Thống nhất, đồng bộ thông tin từ Trung ương đến cơ sở

Nhìn lại tình hình thế giới, khu vực năm qua cho thấy có nhiều diễn biến phức tạp, bất ổn, khó lường nhưng Việt Nam vẫn duy trì được sự ổn định, giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội; kinh tế từng bước hồi phục; các hoạt động đối ngoại được triển khai đồng bộ trên cả ba kênh: đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân.

Đáng chú ý là chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, thể hiện bước phát triển vượt bậc của quan hệ Việt - Trung và Việt - Mỹ, góp phần duy trì cục diện đối ngoại thuận lợi, thu hút nguồn lực quốc tế phục vụ các mục tiêu an ninh, phát triển và nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.

Cùng với đó, những kết quả tích cực trong vai trò là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc (LHQ) nhiệm kỳ 2023-2025 đã tạo những mặt thuận lợi trong công tác thông tin truyền thông về quyền con người, góp phần thu hút, mở rộng hơn nữa mặt trận công luận quốc tế ủng hộ Việt Nam.

Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tháng 9-2023.

Trong năm 2023, công tác chỉ đạo, lãnh đạo định hướng thông tin đối ngoại, tuyên truyền về nhân quyền được lãnh đạo cơ quan, đơn vị, địa phương, cấp ủy các cấp quan tâm, chú trọng, coi đây là một nhiệm vụ quan trọng để góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để đất nước hội nhập phát triển, thể hiện trên cả ba mặt:

Một là, công tác xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách. Sau khi tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận số 16-KL/TW ngày 14-2-2012, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 57-KL/TW ngày 15-6-2023 về tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới. Đây là văn bản pháp lý quan trọng, thể hiện tinh thần mới, quan điểm mới của Đảng ta về công tác thông tin đối ngoại, cũng như yêu cầu đặt ra đối với công tác tuyên truyền, thông tin đối ngoại về quyền con người.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Phu nhân có chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam trong tháng 12-2023.

Hai là, công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về nhân quyền được triển khai thường xuyên tại nhiều địa phương góp phần nâng cao kỹ năng, thống nhất nhận thức, định hướng về nhân quyền. Bên cạnh đó, công tác chỉ đạo, định hướng, hướng dẫn liên quan đến công tác nhân quyền bảo đảm được tính chủ động, kịp thời bám sát vào diễn biến tình hình trong nước, quốc tế.

Nhiều hội nghị tập huấn công tác Nhân quyền được tổ chức trong năm 2023.

Ba là, công tác theo dõi đánh giá dư luận truyền thông trong và ngoài nước được các cơ quan, đơn vị, địa phương chú trọng hơn, nắm bắt kịp thời các diễn biến, xu hướng dư luận, tư tưởng. Các cơ quan chức năng thường xuyên rà quét, thanh lọc thông tin trên không gian mạng, nhất là các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới; tập hợp thông tin xấu độc, tin giả, tin sai sự thật, xuyên tạc chống phá Việt Nam về dân chủ, nhân quyền; đồng thời đẩy mạnh xác minh, truy tìm, xử lý bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm tăng cường răn đe, cảnh báo, trấn áp thành phần đưa tin sai sự thật, xuyên tạc dân chủ, nhân quyền Việt Nam.

Thúc đẩy chuyển đổi số, truyền thông mạng xã hội

Điểm nổi bật trong năm 2023 là công tác chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông mạng xã hội đã có nhiều bước tiến quan trọng. Việc ứng dụng, làm chủ công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số và tận dụng hiệu quả truyền thông mạng xã hội đã góp phần giúp công tác thông tin đối ngoại, tuyên truyền về nhân quyền được triển khai một cách toàn diện, trên tất cả các kênh bao gồm báo chí truyền thông chính thống và bán chính thống, bằng nhiều hình thức từ trực tiếp đến trực tuyến, từ thông tin qua bản tin, hội nghị tập huấn, các buổi họp báo, toạ đàm, hội thảo tới tuyên truyền miệng, tờ rơi, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh... Đồng thời tích cực, tranh thủ thông tin qua lực lượng phóng viên thường trú báo chí nước ngoài tại Việt Nam, báo chí kiều bào. Các phương thức tuyên truyền như triển lãm ảnh, giải thưởng, cuộc thi… tiếp tục được triển khai rộng khắp, thu hút được sự quan tâm, tham gia của nhiều đối tượng, thành phần trong và ngoài nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Phiên thảo luận chung cấp cao Khóa 78 Đại hội đồng Liên hợp quốc. (Ảnh: TTXVN)

Thực hiện Kết luận số 57-KL/TW, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại đã chủ động, tích cực triển khai công tác chỉ đạo, định hướng thông tin tuyên truyền về công tác nhân quyền đến với các cơ quan thông tấn báo chí từ Trung ương đến địa phương. Tăng cường phủ xanh thông tin tích cực về các thành tựu bảo đảm quyền con người của Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền, được nhân dân trong nước và cộng đồng quốc tế ghi nhận. Đẩy mạnh thông tin bằng tiếng nước ngoài, các bài viết, đánh giá của chuyên gia, người nước ngoài về thành tựu quyền con người Việt Nam; chính sách, biện pháp bảo hộ công dân, người lao động Việt Nam tại nước ngoài. Bên cạnh đó, chủ động đấu tranh phản bác các thông tin thiếu khách quan, không chính xác về Việt Nam trong các văn bản, tài liệu, bảng xếp hạng của các tổ chức quốc tế, các nước cho báo chí, nhất là thông tin sai lệch trên không gian mạng.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác thông tin tuyên truyền về nhân quyền vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc: (i) Nguy cơ xung đột, chiến tranh thông tin trên không gian mạng bắt đầu có ảnh hưởng nhất định do hệ sinh thái truyền thông đã có những thay đổi sâu sắc, ngày càng hoàn thiện và đa dạng; (ii) Công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và công tác vận động quần chúng liên quan đến vấn đề nhân quyền có lúc, có nơi hiệu quả chưa cao, nhất là vùng sâu vùng xa, chưa nhất quán, chưa đủ tài liệu tuyên truyền mang tính thuyết phục để làm cơ sở đấu tranh. Bên cạnh đó, trình độ và nhận thức về quyền con người của một bộ phận cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp còn nhiều hạn chế, kể cả ở Trung ương và địa phương, trong tất cả các ngành và các lĩnh vực công tác; (iii) Công tác nghiên cứu, dự báo chưa được triển khai bài bản, chưa có nhiều công trình khoa học nghiên cứu hoặc cung cấp luận cứ xác đáng dẫn dắt công tác đấu tranh, phản bác, hỗ trợ công tác xử lý các luận điệu xuyên tạc, chống phá liên quan đến dân chủ, nhân quyền. Số lượng các bài báo, phóng sự hoặc bài viết đấu tranh, phản bác của đội ngũ chuyên gia, cộng tác viên có tính thuyết phục còn hạn chế.

Nỗ lực thích ứng xu thế toàn cầu

Năm 2024 là năm bản lề, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của cả nhiệm kỳ theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, bảo đảm an ninh - quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, phục hồi và phát triển kinh tế.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh, “cần xây dựng vị thế và tâm thế mới của Việt Nam trong ứng xử và xử lý mối quan hệ với các nước, song phương cũng như đa phương”, thành công trong lĩnh vực đối ngoại thời gian qua đã thể hiện rõ Việt Nam đang ở tâm thế vững vàng hơn.

Ngay từ đầu năm 2024, nhiều lãnh đạo cấp cao các nước đã tới thăm chính thức Việt Nam; sự quan tâm, niềm tin ngày càng lớn dành cho Việt Nam của bạn bè quốc tế tại các diễn đàn đa phương, mới đây là Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) Davos năm 2024 tại Davos, Thuỵ Sĩ… là khởi đầu cho một năm đối ngoại sôi động, khẳng định vị thế, uy tín ngày càng cao của đất nước trên trường quốc tế. Trên cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025, Việt Nam bước đầu đã có những đóng góp nhất định trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác về vấn đề nhân quyền, góp phần xóa bỏ dần định kiến sai lệch về tình hình dân chủ, nhân quyền trong nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự và phát biểu với tư cách diễn giả chính tại phiên thảo luận "Bài học từ ASEAN" trong khuôn khổ Hội nghị WEF Davos năm 2024

Nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả của công tác tuyên truyền về nhân quyền, phản bác hiệu quả thông tin sai lệch, trên cơ sở những thành tựu đã đạt được, cần thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:

Một là, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, làm thất bại mọi âm mưu chống phá, hành vi xuyên tạc, bôi xấu của các thế lực thù địch, cơ hội trên mặt trận truyền thông, góp phần giữ vững ổn định an ninh - chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo đảm an ninh tư tưởng. Kiểm soát hiệu quả các luồng thông tin, đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền, các vấn đề cụ thể liên quan đến công tác nhân quyền của Việt Nam mà cộng đồng quốc tế và các thế lực chống phá ta quan tâm.

Hai là, chú trọng tạo dòng thông tin tích cực, chủ lưu để làm nổi bật sự đóng góp của Việt Nam trên cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025, góp phần nâng cao nhận thức, quyết tâm và hành động của các nước trong hiện thực hóa các mục tiêu, tôn chỉ về quyền con người; khẳng định sự tín nhiệm của cộng đồng quốc tế với nỗ lực bảo đảm quyền con người ở Việt Nam; cải thiện những đánh giá, nhận định, định kiến thiếu khách quan của một số nước, tổ chức quốc tế về Việt Nam trong lĩnh vực dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền.

Ba là, đa dạng hóa các kênh thông tin, tuyên truyền, phát huy vai trò nắm bắt, điều phối và trao đổi thông tin của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan đại diện nước ngoài ở Việt Nam và truyền thông, báo chí, bạn bè, đối tác nước ngoài. Đổi mới phương thức thông tin tuyên truyền, chú trọng sử dụng loại hình truyền thông mới bên cạnh các phương thức tuyên truyền truyền thống nhằm gia tăng sức lan tỏa cả trong và ngoài nước.

Bốn là, chú trọng tập huấn, nâng cao kiến thức về quyền con người và kỹ năng truyền thông về quyền con người cho cán bộ các cấp. Báo chí truyền thông có vai trò quan trọng, là lực lượng đi đầu trong thông tin đối ngoại về quyền con người nhưng cũng có thể vi phạm quyền con người do nhiều nguyên nhân khác nhau như vi phạm bí mật đời tư, thông tin thiếu chọn lọc, nặng về phản ánh mặt trái...

Năm là, chủ động các phương án, biện pháp đấu tranh, phản bác mạnh mẽ, kịp thời những thông tin, luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, chống phá Việt Nam.

Sáu là, nâng cao năng lực phân tích, dự báo về công tác nhân quyền; chủ động đối với mọi tình huống, nhạy bén nắm bắt những diễn biến mới của tình hình, kịp thời, quyết liệt xử lý có hiệu quả các vấn đề, xây dựng các kịch bản, phương án linh hoạt, thích ứng với các vấn đề mới phát sinh.

Công tác nhân quyền giai đoạn tới cần vừa thực hiện nhiệm vụ bảo đảm, thúc đẩy các quyền con người, vừa đi đôi với đấu tranh, bảo vệ nhân quyền; trong đó việc bảo đảm tốt quyền con người vừa là nhu cầu, xu thế của xã hội, vừa là cơ sở để ta đấu tranh, tuyên truyền về nhân quyền, nâng cao vị thế, hình ảnh, uy tín quốc tế của Việt Nam.