Hội nghị lần thứ 6 (lần 2) BCH Trung ương Đảng khóa VIII diễn ra từ ngày 25-1-1999 đến ngày 2-2-1999 đã ban hành Nghị quyết “Một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay”; quyết định mở Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tiến hành tự phê bình và phê bình. “Mục đích là để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao sức chiến đấu và vai trò lãnh đạo, nâng cao uy tín và thanh danh Đảng; thực hiện quan hệ máu thịt với Nhân dân, Đảng - dân một ý chí”[1]. Cuộc vận động được tiến hành từ ngày 19-5-1999 đến ngày 19-5-2001, sau đó trở thành hoạt động thường xuyên, góp phần tạo ra bước chuyển biến mới trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Cũng tại Hội nghị này, BCH Trung ương đã xác định: báo chí, công luận là một trong bốn hệ thống giám sát cán bộ đảng viên. Sau quá trình triển khai và thực hiện, đến Hội nghị lần thứ 4 BCH Trung ương Đảng khóa VIII đã có những đánh giá tổng quan, đồng thời đề ra phương hướng, biện pháp tiếp tục thực hiện cuộc vận động xây dựng chỉnh đốn Đảng; tập trung vào 3 nội dung cơ bản là chính trị - tư tưởng, đạo đức, lối sống và tổ chức chỉ đạo điều hành.

Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng sau khi triển khai thực hiện đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, cụ thể: “Nhận thức chính trị của cán bộ, đảng viên được nâng lên một bước, nhất là về đường lối, quan điểm của Đảng, về vị trí then chốt của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, về sự kiên định đối với các nguyên tắc, Cương lĩnh và điều lệ Đảng; Nâng cao ý thức đề phòng, ngăn ngừa sự suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên; Nâng cao tinh thần trách nhiệm, coi trọng việc mở rộng, phát huy dân chủ, đoàn kết tốt hơn trong các cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên; Xử lý được nhiều vụ việc nổi cộm, tồn đọng, thực hiện một bước chỉnh đốn, kiện toàn tổ chức đảng các cấp, thi hành kỷ luật và thay đổi một số cán bộ vi phạm; Góp phần tích cực vào việc lựa chọn nhân sự đúng tiêu chuẩn cho bầu cử HĐND các cấp và góp phần quan trọng vào thành công của đại hội đảng các cấp”[2].

Để thực hiện có kết quả cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng thì đó không chỉ là nhiệm vụ của cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp mà cần có sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, của các tầng lớp nhân dân, báo chí cũng đóng vai trò rất quan trọng. Báo chí không chỉ là công cụ định hướng thông tin tuyên truyền quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước mà còn cụ thể hóa những đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thông qua những bài viết, bài phản ánh trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay được tiến hành mạnh mẽ và sâu rộng trên phạm vi cả nước, các cấp ủy từ Trung ương đến địa phương, từ các tầng lớp nhân dân đến các tổ chức chính trị - xã hội. Quan điểm và định hướng của Đảng đối với cuộc vận động xây dung, chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn hiện nay dựa trên những quan điểm nền tảng của Chủ nghĩa Mác - Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trước tình hình mới, BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành những nghị quyết đóng vai trò quan trọng đối với cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay như: Nghị quyết số 12-NQ/TW Hội nghị lần thứ tư BCH Trung ương khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, Nghị quyết số 04-NQ/TW Hội nghị lần thứ tư BCH Trung ương khóa XII về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ”. Chính vì vậy, báo chí phản ánh cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay tập trung vào những chủ đề như: Báo chí thông tin tuyên truyền đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; những biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; báo chí phát hiện và nêu gương những tấm gương tiêu biểu, báo chí với tự phê bình và phê bình; báo chí với việc thông tin tuyên truyền các chủ trương, chính sách, đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Các tin bài phản ánh này đều được thực hiện thường xuyên, liên tục, đáp ứng tốt nhu cầu thông tin, thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị.

Báo chí đã góp phần giúp cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân hiểu đúng, đầy đủ hơn về Đảng ta, về cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong bối cảnh hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện nay. Thông qua đó, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân đối với Đảng; giúp cho các cấp ủy, tổ chức đảng, những người nắm giữ các vị trí then chốt trong các cơ quan, tổ chức thấy được tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; rút ra những bài học kinh nghiệm, những hạn chế, tồn tại để kịp thời khắc phục trong quá trình thực hiện công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Trong thời gian vừa qua, trên các phương tiện truyền thông đại chúng đã có nhiều tác phẩm báo chí viết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng được đánh giá cao, có tác động mạnh mẽ đối với cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Trong đó báo chí đã thẳng thắn chỉ ra những vụ việc nổi cộm làm dậy sóng dư luận nhằm  “phát huy vai trò, nêu cao trách nhiệm của các cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí trong công tác đấu tranh phòng, chống suy thoái, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Bên cạnh đó, báo chí cũng phát hiện những tấm gương người tốt, việc tốt, những điển hình tiên tiến nhằm lan tỏa những hành động tích cực.

Báo chí vẫn đang giữ vai trò quan trọng trong hoạt động đưa tin, viết bài về công tác xây dựng Đảng với quan điểm thuyết phục, đúng định hướng, hấp dẫn được công chúng, đặc biệt là thể hiện các nội dung bám sát theo tinh thần các nghị quyết Trung ương qua các tác phẩm báo chí. Rất nhiều bài báo có chất lượng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trên báo in được các nhà báo đầu tư công sức, thời gian để thực hiện, đem đến cho công chúng những thông tin chính xác, thời sự nhất.

Nhìn chung, các tác phẩm báo chí đều rất phong phú và đa dạng, luôn luôn được đổi mới tích cực về nội dung cũng như hình thức thể hiện. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cũng đặc biệt chú trọng đến việc nâng cấp các thiết bị kỹ thuật công nghệ nhằm cho ra đời những tác phẩm hay, đáp ứng tốt yêu cầu về công nghệ theo xu hướng truyền thông đa phương tiện hiện nay… Cùng với việc truyền tải các thông tin xã hội, văn hóa, giải trí, giáo dục… các tác phẩm báo chí cũng thực hiện nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nước giao là thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, các hoạt động phong trào nhằm góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay.

Báo chí phản ánh toàn diện về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay; góp phần củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng. Phản ánh toàn diện mối tương quan giữa xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, phát triển kinh tế chính trị… Góp phần tuyên truyền sâu rộng đến người dân chính sách, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, tạo sức lan tỏa, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân khắp mọi miền đất nước về ý thức trách nhiệm đối với công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Cổ vũ, tuyên truyền kịp thời kết quả xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn.

Báo chí đã có sự phản ánh trung thực, khách quan về công tác xây dựng Đảng ở các vùng miền, địa phương trên cả nước. Các tác phẩm báo chí đều mang tính thời sự, đáp ứng yêu cầu cấp thiết đang đặt ra với công tác xây dung, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay, tập trung vào các nội dung “xây” và “chống” theo tinh thần “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, “lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”.

Báo chí phản ánh có hiệu quả những kết quả triển khai thực hiện các nghị quyết, kết luận, quy định, chỉ thị của Trung ương Đảng, không chỉ có tác dụng tuyên truyền, quảng bá các mô hình mới, cách làm tốt, hiệu quả, mà còn là kênh thông tin phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng.

Báo chí phản ánh được những chuyển biến tích cực trong cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay. Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng đến nay đã trải qua hơn 20 năm thực hiện, báo chí đã góp phần ghi lại những dấu ấn lịch sử quan trọng dó: từ những ngày đầu thực hiện còn gặp khó khăn gì, quá trình diễn ra đã gặp phải những khó khăn, hạn chế gì, cho đến những kết quả bước đầu của cuộc vận động. Tất cả những điều này được thể hiện đa chiều thông tin thông qua những tin bài phản ánh trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Khi thấy được sự tích cực này, nhân dân sẽ củng cố thêm niềm tin yêu với Đảng, vững tin hơn vào sự lãnh đạo soi đường chỉ lối của Đảng.

Báo chí góp phần nâng cao chất lượng tuyên truyền thông tin về xây dựng, chỉnh đốn Đảng nói chung với phương châm “lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”. Báo chí góp phần nâng cao nhận thức của người dân về cuộc vận động xây dung, chỉnh đốn Đảng, từ đó góp phần nâng cao trong sạch, vững mạnh của hệ thống chính trị. Là cầu nối giữa nhân dân với Đảng, góp phần nâng cao hiệu quả của cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay. Báo chí với những hình thức thông tin tuyên truyền sâu sắc, rộng rãi, cùng kết hợp với xu thế của báo chí hiện đại – nền báo chí sử dụng công nghệ 4.0 đã giúp người dân hứng khởi hơn với những tin bài viết về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Báo chí đã trở thành vũ khí sắc bén đấu tranh lại với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; những biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; các nội dung về tự phê bình và phê bình trong các cá nhân, tổ chức. Báo chí tham gia những nội dung căn bản, quan trọng trong cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng như: giáo dục tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, đổi mới công tác cán bộ, xây dựng, củng cố các TCCSĐ, kiện toàn tổ chức, đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng. Đây vẫn là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của báo chí, tuy nhiên, thông qua các tác phẩm phản ánh, phân tích các nội dung liên quan đến cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, thì các nội dung này lại được nhấn mạnh, làm sâu sắc thêm.

Báo chí đã giúp cho các cấp ủy tổ chức đảng và những người đứng đầu ở các cấp, các ngành thấy được tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những vấn đề còn nổi cộm trong xây dựng bộ máy chính trị ở Việt Nam hiện nay. Một số tác phẩm mang tính phát hiện những vấn đề nổi cộm, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, phát hiện tham nhũng, tiêu cực. Góp phần tìm ra những lời giải về bất cập trong công tác cán bộ. Đồng thời hiến kế, "bịt" lỗ hổng trong công tác cán bộ, là sự thôi thúc mạnh mẽ cho các cơ quan chức năng cùng vào cuộc nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ có đức, có tài. Báo chí cũng đã có tác động xã hội mạnh mẽ, tạo dư luận và nêu vấn đề để các cơ quan chức năng vào cuộc giải quyết. Những vấn đề được báo chí đề cập đến đã phản ánh tác động tích cực đến xã hội, trở thành bài học kinh nghiệm sâu sắc đối với nhiều cấp ủy đảng. Có nhiều tác phẩm báo chí có chất lượng viết về cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Nội dung về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn; về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ năng lực lãnh đạo cũng được phản ánh rõ nét trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Báo chí đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng trên phạm vi toàn quốc: từ đồng bằng đến miền núi, từ già đến trẻ, không phân biệt tôn giáo, vùng miền… bằng những số tác phẩm có tính phát hiện gương người tốt, việc tốt, có tác dụng lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực, phản ánh cách làm hay, sáng tạo, gợi mở những mô hình mới có tác dụng tuyên truyền, cổ động tạo thành các phong trào mới rộng khắp. Nhiều mô hình tiên tiến, kinh nghiệm hay, cách làm tốt, những tấm gương đảng viên điển hình, bình dị mà cao quý, trí tuệ mà gần gũi đời thường đã có sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội. Thông qua đó đã góp phần tích cực trong xây dựng Đảng, trong đấu tranh phản bác những luận điệu sai trái, xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta. Báo chí cũng  phản ánh có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Thông qua việc biểu dương gương người tốt, việc tốt, báo chí góp phần cổ vũ, thúc đẩy và nuôi dưỡng phong trào thi đua trong cả nước, giữ gìn và bảo vệ các truyền thống tốt đẹp của dân tộc trong bối cảnh mới có nhiều phức tạp và biến động hiện nay.

Đồng chí Ngô Minh Tuấn, Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Đảng – Cơ quan Thường trực Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng (mang tên Búa liềm vàng) khi đánh giá về những tác phẩm báo chí viết về xây dựng Đảng đã chia sẻ: “Các phẩm báo chí có nhiều tác dụng, đóng góp lớn vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Thông qua tác phẩm báo chí đã phát hiện ra những vấn đề, điểm yếu trong công tác tổ chức - cán bộ, xây dựng tổ chức cơ sở đảng, đảng viên, việc phòng, chống tham nhũng, phát hiện ra những quy định, hướng dẫn của Trung ương đã lỗi thời để sửa đổi bổ sung cho phù hợp. Báo chí trở thành kênh tham vấn, hiến kế các cơ quan Đảng, Nhà nước lắng nghe, tiếp thu, điều chỉnh để hoạt động tốt, hiệu quả hơn".

***

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ như hiện nay, thế giới với nhiều thay đổi của thời cuộc, Việt Nam ở trong quá trình CNH, HĐH đất nước nên đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức. Để chống lại các hoạt động chống phá của thế lực thù địch thì báo chí cần phải phát triển mạnh mẽ và đa dạng, bắt kịp với xu hướng phát triển chung trên thế giới. Đối với mảng đề tài xây dựng Đảng nói chung, với cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay nói riêng, báo chí nước ta đã có những dấu ấn nhất định.

Thông qua quá trình khảo sát, nghiên cứu tài liệu cho thấy: báo chí ở Việt Nam hiện nay đã phản ánh đầy đủ nhiều nội dung trong cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Bước đầu có những nhận định, những đánh giá ưu điểm về nội dung, về phương thức phản ánh; những hạn chế về nội dung, về phương thức phản ánh vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng, từ đó góp phần giúp Đảng có cái nhìn thực tế khách quan hơn, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với niềm tin yêu của nhân dân.

-----------------------

[1]. Phát biểu bế mạc của Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu tại Hội nghị lần thứ sáu (lần 2) BCH Trung ương Đảng khóa VIII.
[2].Tài liệu nghiên cứu Văn kiện Đại hội IX của Đảng, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, 2001.

Nguyễn Thúy Quỳnh
Viện Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền