Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2014, Tổ chức Y tế thế giới (WTO) khởi xướng chủ đề “Tăng thuế thuốc lá” và kêu gọi các nước thực hiện chương trình chính sách thuế và giá các sản phẩm thuốc lá như một biện pháp hiệu quả để giảm tiêu thụ thuốc lá.
Chiều ngày 26-5-2014, Văn phòng Chương trình Phòng chống thuốc lá, Bộ Y tế (Vinacosh) tổ chức Hội thảo cập nhật thông tin về Ngày thế giới không thuốc lá 31-5-2014 và thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá.
Việt Nam vẫn xếp vào trong số 15 nước có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu niên cho thấy độ tuổi bắt đầu hút thuốc ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Thống kê gần đây nhất năm 2013 cho thấy, tỷ lệ hút thuốc của nam giới trưởng thành tại Việt Nam chiếm tỷ lệ hơn 48%. Như vậy, với dân số hơn 90 triệu người, trên toàn quốc có khoảng hơn 15 triệu nam giới ở tuổi trưởng thành hút thuốc lá.
Theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách y tế, năm 2012, người Việt Nam đã bỏ ra khoảng 22.000 tỷ đồng cho tiêu dùng thuốc lá. Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mát khả năng lao động vì ốm đau, tử vong sớm cho chỉ 5 nhóm bệnh trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra đã lên tới 23.000 tỷ đồng mỗi năm.
Để giảm số người hút thuốc lá mỗi năm Bộ Tài chính đang đề xuất mức thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá cần tăng từ 65% mức hiện nay lên 75% vào năm 2015 và 85% vào năm 2018. Tuy nhiên, theo đánh giá của Vinacosh, với mức tăng như vậy tác động tới tiêu dùng thuốc lá vẫn không đáng kể do giá thuốc lá vẫn tăng chậm hơn lạm phát và thu nhập bình quân đầu người.
Hiện nay tỷ lệ thuế thuốc là của Việt Nam chiếm 41% trên giá bán lẻ (65% giá xuất xưởng). So với các nước trong khu vực Asean, Việt Nam là nước có mức thuế thuốc lá thấp gần nhất, chỉ cao hơn Căm-pu-chia.
Theo các chuyên gia phân tích, tại Việt Nam do thuế thuốc lá thấp, nên giá các sản phẩm thuốc lá rất rẻ đã tạo điều kiện để thanh thiếu niên dễ tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá và nhanh chóng trở thành người nghiện thuốc lá.
Dó đó, tăng thuế chính là biện pháp hữu hiệu để hạn chế thanh thiếu niên hút thuốc, giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong trong dài hạn đối với cộng đồng. Bên cạnh đó, tăng thuế các sản phẩm thuốc lá giúp làm tăng nguồn thu ngân sách đáng kể cho Nhà nước.
Để giảm mức tiêu thụ thuốc lá của Chiến lược quốc gia về phòng chống thuốc lá đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ Y tế đề xuất lộ trình: Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc là từ 65% lên 105% vào thời điểm 2015 cho giai đoạn 3 năm từ 2015 đến 2017; Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt từ 105% lên 145% vào thời điểm năm 2018 cho giai đoạn hai năm 2018-2019 và sẽ tiếp tục xem xét điều chỉnh thuế vào năm 2020.
T.H