Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đã góp phần quan trọng vào việc: Thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn cách mạng; đổi mới và nâng cao phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức làm choĐảng ta đủ sức lãnh đạo sự nghiệp cách mạng mà nhân dân, dân tộc tin cậy giao phó. Trong tình hình và bối cảnh hiện nay, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng càng quan trọng hơn. Nhận thức rõ điều này, Đảng ta đã xác định giải pháp về kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng là một trong 4 nhóm giải pháp đề ra trong Nghị quyết Trung ương 4 khoá XII về "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ". (Nghị quyết số 04, ngày 30-10-2016  - gọi tắt là Nghị quyết Trung ương 4).

Nhìn lại hơn một năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, cho thấy: Cấp uỷ, tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra các cấp đã có chuyển biến tích cực trong việc đẩy mạnh và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát định kỳ hoặc đột xuất việc tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, các nghị quyết của Trung ương, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 và Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị khoá XII về Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Xử lý nghiêm minh và công khai kết quả một số tập thể, cá nhân ban hành văn bản không đúng, không phù hợp hoặc thực hiện không nghiêm túc các nội dung nghị quyết, kết luận của Đảng, lạm quyền, lộng quyền, tha hoá quyền lực, tham nhũng.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thành lập 6 đoàn, kiểm tra 20 tổ chức đảng trực thuộc Trung ương. Cấp uỷ các cấp và chi bộ đã kiểm tra hơn 256 ngàn đảng viên và hơn 49 ngàn tổ chức đảng, các cơ quan tham mưu giúp việc cấp uỷ kiểm tra gần 6 ngàn đảng viên và hơn 3 ngàn tổ chức đảng; qua kiểm tra kết luận có 360 tổ chức đảng và 1.019 đảng viên có khuyết điểm, vi phạm trong đó phải thi hành kỷ luật 9 tổ chức đảng và 208 đảng viên. Giám sát chuyên đề gần 105 ngàn đảng viên và gần 32 ngàn tổ chức đảng; các ban tham mưu giúp việc cấp uỷ giám sát hơn 400 đảng viên và gần 1.300 tổ chức đảng; qua giám sát phát hiện 219 tổ chức đảng và 501 đảng viên có dấu hiệu vi phạm.

Ngoài việc tham mưu giúp cấp uỷ và thực hiện nhiệm vụ cấp uỷ giao, uỷ ban kiểm tra (UBKT) các cấp đã thực hiện toàn diện các nhiệm vụ do Điều lệ Đảng quy định. UBKT các cấp đã tập trung: Kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với gần 9.500 đảng viên và gần 2.800 tổ chức đảng, kết luận có 6.553 đảng viên và 1.852 chức đảng có khuyết điểm, vi phạm, phải thi hành kỷ luật 3.606 đảng viên và đề nghi cấp uỷ thi hành kỷ luật 96 tổ chức đảng. Giám sát chuyên đề đối với gần 22 ngàn tổ chức đảng và gần 30 ngàn đảng viên, qua giám sát phát hiện 1.309 tổ chức đảng và 2.013 đảng viên có hạn chế, khuyết điểm, trong đó chuyển kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm 169 tổ chức đảng và 1.320 đảng viên. Giải quyết tố cáo đối với hơn 2.100 đảng viên và 55 tổ chức đảng, qua giải quyết tố cáo kết luận có 17 tổ chức và 707 đảng viên vi phạm, trong đó phải thi hành kỷ luật 2 tổ chức đảng và 397 đảng viên...

Cấp uỷ các cấp đã thi hành kỷ luật 145 tổ chức đảng; các cấp uỷ và chi bộ thi hành kỷ luật 12.012 đảng viên. UBKT các cấp thi hành kỷ luật 2.827 đảng viên. Đặc biệt, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, UBKT Trung ương đã thi hành kỷ luật "công minh, chính xác, kịp thời" và công khai, minh bạch vi phạm, hình thức xử lý đối với một số cán bộ cao cấp ở một số bộ, tỉnh, thành, tập đoàn kinh tế nhà nước, kể cả Uỷ viên Bộ Chính trị và đưa tin công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng đã góp phần cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, giáo dục đối với cán bộ, đảng viên, nhất là đối với cán bộ, đảng viên có biểu hiện suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng quyền lực, tha hoá quyền lực và cán bộ là người nhà, người thân của cán bộ lãnh đạo, chủ chốt các cấp có nhiều dư luận, được nhân dân đồng thuận cao.

Qua công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đối với những vụ việc tham nhũng, nhất là tham nhũng ở một số tập đoàn kinh tế, ngân hàng vừa qua đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng. Mặt khác, qua thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng đã bước đầu tạo cơ sở khoa học cho việc: Tăng thẩm quyền và chế tài xử lý trách nhiệm của UBKT các cấp trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, kỷ luật đối với tổ chức đảng, đảng viên; tăng thẩm quyền và đề cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc tạm đình chỉ công tác cán bộ dưới quyền để kiểm điểm khi có dấu hiệu vi phạm hoặc chậm trễ, trì trệ, kém hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ, chức trách được giao; tăng cường phối hợp giữa UBKT với các cơ quan thanh tra, điều tra, cơ quan tư pháp làm rõ và xử lý nghiêm minh đối với những vụ việc phức tạp, có dấu hiệu suy thoái, tha hoá quyền lực, tham nhũng. Đồng thời, là một trong những cơ sở khoa học để hoàn thiện các quy định của Đảng và Nhà nước về xử lý kỷ luật, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ giữa kỷ luật của Đảng với kỷ luật hành chính của Nhà nước như: Ban hành Quy định về kê khai và kiểm tra việc kê khai tài sản, giải trình và giám sát tài sản, thu nhập của cán bộ, đảng viên; bổ sung hình thức kỷ luật đối với 29 biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có lời nói, việc làm biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" của cán bộ, đảng viên mà Nghị quyết Trung ương 4 đã nêu cụ thể vào Quy định 102 về xử lý đảng viên vi phạm của Bộ Chính trị khoá XII.

Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát và xử lý tổ chức đảng, đảng viên vi phạm chưa cao, chưa đồng đều, có cảm nhận ở Trung ương thì sôi động hơn nhiều nơi ở cấp tỉnh, thành phố cho đến cấp cơ sở còn chưa thật quyết tâm dẫn đến chưa đủ sức góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng quyền lực - tha hoá quyền lực trong nội bộ Đảng. Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 bước đầu mới có tác dụng giáo dục, răn đe, nhắc nhở, cảnh báo song chưa thực sự có sức mạnh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là ở các địa phương, đơn vị. Nhiều người cho rằng, ở Trung ương nhờ có Tổng Bí thư "đánh trống", chỉ đạo trực tiếp và cụ thể nên đã làm rõ được nhiều vụ việc bức xúc liên quan đến đảng viên là cán bộ lãnh đạo cấp cao, chứng tỏ kỷ luật của Đảng ta là nghiêm minh và tự giác, không có vùng cấm, củng cố được miền tin của nhân dân. Nhưng còn ở nhiều địa phương, đơn vị vẫn ít chuyển biến, chưa chủ động nắm tình hình, phát hiện dấu hiệu vi phạm để tiến hành kiểm tra....

Tình trạng trên cộng với tình hình thế giới và khu vực còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường, nhất là tình hình biển Đông; các thế lực thù địch vẫn ra sức chống phá Đảng và Nhà nước ta, nguy cơ "tự diễn biến", tự chuyển hoá" và mắc "bẫy" thu nhập trung bình luôn hiện hữu… Trong bối cảnh đó, đòi hỏi công tác kiểm tra, giám sát kỷ luật đảng phải phát huy kết quả, ưu điểm, mặt mạnh, khắc phục hạn chế, thiếu sót để góp phần tích cực hơn nữa vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và xây dựng Đảng với trọng tâm là phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 là rất cần thiết và quan trọng. Muốn vậy, cần tập trung vào một số giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức của các cấp uỷ, tổ chức đảng, UBKT các cấp, trước hết là người đứng đầu cấp uỷ về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Thực tiễn đã minh chứng cấp uỷ, người đứng đầu cấp uỷ cũng như chủ nhiệm UBKT của cấp uỷ nhận thức đúng, đầy đủ về vị trí, vai trò và tác dụng của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, có bản lĩnh, có dũng khí từ đó quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ này là rất quan trọng, như vừa qua Bộ Chính trị và Tổng Bí thư quan tâm chỉ đạo, đồng chí Chủ nhiệm UBKT Trung ương trực tiếp chỉ đạo và tổ chức kiểm tra làm rõ một số vụ việc vi phạm gây bức xúc liên quan cả đến một số lãnh đạo cấp cao của Đảng và xử lý nghiêm minh về Đảng và cả bằng pháp luật, được đảng viên và nhân dân đồng thuận cao.

Hai là, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của Đảng và phối hợp chặt chẽ với công tác thanh tra, kiểm toán của Nhà nước, thanh tra, kiểm tra của các đoàn thể chính trị - xã hội; tập trung đẩy mạnh thực hiện đồng bộ và toàn diện 4 nhóm giải pháp trong Nghị quyết Trung ương 4 đã đề ra, bảo đảm đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng để chủ động và góp phần tích cực hơn nữa thực hiện nhiệm vụ chính trị, xây dựng Đảng và vào kiểm soát chặt chẽ việc trao và thực thi quyền lực được trao cho các tổ chức và cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cấp uỷ, thủ trương cơ quan, đơn vị.  

Các cấp uỷ, tổ chức đảng cần chủ động và quan tâm đẩy mạnh hơn nữa việc lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và tổ chức nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, các chỉ thị, quy định, kết luận của Đảng theo chương trình, kế hoạch để mọi nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của Đảng đều được kiểm tra, giám sát từ khâu xây dựng ban hành, quán triệt triển khai và tổ chức thực hiện. Đặc biệt, cần kiểm tra đột xuất ở những nơi có vấn đề "nổi cộm" có nhiều dư luận, nhất là ở những nơi có vấn đề về công tác cán bộ, tha hoá quyền lực, tham nhũng, lãng phí. Tập trung vào tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 gắn với thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Ba là, UBKT các cấp ngoài việc chủ động, tích cực thực hiện có chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng theo các nhiệm vụ được quy định trong Điều lệ Đảng và nhiệm vụ cấp uỷ giao, cần tham mưu, giúp cấp uỷ những công việc sau:

Xây dựng, hoàn thiện các quy định, quy chế của Đảng phục vụ đổi mới phương thức kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; các quy trình, kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và giải quyết khiếu nại, tố cáo của cấp uỷ cùng cấp; chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát của cấp uỷ; tổng kết công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng; sơ kết các quy chế phối giữa UBKT với các cơ quan, tổ chức đảng có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng.

Lãnh đạo và tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo Điều 30, Điều lệ Đảng đối với mọi đảng viên, tổ chức đảng thuộc phạm vi lãnh đạo, quản lý của cấp uỷ. Đồng thời, qua đó tham mưu bổ sung, điều chỉnh những quy định, chính sách của Đảng và Nhà nước chưa phù hợp thực tiễn.

Đổi mới và hoàn thiện các phương pháp kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng: Ngoài 5 phương pháp cơ bản của công tác kiểm tra, giám sát hiện nay, cần tham mưu bổ sung và xây dựng các phương pháp kiểm tra, giám sát mới, nhất là đối với các biểu hiện suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", tha hoá quyền lực, tham nhũng và những loại vi phạm mới trong bối cảnh hiện nay. Vì với tinh thần tự giác, tự phê bình và phê bình như hiện nay thì đối với những loại vi phạm này nếu chỉ sử dụng 5 phương pháp cơ bản đã có thì rất khó phát hiện, chứng minh được có vi phạm để xử lý.

Kiện toàn tổ chức bộ máy kiểm tra và tăng cường cán bộ kiểm tra các cấp bảo đảm tương xứng với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao theo hướng tiến tới UBKT do đại hội đảng bộ cùng cấp bầu, tăng thẩm quyền cho UBKT các cấp.

Tăng cường, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng bảo đảm chất lượng, hiệu quả. Trong công tác nghiên cứu lý luận cần tham mưu giúp cấp uỷ xây dựng được đội ngũ nghiên cứu chiến lược ngang tầm, đồng thời huy động được cán bộ hàng đầu ở các học viện, trường đại học kể cả đã nghỉ hưu nhưng còn sức khoẻ vào công tác nghiên cứu lý luận về kiểm tra, giám sát của Đảng; gắn nghiên cứu lý luận với thực tiễn và kinh nghiệm của các nước trên thế giới nhằm tiến tới xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý luận về kiểm tra, giám sát của Đảng trong điều kiện một Đảng duy nhất cầm quyền, lãnh đạo xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong xu thế toàn cầu hoá.

Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thi hành kỷ luật trong Đảng. Chú trọng tuyên truyền, thực hiện công khai những vi phạm nghiêm trọng của cán bộ, đảng viên và việc xử lý, nhất là những trường hợp suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", không bảo đảm về tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình bổ nhiệm, năng lực và hiệu quả công tác thấp, những trường hợp người nhà, người thân của cán bộ chủ chốt các cấp có nhiều dư luận để cảnh báo, răn đe, phòng ngừa và giáo dục đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên. Đồng thời, tích cực tuyên truyền và khen thưởng những điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng để phát huy và nhân rộng.

Năm là, xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, công tâm, khách quan, có quan điểm toàn diện và lịch sử cụ thể, trình độ chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao,… UBKT Trung ương tăng cường các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, từng bước chủ động trong đào tạo đội ngũ cán bộ trong Ngành; tiến tới đề xuất với Trung ương cho thành lập Học viện Kiểm tra đào tạo chuyên sâu đội ngũ ngày một tinh nhuệ và chuyên nghiệp hơn. Suy cho cùng, yếu tố quyết định chất lượng, hiệu quả các cuộc kiểm tra, giám sát phụ thuộc vào đội ngũ cán bộ kiểm tra.

Tóm lại, thực hiện tốt những giải pháp trên sẽ bảo đảm đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, chất lượng công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Góp phần quan trọng vào việc: thực hiện nhiệm vụ chính trị và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định của Đảng, trực tiếp là Nghị quyết Trung 4; giữ gìn sự đoàn kết trong nội bộ Đảng. Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng phải giữ vai trò quyết định ngăn chặn không để ba hạng người sau chui vào Đảng và vào đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, đó là: Những người cơ hội về chính trị; những người suy thoái tư tưởng chính trị, tha hoá đạo đức, lối sống, quan liêu, tham nhũng, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" và những người bất tài, không có năng lực và trí tuệ nên không có chính kiến "gió chiều nào che chiều ấy", dựa dẫm vào người khác để tồn tại.

Với những kinh nghiệm và bản lĩnh chính trị của Đảng ta, nhất định chúng ta sẽ xây dựng được Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, có tầm trí tuệ cao, có phương pháp lãnh đạo khoa học, gắn bó mật thiết với nhân dân, đủ sức gánh vác, lãnh đạo thành công sự nghiệp cách mạng, trong đó công tác kiểm tra, giám sát có vị trí rất quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng./.

Tô Quang Thu

Phó Chủ nhiệm UBKT Trung ương