Quyền lực và uy quyền

Nhà nước ta là Nhà nước dân chủ nhân dân, Nhà nước pháp quyền XHCN, đại diện cho giai cấp, bảo vệ lợi ích của giai cấp, của dân tộc. Quyền lực của Nhà nước được thể hiện bằng pháp luật để giữ vững trật tự xã hội. Nhà nước mạnh hay yếu, phồn thịnh hay suy thoái, rạng ngời hay mờ nhạt trên trường quốc tế đều do bộ máy lãnh đạo nắm quyền điều khiển theo Hiến pháp và pháp luật.

Mọi quyền lực của Nhà nước đều được thể hiện ở Hiến pháp và pháp luật. Quyền lực còn thể hiện ở năng lực của bộ máy điều hành toàn bộ hoạt động của đất nước theo luật pháp. Cho nên quyền lực mạnh hay yếu là ở pháp luật căn chỉnh theo Hiến pháp hay không, thực sự là Nhà nước dân chủ nhân dân, nhà nước pháp quyền XHCN hay không. Khi đã có pháp luật thực sự của dân, do dân, thực sự đại diện và bảo vệ lợi ích của giai cấp, của dân tộc thì quan trọng nhất là sự kết hợp hài hòa, chặt chẽ, khăng khít như là một của quyền lực (pháp luật) với uy quyền (người lãnh đạo) trong mối quan hệ tổng thể của quyền lực. Đây là vấn đề mấu chốt, nhân dân ta luôn đòi hỏi cao đối với bộ máy lãnh đạo Nhà nước từ Trung ương tới cơ sở. Cốt lõi của vấn đề là công tác cán bộ, là phẩm chất quyền lực. Bởi cán bộ lãnh đạo là đầu tầu vạn năng, là móc xích quan trọng nhất để đưa đất nước tiến lên trong mọi chặng đường cách mạng; đặc biệt thời kỳ hiện nay: Thời kỳ xây dựng nền dân chủ XHCN, Nhà nước pháp quyền XHCN, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, nền kinh tế số, kinh tế tri thức và biến đổi khí hậu, nước biển dâng; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ trong bối cảnh tình hình trong nước, khu vực và thế giới diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Thời kỳ mà, hơn bao giờ hết cán bộ lãnh đạo các cấp phải ghi nhớ, bất cứ ai cũng không có quyền lực tuyệt đối ngoài pháp luật.    

Quyền lực và phẩm chất quyền lực      

Lịch sử phát triển xã hội của các quốc gia xét đến cùng thực chất là sự chuyển giao quyền lực và uy quyền lãnh đạo theo hướng đi lên. Thời xa xưa quyền lực là bạo lực, nhưng không có sức mạnh vô song. Sau đó, quyền lực được thay thế bằng của cải, nhưng của cải cũng không phải vô cùng. Thời nay, dường như nhân loại đã và đang lấy tri thức làm động lực phát triển xã hội. Tri thức đang thực sự là năng lượng của quyền lực và uy quyền của hệ thống chính trị ở bất kỳ một quốc gia nào. Bởi tri thức là vô hạn, có sức mạnh vô song. Tri thức chứa trong lòng nó sức sáng tạo, tiềm năng dân chủ, bình đẳng, nhân văn và nhân quyền sâu rộng. Đây là điều mà Alvin Toffler, tác giả ấn phẩm “Thăng trầm quyền lực” đã đề cập. Ở đó, phẩm chất, năng lực và uy tín của người lãnh đạo, đặc biệt người lãnh đạo cấp chiến lược có vai trò “trụ cột” đối với sự thăng trầm của giai cấp, của chế độ xã hội.

Đất nước mãi tôn vinh tên tuổi những vị anh hùng và những nhà lãnh đạo có công làm sáng danh quốc thể. Nhân dân cũng mãi nguyền rủa những người nắm giữ quyền lực nhưng u tối, làm trái hoặc đi ngược lại quyền lợi của đất nước, của dân tộc. Chưa khi nào như lúc này nhân dân ta lại quan tâm đến công tác xây dựng đảng, xây dưng đội ngũ cán bộ nắm giữ quyền lực của Đảng như lúc này. Đó là dấu hiệu tốt đẹp của một xã hội luôn muốn đi lên. Cũng bởi, lâu nay sự suy thoái về chính tri, tư tưởng, phẩm chất của không ít cán bộ, kể cả những người quyền cao, chức trọng có những biểu hiện quan liêu, tham nhũng, lạm quyền, kéo nhóm, kéo bè làm trái pháp luật, gây hại cho dân cho nước. Họ nắm giữ quyền lực nhưng không nêu gương, không “lấy chính để dắt dẫn người” và họ đã bị nhân dân và luật pháp vạch mặt, nghiêm khắc trừng phạt. Cho nên, chỉnh đốn Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược do Đảng định ra được nhân dân hết sức quan tâm, đồng tình ủng hộ, năng nổ góp sức thực hiện.

Nhân dân luôn đòi hỏi cán bộ lãnh đạo từ Trung ương tới cơ sở phải thực sự là tấm gương ngời sáng về phẩm chất, năng lực và uy tín. Nhân dân cũng mong bộ máy lãnh đạo nên tinh gọn, “quân quý ở tinh nhuệ, không quý ở số đông” theo cách của Tướng quân Trần Hưng Đạo thuở chống giặc ngoại xâm phương Bắc. Đường hướng xây dựng đôi ngũ cán bộ do Trung ương định ra rất sáng rõ. Thiển nghĩ, việc triển khai thực hiện phải thực sự là một cuộc cách mạng về tư duy của cán bộ, đặc biệt những người đứng đầu các cấp, các ngành, tỉnh, thành trong cả nước.

Nói về phẩm chất cán bộ lãnh đạo, cũng có nghĩa là nói đến phẩm chất của quyền lực. Phẩm chất ấy không chỉ ở tinh tướng, diện mạo, sắc thái uy nghiêm mà hàm chứa nội lực của người lãnh đạo. Lãnh đạo phải là người thông minh, nhận thức chính trị sâu sắc, thái độ chính trị, bản lĩnh rõ ràng, giàu lòng đam mê, kiên trì, chăm chỉ, nỗ lực để thành công trong công việc được tổ chức giao phó. Đó là khả năng làm chủ công việc; trung thành, nhiệt huyết với mục tiêu cách mạng, biết cách truyền cảm hứng nhận thức và hành động tới mọi người. Đó phải là người luôn thực sự hiểu biết về bản thân mình, về những việc mình làm. Tự tin. Biết đồng cảm, sẻ chia với người khác. Đồng thời phải là người dũng cảm chịu đựng xung đột, biết cách vượt lên. Theo đó, phải là người luôn luôn thượng tôn pháp luật, lấy chính để dắt dẫn người. Không khi nào để những mối quan hệ dòng họ, tiền tệ, phe nhóm lôi kéo. Không độc quyền, lạm quyền, không vô hiệu hóa cán bộ có tài năng. Không chạy chức, chạy quyền, háo danh, háo lộc, tham ô, tham nhũng.   

Nói về năng lực của người lãnh đạo, tức là nói đến tài năng làm việc của họ với người khác. Thông qua làm việc với người khác để đạt được mục tiêu công việc của mình. Điều này dễ nhận thấy ở mọi cấp độ lãnh đạo, họ biết cách làm việc, biết lắng nghe, biết tiếp thu ý kiến phản biện, biết tổng quát và mở hướng đi lên. Đây là biểu hiện tri thức, trí tuệ, tư duy, tài năng dắt dẫn, cảm hóa thuộc cấp của mình một cách đàng hoàng, đĩnh đạc, minh bạch; không cậy thế cậy quyền, không lên mặt, không thủ đoạn. Năng lực của người lãnh đạo còn thể hiện rõ trong tiến trình thực hiện công việc, biết chọn ra những khâu quan trọng, những nút thắt cần tháo gỡ, biết quyết định đúng chỗ, đúng lúc; biết trước hiệu quả công việc do mình lãnh đạo, chỉ đạo. Năng lực của người lãnh đạo cũng có nghĩa là khả năng thực hiện một nhiệm vụ trọn vẹn. Người tài năng luôn đi bằng tất cả trái tim. Luôn dấn thân làm việc để hiểu, làm rồi mới nói. Nói khi đăng đàn bằng những điều mình học, mình làm, mình hiểu sẽ sâu sắc, bắt mắt, bắt lòng người nghe.     

Đặc biệt thời hội nhập, thời cách mạng công nghiệp 4.0, người lãnh đạo ở cấp độ nào cũng phải có kiến thức để tạo lập môi trường làm việc; để có kỹ năng thực hiện công việc; để có thái độ khéo léo xử lý mọi tình huống có thể xảy ra. Với người lãnh đạo, nhất là lãnh đạo ở cấp chiến lược thì năng lực là điều tối quan trọng. Những người như thế luôn luôn được nhân dân yêu mến, kính trọng; đồng cấp mến mộ, thế giới nể trọng, tổ chức chọn lựa trao giữ quyền điều hành công việc quan trọng của đất nước. Họ chính là người tạo dựng sức lan tỏa sâu rộng, sáng danh non nước với nhân loại trên khắp hành tinh.    

Nói về uy tín của người lãnh đạo, thì uy tín thực sự là một tiêu chí có tính tích hợp các tiêu chí phẩm chất, năng lực để tạo nên uy tín. Cho nên uy tín là một tiêu chí, tiêu chuẩn vô cùng quan trọng phải có của người lãnh đạo các cấp, nhất là cấp Trung ương. Thiếu uy tín, mất uy tín cũng có nghĩa là thiếu lòng tin, mất lòng tin với mọi người, có nghĩa là uy danh, uy quyền không còn thì làm sao có thể lãnh đạo được! Cho nên uy tín của người lãnh đạo phải là uy tín đích thực, là sự ảnh hưởng lớn lao từ quyền uy với công việc, được tín nhiệm, được tin yêu của cấp dưới. Nghĩa là người lãnh đạo phải thực sự có đức, có tài, giàu bản lĩnh, giàu năng lực chuyên môn, gắn bó máu thịt với nhân dân. Nói đi đôi với làm. Biết trọng lời hứa. Gần dân, sát dân, hiểu dân. Ngay thẳng, trung thực, thật thà, lịch thiệp. Luôn chăm lo đời sống cho nhân dân...Uy tín để lãnh đạo là đương nhiên, nhưng uy tín có được là sự tích tụ của quá trình đào tạo, làm việc, học tập, rèn rũa, gìn giữ về phẩm chất, đạo đức, về năng lực, tâm lý chia sẻ, thu phục lòng người. Cho nên, lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở: “Đạo đức cách mạng là cái gốc của người cán bộ!”     

Công tác cán bộ là việc đại sự, rất quan trọng của quốc gia. Trung ương Đảng đã có nghị quyết, có kế hoạch triển khai thực hiện rất bài bản. Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII diễn ra từ ngày 25 và 26-12-2018 cho ý kiến về việc quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương Đảng nhiệm kỳ 2021-2026; tiến hành lấy phiếu tín nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương đối với các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, với cách làm căn cơ, bài bản, chặt chẽ, thận trọng, tin rằng trong nhiệm kỳ tới sẽ có đội ngũ cán bộ đủ đức, xứng tầm với nhiệm vụ trong tình hình mới, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân.

Nhà báo Nguyễn Uyển
Nguyên Trưởng Ban Công tác Hội, Hội Nhà báo Việt Nam