Trong bản Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh không những “Trước hết nói về Đảng” mà còn nhấn mạnh “Đầu tiên là công việc đối với con người: Đối với những người đã dũng cảm hy sinh một phần xương máu của mình (cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong…), Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần “tự lực cánh sinh”. Đối với các liệt sỹ, thì mỗi địa phương (thành phố, làng, xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sỹ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta. Đối với cha mẹ, vợ con (của thương binh và liệt sỹ) mà thiếu sức lao động và túng thiếu thì chính quyền địa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền cùng hợp tác xã nông nghiệp) phải giúp đỡ họ có công ăn việc làm thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”.

Thực hiện Di Chúc của Người, phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn phấn đấu làm nhiều việc để cuộc sống của các thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ và những người có công với cách mạng ngày càng được đầy đủ và tốt đẹp hơn.

Trong những năm qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành và nhiều lần sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng. Mới đây nhất là Pháp lệnh số 01/2018/UBTVQH14 ngày 22-12-2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 1-1-2019. Pháp lệnh sửa đổi lần này nhằm tháo gỡ các vấn đề còn vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách ưu đãi với người có công với cách mạng, đáp ứng những yêu cầu đặt ra từ thực tiễn. Đồng thời tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ, minh bạch, thống nhất, bảo đảm công bằng, hợp lý, tạo sự đồng thuận cao của xã hội trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công. Ngày 1-7-2019, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 58/2019/NĐ-CP quy định mức trợ cấp ưu đãi đối với người có công với cách mạng, có hiệu lực kể từ ngày 15-8-2019.

Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đến nay cả nước đã xác nhận và thực hiện chế độ đối với trên 9 triệu người có công với cách mạng, trong đó có 1,4 triệu người hưởng trợ cấp hằng tháng, với kinh phí gần 30.000 tỷ đồng mỗi năm. Hằng năm, Nhà nước dành gần 1.000 tỷ đồng để tặng các gia đình chính sách, người có công với cách mạng và nhân dân dịp Tết Nguyên đán và kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sỹ. Cùng với việc bảo đảm chế độ trợ cấp ưu đãi thường xuyên, nhiều chính sách hỗ trợ khác đối với người và gia đình có công với cách mạng cũng được ban hành và thực hiện, như: chính sách bảo hiểm y tế; hỗ trợ về nhà ở; ưu đãi trong chính sách giáo dục và đào tạo, việc làm; chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng; vay vốn, hỗ trợ các cơ sở sản xuất, kinh doanh của thương bệnh binh, thân nhân liệt sĩ và người có công với cách mạng; nâng cấp, đáp ứng yêu cầu nuôi dưỡng, điều dưỡng người có công với cách mạng… Ngoài ra, cả nước có hàng nghìn công trình ghi công liệt sỹ, bao gồm đài tưởng niệm, nhà bia, nghĩa trang liệt sỹ. Nhiều công trình trở thành công trình văn hóa, có giá trị về mỹ thuật, giáo dục truyền thống như: Nghĩa trang Điện Biên Phủ, Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn, Nghĩa trang Đường 9, Đền liệt sỹ Bến Dược, Khu tưởng niệm liệt sỹ thanh niên xung phong tại ngã ba Đồng Lộc; Truông Bồn…Các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ, người có công” được phát triển sâu rộng ở tất cả các địa phương, nhằm phát huy mọi nguồn lực trong xã hội chăm lo cho công tác này.

Với trách nhiệm, sự quan tâm chăm sóc của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, sự nỗ lực vươn lên của bản thân thương binh, bệnh binh, gia đình chính sách, đến nay trong cả nước có 97% xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ và người có công; 98% gia đình người có công với cách mạng có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình ở nơi cư trú. Nhiều thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ là tấm gương điển hình, tiêu biểu cho ý chí vươn lên, tinh thần vượt khó đã trở thành nhà quản lý, nhà khoa học giỏi, những doanh nhân thành đạt. 

Nhân dịp kỷ niệm 72 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ (27-7-1947 – 27-7-2019), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đồng ý ủy quyền Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trình Chủ tịch nước xem xét tặng quà cho đối tượng người có công với cách mạng. Dự toán tổng số kinh phí để tặng quà các đối tượng có công với cách mạng là hơn 332,5 tỷ đồng. Mức quà tặng theo phương án trình Chủ tịch nước được chia thành 2 loại: 400.000 đồng và 200.000 đồng.

Theo đề xuất của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, mức quà 400.000 đồng để tặng quà cho các đối tượng sau: Bà mẹ Việt Nam anh hùng đang hưởng trợ cấp ưu đãi hàng tháng và những cá nhân đã có quyết định phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng trước ngày 28-7-2019 nhưng chưa hoàn tất thủ tục hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, thương binh loại B, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; thân nhân liệt sĩ đang hưởng trợ cấp tuất nuôi dưỡng hằng tháng; thân nhân của hai liệt sĩ trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng.

Mức quà 200.000 đồng để tặng cho thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, thương binh loại B, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 80% trở xuống đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; thương binh đang hưởng chế độ mất sức lao động; người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 80% trở xuống đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; đại diện thân nhân liệt sĩ; người thờ cúng liệt sĩ (trường hợp liệt sĩ không còn thân nhân). Món quà tuy nhỏ bé nhưng thể hiện tình cảm, sự quan tâm, động viên tinh thần to lớn của Đảng, Nhà nước ta dành cho những thương, bệnh binh và gia đình liệt sĩ.

Để thực hiện tốt hơn nữa những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, làm cho thương binh, gia đình liệt sĩ được "Yên ổn về vật chất, vui vẻ về tinh thần và có dịp tham gia hoạt động ích lợi cho xã hội", các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành và toàn dân ta cần tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ và những người có công với cách mạng. Đó là tình cảm, trách nhiệm và cũng là bổn phận của toàn xã hội.

---------

 (1)- Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 12, Nxb CTQG, HN 2011, tr. 401.

Nguyễn Văn Thanh