Ngày 22-10-2012, trong báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2012 tại Quốc hội, Tổng thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh cho biết: Năm 2012, Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, quyết liệt công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) trên nhiều phương diện; đã tổ chức Hội nghị Tổng kết 5 năm thực hiện Luật PCTN và Sơ kết giai đoạn thứ nhất Chiến lược Quốc gia về PCTN đến năm 2020. Định kỳ Chính phủ kiểm điểm, đánh giá tình hình, kết quả công tác PCTN và kết luận, chỉ đạo, đôn đốc, tổ chức triển khai thực hiện các giải pháp PCTN theo quy định… Do đó, công tác PCTN đã đạt được kết quả nhất định:
Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế về PCTN đã được Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cấp, các ngành quan tâm thực hiện, từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, chỉ đạo điều hành trong PCTN. Năm qua, Chính phủ đã ban hành 25 nghị quyết về việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính và thực hiện rà soát các quy định, thủ tục hành chính. Các bộ, ngành đã hoàn thành việc đơn giản hóa và đang trình cấp có thẩm quyền ban hành để đơn giản hóa 3.664 thủ tục hành chính trên tổng số 4.751 thủ tục, đạt 64%. Các cấp cũng đã ban hành 4.016 văn bản về chế độ, định mức, tiêu chuẩn; 2.382 văn bản được huỷ bỏ hoặc sửa đổi, bổ sung. Các bộ, ngành, địa phương cũng đã tiến hành 5.436 cuộc kiểm tra việc thực hiện các chế độ, định mức, tiêu chuẩn; phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm…
Công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật về PCTN tiếp tục được các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan truyền thông quan tâm thực hiện, gắn với thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay và Kết luận Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về công tác PCTN, lãng phí.
Việc thực hiện quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức được chú trọng. Nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp đã xây dựng và phát động thực hiện quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Công tác kiểm tra việc chấp hành các quy định về quy tắc ứng xử được đẩy mạnh. Việc chuyển đổi vị trí công tác được thực hiện trong nhiều lĩnh vực với 24.246 cán bộ, công chức đã được chuyển đổi.
Đặc biệt, công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiểm toán nhà nước đã được tăng cường và tập trung vào những lĩnh vực có nguy cơ tham nhũng cao như quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư xây dựng, ngân hàng, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước. Qua thanh tra, các cơ quan thanh tra nhà nước đã kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước 7.948 tỷ đồng và 2.610 ha đất (đã thu hồi được 2.334 tỷ đồng); kiến nghị xử lý, kỷ luật hành chính đối với 520 tập thể, 899 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 25 vụ, 41 người.
Các cơ quan hành chính nhà nước cũng đã giải quyết được 59.496/70.587 vụ khiếu nại, tố cáo, đạt tỷ lệ 84,3%. Qua đó đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước 96,7 tỷ đồng, 84 ha đất; trả lại cho tập thể, công dân 215,5 tỷ đồng, 132,3 ha đất; minh oan cho 343 người; trả lại quyền lợi cho 2.960 người, kiến nghị xử lý hành chính 493 người, chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 49 vụ việc, 56 người.
Kiểm toán Nhà nước đã công bố Báo cáo kiểm toán năm 2011 về niên độ ngân sách năm 2010; phát hiện nhiều dạng sai phạm; đã kiến nghị: Tăng thu ngân sách nhà nước 2.215,5 tỷ đồng; giảm chi ngân sách nhà nước 2.133,7 tỷ đồng; các khoản nợ đọng phát hiện thêm 1.204,3 tỷ đồng… kiến nghị các cấp, các ngành rà soát để hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung 69 văn bản không phù hợp.
Cùng với đó, việc phát hiện, truy tố tội phạm tham nhũng năm 2012 đều tăng hơn so với cùng kỳ năm trước. Các cơ quan thanh tra nhà nước đã phát hiện 49 vụ, 67 người có hành vi liên quan đến tham nhũng với giá trị tài sản là 132,7 tỷ đồng. Lực lượng cảnh sát điều tra tội phạm khởi tố mới 222 vụ, 469 bị can (so với cùng kỳ năm trước tăng 80 vụ và 224 bị can); đã thu hồi nộp ngân sách nhà nước trên 410 tỷ đồng. Cơ quan điều tra trong Quân đội đã khởi tố 16 vụ, 46 bị can về các tội danh tham nhũng; thu hồi 163 triệu đồng. Cục Điều tra thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã khởi tố 18 vụ, 20 bị can về các tội danh tham nhũng, đóng góp 19 kiến nghị về xử lý và phòng ngừa tham nhũng trong hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát các cấp đã truy tố 244 vụ, 601 bị can về tham nhũng (tăng 50 vụ, 192 bị can so với cùng kỳ năm 2011). Tòa án các cấp đã xét xử sơ thẩm 167 vụ, 338 bị cáo về các tội danh tham nhũng, trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 44,1%...
Mặc dù công tác PCTN đã đạt được kết quả tích cực nhưng chưa đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra là ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng. Tham nhũng vẫn diễn ra nghiêm trọng, với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, tiếp tục là thách thức lớn đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước. Trong công tác PCTN như: vẫn còn tình trạng lạm dụng các quy định về bí mật nhà nước để không thực hiện việc công khai, minh bạch; tình trạng vi phạm các quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn còn xảy ra ở nhiều nơi; minh bạch về tài sản, thu nhập hiệu quả thấp; việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, sai phạm chưa nghiêm, không tương xứng với số vụ việc tham nhũng được phát hiện, xử lý; việc chuyển đổi vị trí công tác còn hình thức, bất cập; các vụ việc, vụ án tham nhũng có quy mô lớn được phát hiện, xử lý còn ít…
Năm 2013, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Chính phủ cần tập trung chỉ đạo để sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng và các quy định về một số biện pháp phòng ngừa khác để nâng hiệu quả phòng ngừa tham nhũng. Đề cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong công tác PCTN; đề cao ý thức tự phê bình và phê bình, sự gương mẫu của cấp trên, của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp trước hết là cán bộ cao cấp ở Trung ương và người đứng đầu các ngành, các cấp. Đồng thời, khẩn trương xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, pháp luật trên các lĩnh vực, xóa bỏ tình trạng "xin, cho", trong đó chú trọng các lĩnh vực về đầu tư xây dựng, quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, tín dụng - ngân hàng, quản lý tài chính, tài sản công, tổ chức cán bộ, quản lý doanh nghiệp nhà nước...; tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước và trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức, viên chức; chú trọng cải cách thực chất chế độ tiền lương; hoàn thiện chính sách, pháp luật về PCTN nhằm thể chế hóa đầy đủ các giải pháp PCTN; hoàn thiện chính sách, pháp luật về PCTN nhằm thể chế hóa đầy đủ các giải pháp PCTN; Phát huy mạnh mẽ vai trò, trách nhiệm của mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các tổ chức xã hội, hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề, của nhân dân, đặc biệt là vai trò, trách nhiệm của các cơ quan báo chí, truyền thông và mỗi cán bộ, đảng viên trong PCTN…
Thu Thuỷ