“Dù ai đi ngược về xuôi, nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng ba”. Trong tâm thức của những người con đất Việt, đến ngày Quốc lễ của dân tộc tất cả đều thành kính hướng về núi Nghĩa Lĩnh, về vùng Đất Tổ linh thiêng. Vì đây là nơi gắn liền sự ra đời, hình thành, phát triển của Nhà nước Văn Lang - nhà nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam.
Tự hào được sống trên mảnh đất cội nguồn của dân tộc, Đảng bộ và nhân dân Phú Thọ luôn phấn đấu xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, tỉnh giàu đẹp, văn minh và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Đảng bộ tỉnh Phú Thọ hiện có 18 đảng bộ trực thuộc với gần 80.000 đảng viên. Thực hiện thông báo của Bộ Chính trị và hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương Đảng về việc thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Phú Thọ đã sớm xây dựng kế hoạch và ập trung chỉ đạo thực hiện trên địa bàn tỉnh. Đến đầu tháng 3-2010 có 32/32 đảng bộ cơ sở được chọn làm thí điểm đã tổ chức xong đại hội nhiệm kỳ 2010-2015 với các nội dung theo quy định, đảm bảo các yêu cầu đề ra.
Bám sát Chỉ thị số 37-CT/TW của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 24 và 33 của Ban Tổ chức Trung ương, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Phú Thọ đã chủ động triển khai, tích cực chỉ đạo các cấp uỷ thực hiện tốt công tác chuẩn bị đại hội chặt chẽ, toàn diện; tổ chức chỉ đạo đại hội đúng quy trình, rút kinh nghiệm kịp thời. Những nơi khó khăn, có vấn đề nổi cộm các cấp ủy đã tập trung lãnh đạo giải quyết và xử lý trước khi bước vào đại hội. Kiên quyết chỉ đạo, thực hiện nghiêm túc những quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Trung ương và của Tỉnh uỷ, bám sát các yêu cầu như: Các chỉ tiêu về kinh tế-xã hội, các chỉ tiêu về cơ cấu, tiêu chuẩn cấp uỷ, nhất là tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, về trình độ chuyên môn và lý luận chính trị đối với các chức danh cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn; đảm bảo cơ cấu trẻ, nữ và thực hiện đúng theo chương trình, kế hoạch đã đề ra.
Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã tập trung sự lãnh đạo, chỉ đạo và phân công cấp uỷ viên, thành viên ban chỉ đạo của tỉnh phụ trách các đảng bộ thực hiện tốt công tác chuẩn bị, dự và chỉ đạo đại hội thí điểm theo sự phân công. Hệ thống văn bản hướng dẫn sớm được ban hành đầy đủ, chi tiết, cụ thể; thường xuyên theo dõi, kiểm tra, uốn nắn và xử lý kịp thời những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện. Do đó, đại hội các đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm được chuẩn bị chu đáo, đồng bộ, thống nhất, đảm bảo về thời gian, nội dung, không có đơn vị nào vi phạm quy định của Điều lệ Đảng và các quy định, hướng dẫn của cấp uỷ cấp trên.
Do chỉ đạo tốt công tác chuẩn bị, nâng cao được trách nhiệm của các cấp uỷ, từng cấp uỷ viên nên trong quá trình tổ chức đại hội dân chủ trong Đảng được mở rộng hơn. Các cấp uỷ cơ sở đều mở rộng đối tượng lấy ý kiến tham gia vào báo cáo chính trị trình đại hội và giới thiệu nguồn nhân sự theo hướng dẫn; ý kiến tham gia trong đại hội sôi nổi, ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, bổ sung được nhiều giải pháp thiết thực. Qua tổng hợp đã có 232 ý kiến trao đổi tại đại hội, bình quân mỗi đại hội có 7 ý kiến. Việc bầu cử có số dư được chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, có chất lượng, số dư bầu ban chấp hành đạt 15% trở lên, BTV đạt 20% so với số lượng cần bầu. Không khí chính trị trước, trong và sau đại hội lành mạnh, xây dựng; đơn, thư trước đại hội giảm đáng kể so với nhiệm kỳ trước; trong và sau đại hội không có đơn, thư khiếu nại, tố cáo có liên quan đến đại hội.
Đặc biệt, thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu BTV, BT, PBT đã phát huy được dân chủ trực tiếp trong đại hội, thể hiện rõ trách nhiệm của đảng viên trong xây dựng cấp uỷ khoá mới, lựa chọn được chính xác, khách quan những cán bộ ưu tú, có phẩm chất, năng lực, trí tuệ, giữ các vị trí chủ chốt ở đảng bộ cơ sở. Đồng thời, qua đó các đồng chí được đại hội giới thiệu, bầu thấy rõ được tín nhiệm của mình trong đảng bộ, trong nhân dân và nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước dân.
Tuy nhiên, trong quá trình chỉ đạo và tổ chức đại hội tại các đơn vị thực hiện thí điểm còn bộc lộ một số hạn chế: Báo cáo chính trị của một số đơn vị chuẩn bị còn dài, tính khái quát chưa cao, chưa nêu được giải pháp mang tính đột phá. Các ý kiến tham luận phần nhiều còn mang tính minh hoạ, báo cáo thành tích, ít tranh luận, nhấn vào giải pháp trọng tâm. Một số nơi cấp ủy cơ sở không nắm chắc tình hình cán bộ, chưa chỉ đạo chặt chẽ và kiên quyết đối với công tác nhân sự của đại hội; còn tình trạng nể nang, né tránh và biểu hiện cục bộ. Có nơi thiếu kiên quyết, còn dự kiến bố trí cán bộ tham gia cấp ủy tín nhiệm thấp, năng lực hạn chế nên khi bầu đã không trúng cử. Trong số 32 đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm có 1 BT đảng ủy và 1 PBT - chủ tịch UBND xã đương nhiệm dự kiến tái cử để đảm nhiệm chức danh BT đảng ủy và 2 BT đảng ủy đương nhiệm dự kiến tham gia cấp ủy khóa mới để đảm nhiệm công việc khác nhưng không trúng cử ban chấp hành, 1 ủy viên BTV đảng ủy đương nhiệm dự kiến làm PBT thường trực đảng ủy khóa mới nhưng không trúng cử PBT. Tỷ lệ cấp ủy viên trẻ tuổi, nữ là BT chi bộ khu dân cư còn thấp so với yêu cầu. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy và ban chỉ đạo cấp trên cơ sở có nơi thiếu chặt chẽ, thiếu cụ thể, chưa sâu, chưa bám sát cơ sở; còn có biểu hiện chủ quan trong đánh giá, nhận xét cán bộ; không kịp thời thay thế cán bộ khi đã mất tín nhiệm.
Một số đại hội đảng bộ có tỷ lệ số dư trong danh sách bầu cử ban chấp hành đạt trên 20%; xã Trung Nghĩa (Thanh Thủy) 29,4%, phường Phong Châu (TX.Phú Thọ) 36,3%... Một số tiêu chí của ban chấp hành, BTV và các chức danh chủ chốt cao hơn nhiệm kỳ trước: Ban chấp hành có 93,8% đồng chí có trình độ trung cấp trở lên về chuyên môn; 75,1% đồng chí có trình độ trung cấp lý luận; nữ chiếm 21% (vượt 6% so với quy định của Trung ương), trẻ tuổi 17,59% (vượt 2,59% so với quy định của Trung ương).
Từ thực tiễn, bước đầu rút ra một số kinh nghiệm sau:
Một là: Phải quán triệt sâu sắc yêu cầu, nội dung, quan điểm chỉ đạo của cấp trên về công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp, nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của tập thể, mỗi cấp uỷ viên, nhất là việc thực hiện thí điểm chủ trương của Bộ Chính trị. Xây dựng hệ thống các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện cụ thể, phù hợp với đặc điểm của địa phương, đơn vị. Trong quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội cần mở rộng dân chủ, tiếp thu ý kiến của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân tham gia xây dựng các văn kiện của đại hội. Phải phân công cụ thể cấp uỷ viên và các cơ quan tham mưu thực hiện tốt việc theo dõi, hướng dẫn, nắm chắc và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện.
Hai là: Cấp uỷ cấp trên cần theo dõi sát sao, gợi ý và cho ý kiến chỉ đạo cụ thể để giúp cho cấp uỷ xây dựng được văn kiện trình đại hội và phương án nhân sự đảm bảo chất lượng.
Ba là: Công tác nhân sự cần được chỉ đạo chặt chẽ, đúng quy trình, đảm bảo nguyên tắc. Thực hiện nghiêm túc việc nhận xét, đánh giá cán bộ trong quy hoạch, nhất là cán bộ cấp ủy khóa mới trước đại hội. Những trường hợp phiếu tín nhiệm thấp nên vận động không tham gia tái cử, có phương án cụ thể, kịp thời khi có tình huống xảy ra, tránh bị động, lúng túng hoặc sai nguyên tắc. Chủ động nắm chắc tình hình tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong quá trình thực hiện quy trình chuẩn bị nhân sự, nhằm nâng cao chất lượng nhân sự cấp uỷ và đảm bảo về cơ cấu theo hướng dẫn của cấp uỷ cấp trên. Đồng thời cần quan tâm tới công tác luân chuyển, bố trí cán bộ trước và sau đại hội.
Bốn là: Trong lãnh đạo và tổ chức triển khai phải kiên quyết thực hiện các nguyên tắc và quan điểm chỉ đạo, bảo đảm chương trình, kế hoạch, yêu cầu đã đề ra, phân công trách nhiệm rõ ràng, đề cao trách nhiệm cá nhân. Coi trọng việc chỉ đạo rút kinh nghiệm kịp thời qua từng đại hội. Công tác chuẩn bị phải chu đáo, phương pháp tổ chức và điều hành trong đại hội phải cụ thể, chi tiết, rõ ràng, bằng văn bản. Lựa chọn và giới thiệu bầu vào các cơ quan lãnh đạo, bộ phận giúp việc đại hội những đảng viên có uy tín, có trình độ năng lực và kinh nghiệm thực tiễn đồng thời cần bồi dưỡng và tập huấn trước khi bước vào đại hội để tránh sự lúng túng, nhầm lẫn, sai sót trong quá trình tổ chức thực hiện.
Qua thực tiễn chỉ đạo đại hội, tỉnh Phú Thọ đề nghị Trung ương cần sớm có văn bản chỉ đạo và dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng toàn quốc để cơ sở thảo luận tham gia ý kiến tại Đại hội; có chính sách đối với cán bộ chủ chốt ở cơ sở khi không đủ điều kiện tham gia tái cả và cán bộ chủ chốt không trúng cử cấp ủy; nhất là chế độ, chính sách cho những đồng chí hiện giữ chức vụ trong HĐND và UBND các cấp sau khi không tham gia cấp ủy. Đồng thời, qua kết quả thực hiện thí điểm ở 32 cơ sở đề nghị Trung ương tiếp tục mở rộng hình thức bầu cử dân chủ trực tiếp này.
Hoàng Dân Mạc
Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phú Thọ