Ngày 28-3-1935, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất ra “Nghị quyết về đội tự vệ” được coi là ngày thành lập Dân quân tự vệ Việt Nam. Từ năm 1935 đến năm 1945, các đội tự vệ ở cả nông thôn và thành thị ra đời, làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện vũ trang khởi nghĩa, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa. Đội du kích Bắc Sơn sau đổi tên thành Đội Cứu quốc quân Bắc Sơn được Trung ương Đảng trực tiếp thành lập và chỉ đạo ngay sau cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn; là đội quân vũ trang tuyên truyền của Đảng – một trong những đội vũ trang tiền thân của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Hoạt động của Đội du kích Bắc Sơn giữ vai trò hết sức quan trọng trong quá trình xây dựng, củng cố và phát triển căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai, một trong những căn cứ địa chiến lược của cách mạng Việt Nam.