pháp Việt Nam. Thông tin trong Báo cáo thường thấy ở các trang mạng của các tổ chức, cá nhân cực đoan, thiếu thiện chí, những đối tượng phản động có quan điểm chống Nhà nước Việt Nam.

Ngay ở đoạn mở đầu, Báo cáo đưa thông tin “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước độc tài do một đảng cầm quyền là Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo... Bầu cử Quốc hội vào ngày 23 tháng 5 là không tự do, không công bằng; có rất ít sự cạnh tranh giữa các ứng cử viên do Đảng Cộng sản kiểm duyệt”. Nội dung này đã cho thấy rõ quan điểm tiêu cực sẽ là chủ đạo trong Báo cáo. Và rõ ràng, sự đánh giá về thể chế chính trị của một quốc gia khác là khó có thể chấp nhập được.

Việc lựa chọn mô hình, thể chế chính trị Xã hội chủ nghĩa hay Tư bản chủ nghĩa là quyền tự quyết của mỗi dân tộc. Điều này được quy định trong Tuyên ngôn thế giới về quyền con người năm 1948 cũng như Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966. Không thể đứng trên quan điểm của một nước Tư bản chủ nghĩa để phán xét một mô hình chính trị không giống với mình. Đó là sự phiến diện và định kiến. Không thể coi Chủ nghĩa tư bản là duy nhất, là tuyệt đối và đa đảng là tốt hơn một đảng. Càng không thể chấp nhận việc Mỹ phán xét cuộc bầu cử Quốc hội của Việt Nam là “không tự do”, “không công bằng” khi cuộc bầu cử được thực hiện theo đúng quy định của Hiến pháp, pháp luật Việt Nam.

Riêng với Việt Nam, con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn của dân tộc Việt Nam, là sự lựa chọn của lịch sử. Đến nay, những thành tựu của Việt Nam trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội đã cho thấy đây là một con đường đúng đắn, hướng đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nền kinh tế Việt Nam với sự phát triển vượt bậc từ một nước nghèo trở thành một quốc gia nằm trong nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình với GDP đạt 343 tỷ đô-la Mỹ và GDP bình quân đầu người đạt 3.521 đô-la Mỹ. Việt Nam hội nhập sâu vào kinh tế toàn cầu và đang tìm cách vươn lên trong một thế giới mới với Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong bối cảnh mà toàn thế giới đang chịu những tác động nặng nề bởi đại dịch thì cho đến nay, Việt Nam đã chứng tỏ khả năng vượt khó và kiên trì phát triển. Trên địa chính trị toàn cầu, Việt Nam có 13 đối tác toàn diện, 17 đối tác chiến lược. Tất cả những điều trên tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam tiếp tục phát triển kinh tế, chính trị và xã hội, bảo đảm và thúc đẩy quyền con người. Những giá trị của Chủ nghĩa xã hội đã, đang và sẽ tiếp tục được làm sáng rõ để Việt Nam kiên trì mục tiêu đã lựa chọn cũng như quan điểm cho con người, vì con người, đặt con người ở vị trí trung tâm của mọi chính sách phát triển.

Là một đất nước trải qua hai cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc với nhiều hệ quả đến nay còn rất nặng nề, những thành tựu của Việt Nam là sự nỗ lực của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị nhằm bảo đảm cho người dân được hưởng thụ đầy đủ, trọn vẹn các giá trị của độc lập, tự do và cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Hơn ai hết, nước Mỹ phải là quốc gia hiểu rõ điều này bởi những hậu quả Việt Nam gánh chịu có phần đóng góp của họ. Thay vì soi mói, phê phán và chỉ trích thì cách tốt nhất là cùng hợp tác, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau.

Việt Nam luôn nêu cao quan điểm sẵn sàng trao đổi với phía Mỹ về những vấn đề còn khác biệt trên tinh thần xây dựng, thẳng thắn, cởi mở và tôn trọng lẫn nhau nhằm tăng cường hiểu biết. Thực tế, thông qua các cuộc tiếp xúc, cơ chế đối thoại Nhân quyền thường niên, Việt Nam luôn chủ động cung cấp thông tin, giải đáp những vấn đề phía Mỹ quan tâm. Tuy nhiên, Báo cáo năm 2021 của Mỹ vẫn không hề thay đổi khi tiếp tục đưa thông tin sai lệch, quy kết một chiều, đi ngược lại mối quan hệ đối tác toàn diện đang phát triển tốt đẹp giữa hai nước.

Thế giới là một tổng thể của sự đa dạng của các quốc gia. Không có mô hình nào là tuyệt đối và cũng không có một quốc gia nào khẳng định đã hoàn hảo trong vấn đề nhân quyền. Việt Nam cũng vẫn còn những vấn đề cần cải thiện và thực tế Đảng, Nhà nước Việt Nam đã và đang đổi mới trên tất cả các mặt, khắc phục những yếu kém, sai sót nhằm bảo đảm tốt hơn các quyền con người cho người dân. Đó là quá trình tất yếu mỗi quốc gia, không riêng gì Việt Nam sẽ phải trải qua để tự hoàn thiện và phát triển.

Nước Mỹ vẫn tự cho mình vai trò nhận xét về tình hình nhân quyền của các nước nhưng lại không chỉ ra những vấn đề nhân quyền đang tồn tại ở ngay chính nước Mỹ. Đánh giá tình hình của 189 quốc gia song lại bỏ qua nước Mỹ. Liệu có phải phê phán một người khác dễ dàng hơn rất nhiều việc phải chỉ ra những yếu kém, sai sót của chính mình? Thực tế, tình hình nhân quyền Mỹ vẫn còn nhiều vấn đề như: phân biệt chủng tộc, khoảng cách giàu nghèo, bạo lực, các vụ nổ súng giết chết nhiều người, sự lạm dụng vũ lực của cảnh sát và ngay cả bầu cử của Mỹ cũng còn gây nhiều tranh cãi… Chính những điều này khiến các giá trị dân chủ, nhân quyền mà Mỹ vẫn khó có thể tự hào.

Hà Lê