Thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW, ngày 4-8-2009 của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng; Hướng dẫn số 34-HD/BTCTW, ngày 8-10-2009 của Ban Tổ chức Trung ương về thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cấp trên cơ sở trực tiếp bầu bí thư cấp ủy và Kế hoạch số 38-KH/TU, ngày 27-10-2009 của Tỉnh ủy Điện Biên triển khai thực hiện Chỉ thị 37-CT/TW của Bộ Chính trị. Tỉnh ủy Điện Biên xác định đây là vấn đề mới, cần tập trung chỉ đạo điểm để rút kinh nghiệm chung, đồng thời là điều kiện để mở rộng dân chủ, phát huy quyền làm chủ trực tiếp của đại biểu dự đại hội, nâng cao trách nhiệm của đại hội trong lựa chọn người đứng đầu đảng bộ có đủ năng lực, thực sự uy tín, đảm đương tốt nhiệm vụ. Theo tinh thần đó, Tỉnh ủy đã quyết định chọn Đảng bộ huyện Điện Biên làm điểm chỉ đạo thực hiện chủ trương này.

Sau quyết định được chọn làm đại hội điểm của tỉnh, huyện ủy Điện Biên đã triển khai các công việc chuẩn bị cho đại hội như: Tổ chức hội nghị cán bộ chủ chốt trong Đảng bộ huyện để quán triệt, triển khai các văn bản của Trung ương, Kế hoạch số 38 của Tỉnh ủy, Hướng dẫn số 02 của Ban Tổ chức Tỉnh ủy. Từ ngày 23 đến 25-6-2010, Đảng bộ huyện Điện Biên với 251 đại biểu được triệu tập, đã tổ chức thành công Đại hội lần thứ XVIII , nhiệm kỳ 2010 - 2015.

Sau Đại hội, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tổ chức rút kinh nghiệm về một số nội dung sau:

 Huyện ủy Điện Biên đã làm tốt công tác tuyên truyền về đại hội đảng bộ các cấp với nhiều nội dung, hình thức phong phú, làm cho cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của việc thực hiện thí điểm chủ trương này, qua đó thống nhất cao trong nhận thức và hành động. Đã kịp thời xây dựng kế hoạch triển khai trong toàn đảng bộ, thành lập và chỉ đạo các tiểu ban chuẩn bị đại hội. Vừa chuẩn bị Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XVIII vừa chỉ đạo hoàn thành đại hội đảng bộ cấp cơ sở trước ngày 20-5-2010 theo kế hoạch của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Báo cáo chính trị của Đảng bộ huyện được xây dựng khá công phu, tranh thủ được nhiều ý kiến tham gia của các cấp, ngành, của nhân dân, cán bộ chủ chốt của huyện đã nghỉ hưu cư trú trên địa bàn, cán bộ khoa học kỹ thuật của huyện, của tổ công tác tỉnh trước khi trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nên nhìn chung, báo cáo chính trị của đại hội đảng bộ huyện lần này có sự đổi mới, đánh giá sát thực tế địa phương, đề ra mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cho nhiệm kỳ tới cụ thể và có tính khả thi cao. Báo cáo kiểm điểm của Ban Chấp hành đảng bộ huyện khóa XVII đã kiểm điểm nghiêm túc sự lãnh đạo của Ban chấp hành, Ban Thường vụ và từng cấp ủy viên, thể hiện tính chiến đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình cao. Báo cáo đã chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm trong lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành đảng bộ nhiệm kỳ XVII. Việc tham gia ý kiến vào dự thảo các văn kiện của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII đã được đại biểu dự đại hội nghiên cứu, thảo luận, góp ý kiến theo đúng hướng dẫn của Trung ương và của tỉnh.

Công tác chuẩn bị nhân sự ban chấp hành đảng bộ huyện, bí thư huyện ủy, đại biểu dự Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII đã được Ban chấp hành Đảng bộ huyện khóa XVII chuẩn bị khá chu đáo, dân chủ, bảo đảm đúng quy trình, hướng dẫn của Trung ương và tỉnh. Đề án nhân sự ban chấp hành đảng bộ huyện khóa mới, nhân sự bí thư cấp ủy, đại biểu dự Đại hội Đảng bộ tỉnh có số lượng và cơ cấu hợp lý: Nhân sự ban chấp hành  có số dư trên 15%, ban thường vụ có số dư trên 20% so với số lượng cần bầu. Tỷ lệ cấp ủy viên tái cử là 65%, nữ 15%, tuổi trẻ dưới 35 là 10%, dân tộc thiểu số trên 50%.

 Đại hội đã có chương trình làm việc cụ thể, các báo cáo, tài liệu được chuẩn bị chu đáo, khoa học, trang trí, khánh tiết đại hội theo đúng quy định của Điều lệ Đảng và hướng dẫn của cấp trên. Đoàn Chủ tịch Đại hội có sự phân công cụ thể cho từng thành viên, điều hành đại hội theo đúng chương trình. Đã gợi ý cho đại biểu hướng vào những vấn đề lớn, trọng tâm, trọng điểm, những vấn đề đang có ý kiến khác nhau, tạo nên không khí thảo luận sôi nổi, dân chủ và trách nhiệm. Công tác chỉ đạo, điều hành bầu cử cấp ủy khóa mới, bầu trực tiếp bí thư đảng bộ và đại biểu dự đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII được thực hiện nghiêm túc, đúng nguyên tắc và quy chế bầu cử trong Đảng. Phiếu bầu tập trung cao nên chỉ bầu một lần là đủ số lượng ấn định. Nhìn chung, nhân sự được cấp ủy khóa trước chuẩn bị trình đại hội đều trúng cử; nhiều đồng chí trúng cử với số phiếu cao (trên 80%) số phiếu không hợp lệ chiếm tỷ lệ thấp. Sau khi có kết quả bầu cử ban chấp hành đảng bộ khóa mới, đại hội đã tổ chức lấy phiếu giới thiệu bí thư cấp ủy, 94,4% số phiếu giới thiệu bí thư trùng với phương án nhân sự của cấp ủy chuẩn bị và của cấp ủy cấp trên giới thiệu. Trên cơ sở đó, ban chấp hành khóa mới đã họp để giới thiệu bí thư, 100% số phiếu giới thiệu đồng chí bí thư cấp ủy trùng với nhân sự mà đại hội đã giới thiệu. Kết quả đồng chí được đại hội bầu trực tiếp làm bí thư cấp ủy huyện trúng cử với số phiếu là 97,6%. Công tác chỉ đạo và điều hành kỳ họp thứ hai của ban chấp hành đảng bộ huyện để bầu ban thường vụ, các phó bí thư, ủy ban kiểm tra và chủ nhiệm ủy ban kiểm tra đảng bộ huyện lần thứ XVIII (nhiệm kỳ 2010 – 2015) được chuẩn bị chu đáo, dân chủ, các đồng chí trúng cử đều đúng với dự kiến của cấp ủy khóa trước và của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Tuy vậy, việc thảo luận, góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện của Trung ương, của tỉnh và của đảng bộ huyện tại đại hội vẫn còn dàn trải, nhiều phát biểu chưa tập trung sâu vào những gợi ý của cấp trên và cấp mình, nhiều ý kiến vẫn mang tính tham luận hơn là tranh luận sôi nổi trong  đại hội. Nội dung báo cáo chính trị của đảng bộ huyện quá dài (32 trang). Việc lấy ý kiến của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào dự thảo báo cáo chính trị của đảng bộ huyện chưa thật sâu, rộng. Trong chỉ đạo, điều hành đại hội tuy đã có chương trình cụ thể, nhưng đoàn chủ tịch đại hội điều hành chưa khớp thời gian theo kế hoạch, lúng túng trong điều hành đại hội ngay từ hội nghị trù bị ngày 23-6-2010. Có lúc, có việc không điều hành theo "kịch bản" đã chuẩn bị và còn có sự nhầm lẫn về nội dung điều hành.

Từ kết quả chỉ đạo đại hội điểm Đảng bộ huyện Điện Biên trực tiếp bầu bí thư cấp ủy, bước đầu rút ra một số kinh nghiệm:

1- Về công tác tuyên truyền:

 Cần quan tâm chỉ đạo làm tốt công tác tuyên truyền cho cán bộ, đảng viên, nhân dân nắm được mục đích, ý nghĩa và yêu cầu về đại hội đảng bộ các cấp trước, trong, sau đại hội tạo thành đợt sinh hoạt chính trị sâu, rộng trong toàn đảng bộ, toàn quân, toàn dân ở địa phương. Đẩy mạnh phong trào thi đua sôi nổi hướng về đại hội bằng những việc làm thiết thực, cụ thể và hiệu quả. Tích cực tham gia và thực hiện tốt nghị quyết đại hội đảng bộ nhiệm kỳ mới, tạo được niềm tin của quần chúng nhân dân đối với đảng bộ.

2- Về công tác chuẩn bị nội dung đại hội:

 Các cấp ủy huyện cần tổ chức nghiên cứu, quán triệt sâu sắc Chỉ thị 37 của Bộ Chính trị, các văn bản hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh về đại hội đảng bộ các cấp và các dự thảo văn kiện đại hội của cấp ủy cấp trên trong cán bộ, đảng viên, đặc biệt là trong ban chấp hành đảng bộ và cán bộ chủ chốt của cấp mình để nâng cao nhận thức, tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động.

 Trước khi bước vào đại hội, các cấp ủy huyện phải thực hiện tốt việc kiểm điểm tự phê bình và phê bình gắn với thực hiện chức năng, nhiệm vụ được phân công. Giải quyết dứt điểm những vấn đề bức xúc mà nhân dân đang quan tâm. Đối với cấp ủy và tổ công tác được phân công theo dõi giúp đỡ các đảng bộ phải tăng cường kiểm tra, nắm chắc tình hình, tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn đảng bộ cấp huyện triển khai thực hiện tốt các bước theo đúng quy trình, hướng dẫn của cấp trên.

 Việc chuẩn bị báo cáo của cấp ủy trình đại hội phải bảo đảm đúng quy trình; phân công cán bộ, đảng viên có kinh nghiệm giúp cấp ủy xây dựng dự thảo báo cáo, phát huy cao tính dân chủ, trí tuệ của cán bộ, đảng viên, nhân dân và gửi cho tổ công tác của tỉnh thẩm định trước khi trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy phê duyệt. Báo cáo phải đánh giá sâu sắc, toàn diện trên các lĩnh vực; phải kiểm điểm nghiêm túc những khuyết điểm, yếu kém của cấp ủy trong nhiệm kỳ qua, rút ra bài học kinh nghiệm cho lãnh đạo, chỉ đạo trong nhiệm kỳ tới, đề ra mục tiêu, giải pháp cụ thể, sát thực với tình hình của huyện. Trong đại hội, đoàn chủ tịch đại hội phải gợi ý cho đại hội thảo luận kỹ về các mục tiêu chủ yếu, những giải pháp thực hiện.

Việc thảo luận góp ý vào các dự thảo văn kiện đại hội cấp trên: Ngoài báo cáo tổng hợp ý kiến của đại biểu đại hội từ các cơ sở,  đại hội phải giành thời gian cho đại biểu thảo luận các dự thảo báo cáo của cấp trên và đoàn chủ tịch đại hội phải kết luận về các nội dung đó.

Việc chuẩn bị nhân sự phải quán triệt đầy đủ nội dung Chỉ thị 37 của Bộ Chính trị, các văn bản hướng dẫn của Trung ương, của Tỉnh ủy. Cần coi trọng tiêu chuẩn cấp ủy viên, tiêu chuẩn đại biểu đi dự đại hội đảng bộ cấp trên, nhất là khâu nhận xét và đánh giá cán bộ của cấp ủy, của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

3- Về công tác chỉ đạo, điều hành đại hội:

 Trước khi họp hội nghị trù bị, ban chấp hành khóa trước chủ trì cần quán triệt quy chế làm việc của đại hội trước rồi mới đến bầu các cơ quan giúp việc cho đại hội. Vì quy chế làm việc của đại hội quy định đoàn chủ tịch, thư ký, ban kiểm tra tư cách đại biểu do cấp ủy triệu tập dự đại hội giới thiệu, phải lấy biểu quyết của các đại biểu thông qua để đại hội thực hiện.

Đối với đoàn chủ tịch đại hội phải xây dựng chương trình đại hội cụ thể, chi tiết và điều hành bằng văn bản để tránh sai sót. Trong quá trình thảo luận tại đại hội, đoàn chủ tịch cần tập trung vào những vấn đề chủ yếu, những vấn đề còn có ý kiến khác nhau để gợi ý cho đại hội tập trung thảo luận. Trong bầu cử, đoàn chủ tịch đại hội phải quán triệt kỹ quy chế bầu cử trong Đảng và cơ cấu nhân sự để đại hội nắm vững. Lựa chọn những đồng chí có kinh nghiệm tham gia vào ban kiểm phiếu của đại hội. Tổ chức trang trí, khánh tiết trong và ngoài đại hội phải thể hiện tính nghiêm túc.

Về quy trình nhân sự đại hội đảng bộ cấp trên cơ sở bầu trực tiếp bí thư cấp ủy thì việc ứng cử, đề cử chức danh bí thư cấp ủy thực hiện tại các đoàn đại biểu hoặc tổ đại biểu, nhưng khi lấy phiếu giới thiệu của đại hội và của ban chấp hành khóa mới đã tập trung và đúng với phương án nhân sự của cấp ủy khóa trước chuẩn bị và  cấp ủy cấp trên giới thiệu, thì không nhất thiết phải họp đoàn đại biểu hoặc tổ đại biểu để trao đổi ý kiến, mà có thể tiến hành ngay việc ứng cử, đề cử bí thư cấp ủy và tổ chức bầu cử.

 Gắn quá trình chuẩn bị và tiến hành đại hội với việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, phát động phong trào thi đua chào mừng đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng.

Trịnh Hoàng Thăng
Phó Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy Điện Biên