Trải qua 71 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành dưới sự lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quân đội nhân dân Việt Nam không ngừng lớn mạnh, lập nhiều chiến công hiển hách, xứng đáng là lực lượng nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân trong sự nghiệp giải phóng dân tộc trước đây, cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay. Trong quá trình đó, danh hiệu "Bộ đội Cụ Hồ" được hình thành một cách tự nhiên, được nhân dân ghi nhận và trao tặng cho cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. Hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” tỏa sáng, được lưu giữ trong lòng dân, đi vào đời sống xã hội và lịch sử dân tộc là phần thưởng cao quý đối với Quân đội và trở thành một trong những giá trị tiêu biểu của thời đại mới - thời đại Hồ Chí Minh. Điều đặc biệt là, niềm vinh dự lớn lao đó chỉ có thể có được với một quân đội cách mạng "từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu", không quản ngại gian khổ, hy sinh, luôn đi đầu trên trận tuyến chống kẻ thù xâm lược để giành và giữ vững nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” được thể hiện sâu sắc, cô đúc ngay trong lời khen tặng của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho Quân đội nhân dân Việt Nam: "Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng"¹.

“Bộ đội Cụ Hồ” - tên gọi bình dị, gần gũi mà cao quý. Danh hiệu đó, phẩm chất đặc biệt đó được xây đắp nên trước hết từ tinh thần chiến đấu dũng cảm, không quản hy sinh, gian khổ của nhiều thế hệ cán bộ, chiến sĩ và sự giáo dục, rèn luyện của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng sự thương yêu, đùm bọc của nhân dân. Đồng thời, được lưu giữ, kế thừa, không ngừng phát triển qua thực tiễn đấu tranh cách mạng, xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc. Nói đến chuẩn mực phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là nói đến những chuẩn mực giá trị về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phong cách của người quân nhân cách mạng. Đó là, lý tưởng chiến đấu cao đẹp, yêu nước, yêu chế độ, trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân; tinh thần quyết chiến, quyết thắng, ý chí vượt qua khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, sự gan dạ, dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu và công tác; tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn, tình đoàn kết quân - dân cá nước; tính kỷ luật tự giác, nghiêm minh, v.v. Phẩm chất, truyền thống tốt đẹp ấy phản ánh bản chất cách mạng và là sức mạnh nội sinh được tích hợp ở một trình độ cao trong quá trình xây dựng và chiến đấu của Quân đội ta.

Nhận thức rõ giá trị to lớn của phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đối với xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, những năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị và cấp uỷ, chỉ huy các cấp đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn làm tốt công tác giáo dục, quán triệt, rèn luyện, trau dồi cho mọi cán bộ, chiến sĩ về những phẩm chất tốt đẹp này. Đồng thời, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” do Thường vụ Quân ủy Trung ương phát động; tăng cường công tác dân vận, gắn bó mật thiết với nhân dân, luôn là chỗ dựa trung thành, tin cậy của nhân dân, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy phụng sự nhân dân làm mục tiêu, lý tưởng. Đây là sự thể hiện sâu sắc tình cảm, trách nhiệm của Quân đội ta đối với Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và là biện pháp cụ thể đảm bảo cho giá trị, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” luôn được phát huy và tỏa sáng trong lòng nhân dân. Từ thực tiễn công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và thực hiện các chức năng của Quân đội, phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" ngày càng được thể hiện rõ nét, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, năng lực công tác, đạo đức, lối sống của người quân nhân cách mạng trong từng thời kỳ. Qua đó, xuất hiện nhiều tấm gương dũng cảm trong chiến đấu, hy sinh bảo vệ chủ quyền, biên giới, biển, đảo; nhiều tập thể, cá nhân không quản ngại khó khăn, gian khổ, gắn bó với vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ địa cách mạng để tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các cuộc vận động cách mạng, các phong trào và nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Thông qua công tác dân vận, tham gia xây dựng hệ thống chính trị, tăng cường quốc phòng - an ninh, phát triển kinh tế - xã hội; giúp dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, phòng tránh, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn; thực hiện công tác dân tộc, tôn giáo trên các địa bàn, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo,… phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” càng được thể hiện và khẳng định. Các binh đoàn, đoàn kinh tế - quốc phòng đã gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với tăng cường quốc phòng - an ninh, thực hiện công tác dân vận, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, tạo công ăn việc làm cho người dân, giúp dân chuyển đổi vật nuôi, cây trồng, bao tiêu sản phẩm, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng đời sống văn hóa mới, làm thay đổi bộ mặt nông thôn trên địa bàn đóng quân. Đồng thời, chủ động tuyên truyền, nâng cao ý thức cảnh giác cho các tầng lớp nhân dân, đấu tranh có hiệu quả với mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên địa bàn, bảo vệ cấp ủy, chính quyền địa phương, củng cố đoàn kết các dân tộc và tình hữu nghị với các nước láng giềng. Càng trong những hoàn cảnh khó khăn, gian khổ, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” càng tỏa sáng, có sức thuyết phục, sống động, góp phần bồi dưỡng nhận thức, tư tưởng, tình cảm, khơi dậy và nhân lên mặt tích cực trong nhân dân.

Tuy nhiên, phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" không phải là sản phẩm tự phát, bất biến, mà là kết quả tất yếu của quá trình lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện không ngừng và luôn vận động, phát triển phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và yêu cầu xây dựng Quân đội qua từng giai đoạn cách mạng. Trong tình hình hiện nay, khi nước ta đang đẩy mạnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, bên cạnh những thành tựu, kết quả đạt được, chúng ta đang phải đối mặt với không ít thách thức từ tác động của mặt trái kinh tế thị trường, tình trạng tham nhũng, lãng phí, thực dụng, sống gấp, phi đạo đức, phản văn hóa, v.v. Đặc biệt, thách thức gay gắt là, các thế lực thù địch đẩy mạnh chiến lược "Diễn biến hòa bình", thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" và âm mưu "phi chính trị hoá" quân đội, hòng làm phai nhạt mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, niềm tin vào Đảng, chế độ trong mỗi cán bộ, chiến sĩ. Tất cả những điều đó đã chi phối không nhỏ đến việc rèn luyện, giữ vững phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chế độ và Quân đội. Bởi vậy, việc tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong tình hình hiện nay là hết sức cần thiết, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội về chính trị trong điều kiện mới.

Trước hết, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục về sự cần thiết phải tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là giá trị văn hóa quân sự bền vững được hình thành và phát triển qua 71 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội ta. Nó trở thành biểu tượng đẹp và có sức hấp dẫn mãnh liệt đối với nhân dân và thanh niên Việt Nam, nhất là những chiến sĩ trẻ. Vì thế, việc tuyên truyền, giáo dục để mỗi tổ chức và cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân thấy rõ sự cần thiết phải giữ gìn, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” có ý nghĩa quan trọng. Thực hiện tốt công tác này, sẽ tạo động lực tinh thần mạnh mẽ, góp phần xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, trước hết là xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị. Đặc biệt, trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, trong đó Quân đội nhân dân giữ vai trò là lực lượng nòng cốt, việc phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” càng có giá trị thực tiễn to lớn. Công tác tuyên truyền, giáo dục của các cơ quan, đơn vị phải tập trung làm rõ những vấn đề đó, đồng thời đi sâu phân tích những yếu tố tác động trực tiếp đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ để có biện pháp ngăn ngừa những biểu hiện không tốt làm ảnh hưởng đến uy tín Quân đội, danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ”. Việc làm này phải được tiến hành thường xuyên, bằng nhiều biện pháp, hình thức, phương tiện, nhất là hệ thống thông tin đại chúng; gắn công tác tuyên truyền, giáo dục với đẩy mạnh hoạt động thực tiễn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa, xây dựng lề lối, tác phong khoa học, bám sát cơ sở, địa bàn. Từ nhận thức đúng, đề cao ý thức trách nhiệm của các cấp ủy và mọi cán bộ, đảng viên trong phấn đấu, rèn luyện theo phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; phát hiện, khắc phục kịp thời tư tưởng lệch lạc nảy sinh, vi phạm kỷ luật quân đội, làm ảnh hưởng quan hệ quân - dân.

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” đi vào chiều sâu, đạt chất lượng, hiệu quả. Đây là giải pháp quan trọng, đồng thời cũng là bài học kinh nghiệm xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong những năm qua, nhằm đảm bảo cho Quân đội thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Tổ quốc và Nhân dân. Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, việc đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” cần tiếp tục được thực hiện một cách nghiêm túc, liên tục, kiên trì, gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng. Sau đó, nâng cao sức mạnh của tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, khơi dậy niềm vinh dự, tự hào, xây dựng ý chí quyết tâm, tinh thần trách nhiệm, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Để làm được điều đó, các cấp cần quán triệt và thực hiện nghiêm túc Hướng dẫn 202/HD-CT, ngày 03-02-2015 của Tổng cục Chính trị về “Thực hiện nội dung xứng danh Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới”, đảm bảo nghiêm túc, thiết thực, chặt chẽ, gắn với nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và chức trách, nhiệm vụ của mỗi cá nhân. Theo đó, mỗi cán bộ, chiến sĩ Quân đội phải có động cơ trong sáng, bản lĩnh vững vàng, trách nhiệm cao; đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh; trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; thực hành dân chủ, kỷ luật tự giác, nghiêm minh; đoàn kết nội bộ, đoàn kết gắn bó với nhân dân và đoàn kết quốc tế. Cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện nội dung xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” bằng những nội dung, biện pháp cụ thể, thiết thực. Các tổ chức quần chúng đẩy mạnh hoạt động xung kích, khơi dậy tiềm năng sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của cán bộ, hội viên, đoàn viên, đảm bảo cho nội dung xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” đi vào cuộc sống, hoạt động của các tổ chức, lực lượng, phù hợp với tình hình, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, nhất là những việc mới, việc khó, đòi hỏi ý chí, nghị lực cao.

Ba là, tăng cường hoạt động thực tiễn, đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, tạo môi trường thuận lợi để phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” được phát huy trong điều kiện mới. Phẩm chất, nhân cách của “Bộ đội Cụ Hồ” được hình thành và hoàn thiện thông qua hoạt động thực tiễn của bộ đội trong môi trường quân sự. Thực tiễn càng phong phú, sinh động, sát chức năng, nhiệm vụ của Quân đội thì phẩm chất của người quân nhân cách mạng - “Bộ đội Cụ Hồ” càng được thể hiện sâu sắc. Bởi vậy, các cơ quan, đơn vị cần tổ chức cho bộ đội tích cực tham gia các nhiệm vụ: huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, thực thi pháp luật trên biển, tuần tra bảo vệ đường biên, mốc giới, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, vùng trời, biển, đảo trong mọi tình huống; tăng cường xây dựng nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật, hoạt động dã ngoại để bộ đội rèn luyện, phấn đấu và phát huy thế mạnh, sở trường trong công tác. Đồng thời, đẩy mạnh công tác dân vận và thông qua hoạt động thực tiễn để đổi mới nội dung, hình thức cho phù hợp với từng địa bàn và từng đối tượng. Trong đó, chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền, vận động nhân dân và hình thức giúp dân xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, xây dựng nông thôn mới, đưa văn hóa Đảng đến với đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, v.v. Việc tổ chức các hoạt động phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, khoa học, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, gắn với đẩy mạnh các phong trào thi đua, các cuộc vận động; động viên, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt”, tạo động lực tinh thần to lớn để họ phấn đấu vươn lên, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trên mọi lĩnh vực công tác. Qua thực tiễn tổ chức hoạt động, kịp thời phát hiện, khắc phục những nhận thức, hành vi không đúng làm ảnh hưởng đến phẩm chất, nhân cách người quân nhân cách mạng.

Bốn là, phát huy vai trò đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cấp trong rèn luyện, phấn đấu theo tiêu chí phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cấp đóng vai trò hết sức quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, xây dựng đơn vị và rèn luyện phẩm chất, nhân cách của bộ đội. Cán bộ, đảng viên tốt sẽ là tấm gương sáng để mọi người học tập, noi theo. Để việc phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đạt yêu cầu đề ra, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải đề cao trách nhiệm, tích cực, tự giác phấn đấu, rèn luyện theo các tiêu chí đã xác định; phải thật sự gắn mình với đơn vị, sâu sát, gần gũi quần chúng, cấp dưới, công tâm trong xử lý các công việc, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” trong mọi hoạt động. Cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp quán triệt và thực hiện nghiêm Quy định của Ban Bí thư Trung ương về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”; thực hiện tốt yêu cầu: “Trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực học tập, làm theo”; giải quyết hài hoà các mối quan hệ; giữ vững sự đoàn kết, thống nhất; quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ. Có như vậy, bộ đội mới yên tâm, phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo của cấp ủy, cán bộ chủ trì và uy tín của cán bộ, đảng viên, ra sức phấn đấu, rèn luyện, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.

Năm là, tích cực đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xuyên tạc phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Cùng với xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất người quân nhân cách mạng theo hình tượng “Bộ đội Cụ Hồ”, các cơ quan, đơn vị cần chủ động đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch, nhất là âm mưu làm xóa mờ hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân; kiên quyết bác bỏ những luận điệu tuyên truyền, kích động, gây phân tâm về nhận thức, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ. Các đơn vị, trước hết là đội ngũ cán bộ chính trị các cấp cần coi trọng công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng, làm cho bộ đội hiểu rõ sự nguy hiểm của chiến lược “Diễn biến hòa bình”, âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch. Các cơ quan báo chí Quân đội phải bám sát thực tiễn, tích cực, chủ động triển khai bài viết nêu gương điển hình tiên tiến trong rèn luyện theo phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; đồng thời, phản bác các quan điểm sai trái, lối sống thiếu lành mạnh, ngại phấn đấu, rèn luyện, làm ảnh hưởng đến phong trào chung. Các đơn vị văn hóa - nghệ thuật Quân đội cần tăng cường nghiên cứu, sáng tạo nhiều tác phẩm có giá trị nghệ thuật, tính chính trị cao, tôn vinh hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” cả trong thời kỳ chiến tranh cách mạng và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, góp phần ngăn ngừa văn hóa xấu độc thẩm thấu vào đơn vị, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần trong Quân đội theo đúng đường lối văn hóa của Đảng.

Tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới là trách nhiệm của mọi cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội, trực tiếp là cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp. Thực hiện tốt điều đó, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đã được tôi luyện trong những năm tháng chiến tranh và trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay luôn được giữ vững và tỏa sáng, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA

Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị

___________________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 14, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 345.