Kính thư Ngài Tổng Thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres,

Thưa các vị Nguyên thủ, Thủ tướng,

Thưa Ngài Ban Ki-moon, Nguyên Tổng Thư ký Liên hiệp quốc,

Thưa toàn thể quý vị đại biểu,

Lòng tin và đối thoại luôn là sự khởi đầu và là nền tảng quan trọng trong quan hệ quốc tế. Sự hình thành và phát triển của Liên hiệp quốc từ tro tàn, đau thương của Chiến tranh thế giới thứ hai chính là biểu tượng của lòng tin chung mạnh mẽ, xác đáng của chúng ta vào chủ nghĩa đa phương và vào hợp tác quốc tế đa tầng nấc.

Được định hướng bởi lòng tin ấy, nhiều tổ chức khu vực đã được hình thành và trưởng thành vượt bậc. Hôm nay, đại diện của các tổ chức tiêu biểu các khu vực sẽ cho chúng ta một bức tranh tổng thể về những đóng góp tích cực về ngăn ngừa và giải quyết xung đột, hỗ trợ các tiến trình đối thoại, hòa bình và hòa giải.

Là một thành viên tích cực của ASEAN và vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam tự hào trước sự lớn mạnh của ASEAN trong việc xây dựng một khu vực của hoà bình và hợp tác, lòng tin và đối thoại, và đang xây dựng Cộng đồng gắn kết và chủ động thích ứng, hướng tới mục tiêu xây dựng một cấu trúc khu vực mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ.

ASEAN đã thiết lập quan hệ đối tác với Liên hiệp quốc và xây dựng nhiều cơ chế, diễn đàn đối thoại về chính trị, an ninh với các nước, trong đó có 5 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an. Tháng 1-2020, Việt Nam đã chủ trì phiên thảo luận của Hội đồng Bảo an về hợp tác giữa Liên hiệp quốc và ASEAN về hòa bình và an ninh quốc tế.

Với ưu tiên là thúc đẩy xây dựng lòng tin và đối thoại, ASEAN đang cùng Trung Quốc nỗ lực đàm phán xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) để góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông.

ASEAN cũng đang phát huy vai trò trung tâm trong tìm kiếm giải pháp thỏa đáng giúp Mi-an-ma sớm ổn định tình hình thông qua đối thoại và hòa giải. Ngày 24-4 tới, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ có Phiên họp Cấp cao để cùng trao đổi về vấn đề này.

Thưa Quý vị,

Dẫu hòa bình, hợp tác, phát triển tiếp tục là xu thế và khát vọng cháy bỏng của mọi quốc gia, dân tộc, song nhân loại vẫn đang sống trong một môi trường an ninh đan xen nhiều thách thức. Trong 5 năm trở lại đây, xung đột đã cướp đi gần nửa triệu sinh mạng trên toàn cầu. Riêng năm 2020, thế giới đã ghi nhận 20 triệu người tị nạn, hơn 50 triệu người mất nơi cư trú do xung đột và gần 170 triệu người cần hỗ trợ nhân đạo. Đây chính là những người đang “bị bỏ lại phía sau”, đòi hỏi trách nhiệm của Hội đồng Bảo an chúng ta.

Các thách thức to lớn do đại dịch Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu khắc nghiệt hay các cuộc xung đột, tranh chấp biên giới, lãnh thổ, cọ xát, cạnh tranh địa chiến lược, đòi hỏi phải tăng cường đoàn kết quốc tế hơn bao giờ hết.

Song nghịch lý là lòng tin của chúng ta vào nhau và vào các thể chế đa phương lại có phần lung lay, rất cần có sự củng cố, gắn kết trong đó có việc tăng cường quan hệ hợp tác giữa Liên hiệp quốc, Hội đồng Bảo an, với các tổ chức khu vực trong nỗ lực chung nhằm ngăn ngừa và giải quyết xung đột thông qua đối thoại và xây dựng lòng tin.

Tại Phiên thảo luận quan trọng hôm nay, tôi xin nêu 3 đề xuất:

Thứ nhất, sự tương tác và bổ trợ lẫn nhau giữa Liên hiệp quốc và các tổ chức khu vực chính là nhu cầu khách quan và là “kết nối 2 chiều” để cùng chia sẻ tri thức, cộng hưởng các nỗ lực chung. Theo đó, Liên hợp quốc cần đi đầu tăng cường các hoạt động hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, thực tiễn tốt về xây dựng lòng tin và đối thoại trong ngăn ngừa xung đột. Ở chiều ngược lại, các tổ chức khu vực với những thế mạnh về kinh nghiệm thực tiễn, nguồn lực và nhu cầu đa dạng, cần mở rộng hợp tác với Liên hiệp quốc, đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm cùng nhau trên các diễn đàn nhằm tăng cường năng lực ngăn ngừa, giải quyết xung đột.

Thứ hai, chúng ta cần tiếp tục đề cao hơn nữa vai trò của chủ nghĩa đa phương và tăng cường tuân thủ Hiến chương Liên hiệp quốc, luật pháp quốc tế, bởi đây chính là điểm tựa, cơ sở vững chắc nhất để tạo dựng lòng tin, thúc đẩy đối thoại.

Đồng thời, để phòng ngừa xung đột từ sớm cần có các giải pháp bao trùm và toàn diện nhằm giải quyết thật căn cơ các nguyên nhân gốc rễ của xung đột như đói nghèo, bất bình đẳng và bạo lực. Cộng đồng quốc tế cần nỗ lực thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững và các sáng kiến, chiến lược toàn cầu về an ninh và phát triển được dẫn dắt bởi Liên hiệp quốc; dành thêm sự quan tâm và hỗ trợ thỏa đáng cho các nước đang phát triển gặp nhiều hạn chế về nguồn lực.

Về phần mình, các tổ chức khu vực cần có những chương trình nghị sự toàn diện, lồng ghép vào kế hoạch phát triển quốc gia, khu vực các khuôn khổ, sáng kiến phát triển của Liên hiệp quốc, nỗ lực giảm khoảng cách nội khối về chính trị, kinh tế và văn hóa. Tại Đông Nam Á, cả khối ASEAN đang nỗ lực hướng tới mục tiêu thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 đoàn kết về chính trị, đa dạng về văn hóa, gắn kết về kinh tế và mở rộng hợp tác với các đối tác bên ngoài. Là thành viên tích cực của ASEAN, Việt Nam đang kiểm soát tốt đại dịch Covid-19 và đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức cao và chủ động hội nhập quốc tế.

Thứ ba, cần đưa hợp tác giữa Hội đồng Bảo an và các tổ chức khu vực đi vào chiều sâu với các khuôn khổ đối thoại, hợp tác, cơ chế “cảnh báo sớm” các bất ổn.

Hội đồng Bảo an cần tiếp tục ghi nhận, tôn trọng quan điểm, vai trò và đóng góp của các tổ chức khu vực, tích hợp vào nhiệm vụ của các Phái bộ Liên hiệp quốc các chiến lược về ngăn ngừa, giải quyết xung đột thông qua đối thoại và xây dựng lòng tin và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức khu vực phát huy vai trò trung tâm.

Đáp lại điều ấy, các tổ chức khu vực cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò chủ động, dẫn dắt trong ngăn ngừa và giải quyết xung đột trên cơ sở luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hiệp quốc. Điều này chỉ có thể đạt được nếu mỗi chúng ta - các quốc gia thành viên - đều có lòng tin chiến lược vào nhau và có ý chí chính trị chung.

Thưa Quý vị,

Việt Nam vinh dự lần thứ hai làm Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc trong nhiệm kỳ này. Với khát vọng xây dựng quốc gia hòa bình, thịnh vượng - là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tích cực đóng góp vào công việc của Liên hiệp quốc và Hội đồng Bảo an.

Với phương châm “Đối tác vì một nền hòa bình bền vững”, Việt Nam sẽ nỗ lực hết sức mình để thúc đẩy hợp tác giữa Liên hiệp quốc và các tổ chức khu vực, trong đó có ASEAN, lên tầm cao mới, vì hòa bình, an ninh và phát triển trên thế giới.

Xin cảm ơn Quý vị.