Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng họp nội bộ từ ngày 22 đến 26-6-1996, họp công khai từ 28-6 đến 1-7-1996 tại Hà Nội. Dự Đại hội có 1.198 đại biểu, thay mặt cho hơn 2 triệu đảng viên trong toàn Đảng. Dự Đại hội còn có 35 đoàn đại biểu quốc tế, đại diện cho các đảng anh em và bầu bạn trên thế giới. Đại hội đã thảo luận và thông qua: Báo cáo chính trị; Phương hướng, nhiệm vụ, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 1996-2000; Điều lệ Đảng (bổ sung, sửa đổi) và Nghị quyết Đại hội. Đại hội xác định: Xây dựng Đảng ngang tầm đòi hỏi của thời kỳ mới là vấn đề có ý nghĩa quyết định thành công của cách mạng trên con đường đổi mới. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Trung ương gồm 170 uỷ viên chính thức, trong đó có 18 đồng chí nữ, 16 đồng chí là dân tộc thiểu số. Ban Chấp hành Trung ương bầu Bộ Chính trị gồm 19 đồng chí. Bộ Chính trị cử 5 đồng chí làm Uỷ viên Thường vụ Bộ Chính trị. Đồng chí Đỗ Mười được bầu làm Tổng Bí thư. Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng là các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phạm Văn Đồng, Võ Chí Công. Tháng 12-1997, tại hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã chấp nhận đề nghị của Tổng Bí thư Đỗ Mười về việc chuyển giao chức vụ Tổng Bí thư, chấp thuận đề nghị kết thúc nhiệm kỳ Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng của các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phạm Văn Đồng, Võ Chí Công, chấp thuận các đồng chí Đỗ Mười, Lê Đức Anh, Võ Văn Kiệt rút khỏi Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã bầu đồng chí Lê Khả Phiêu, Uỷ viên Thường vụ, Thường trực Bộ Chính trị giữ chức Tổng Bí thư. Ban Chấp hành Trung ương bầu bổ sung các đồng chí: Phạm Thanh Ngân, Nguyễn Minh Triết, Phan Diễn, Nguyễn Phú Trọng làm Uỷ viên Bộ Chính trị; cử các đồng chí Đỗ Mười, Lê Đức Anh, Võ Văn Kiệt làm cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng họp tại Hà Nội từ 19 đến 22-4-2001 với sự tham dự của 1.168 đại biểu, thay mặt cho hơn 2.479.000 đảng viên trong toàn Đảng. Có 34 đoàn đại biểu quốc tế đến dự. Đại hội đánh giá chặng đường 71 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội VIII, 15 năm đổi mới, 10 năm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, rút ra những bài học kinh nghiệm trong công cuộc đổi mới, từ đó phát triển và hoàn thiện đường lối, định ra chiến lược phát triển đất nước trong hai thập kỷ đầu của thế kỷ XXI. Đã hội đã hoạch định Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2001-2010, thông qua phương hướng, nhiệm vụ của kế hoạch 5 năm 2001-2005, thông qua Điều lệ Đảng bổ sung, sửa đổi. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Trung ương gồm 150 uỷ viên, trong đó có 13 đồng chí nữ, 16 đồng chí là người dân tộc thiểu số. Ban Chấp hành Trung ương bầu Bộ Chính trị gồm 15 đồng chí, Ban Bí thư gồm 9 đồng chí. Đồng chí Nông Đức Mạnh được bầu làm Tổng Bí thư. Tại Hội nghị Trung ương lần thứ bảy (1-2003) đồng chí Nguyễn Văn Chi được bầu làm Bí thư Trung ương Đảng.
(còn tiếp)