Thanh niên là rường cột của nước nhà, là tương lai của đất nước. Thanh niên Việt Nam kế thừa truyền thống của các thế hệ cha anh đi trước, luôn phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, khát vọng vươn lên, không quản ngại gian khổ, hy sinh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò và sức mạnh của thanh niên càng được phát huy, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của dân tộc, bồi đắp thêm những phẩm chất tốt đẹp của thanh niên Việt Nam. Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng đã luôn ghi nhận, đề cao vai trò của thanh niên, đặt trọn niềm tin vào thế hệ trẻ.

Trong bản Di chúc thiêng liêng, Bác Hồ đã căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Thực hiện lời dạy của Bác, Đảng luôn coi trọng công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên thành lớp người vừa “hồng” vừa “chuyên”, kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đảng đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, đề cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ phụ trách công tác thanh niên. Đảng, Nhà nước và toàn xã hội luôn chú trọng xây dựng môi trường lành mạnh để thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành.

Trong thời kỳ thành lập Đảng, đấu tranh giành chính quyền, kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và tay sai, Bác Hồ cùng các bậc tiền bối cách mạng đã tuyên truyền Chủ nghĩa Mác-Lênin, giác ngộ lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước trong thanh niên và nhân dân. Đảng đã bồi dưỡng lực lượng cốt cán, thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức thanh niên yêu nước, xây dựng các phong trào cách mạng trong thanh niên. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn dân ta với những người trẻ là lực lượng xung kích đã đứng lên làm cuộc Cách mạng Tháng Tám lịch sử, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trong hai cuộc kháng chiến cứu nước, thanh niên cả nước đã hưởng ứng phong trào “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, “Xếp bút nghiên lên đường chiến đấu”, “3 sẵn sàng”, “5 xung phong”, anh dũng chiến đấu trên những tuyến đầu, xây dựng hậu phương vững chắc. Đất nước thống nhất, non sông nối liền một dải, thế hệ trẻ tiếp tục tham gia thực hiện sứ mệnh tái thiết đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội trên cả hai miền Tổ quốc.

Bước sang thời kỳ đổi mới, Đảng đã chú trọng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Đảng thường xuyên nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, đề ra đường lối, chủ trương định hướng cho thanh niên, dẫn dắt thanh niên vượt qua khó khăn, thách thức, kiên định đi theo con đường cách mạng của Đảng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, thanh niên đã tiếp tục khẳng định là lực lượng xung kích cách mạng, đóng góp xứng đáng cho sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế.

Điểm lại các giai đoạn lịch sử, có thể thấy công tác giáo dục thế hệ trẻ đóng vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của đất nước.

Giáo dục thanh niên là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trong đó Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có vai trò quan trọng. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được Đảng tin cậy giao nhiệm vụ là “trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên”, thực hiện tốt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi. Trong những năm qua, Đoàn đã từng bước đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, tập trung phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, phát huy tính tích cực, tự giác trong tự bồi dưỡng, tự giáo dục rèn luyện của thanh thiếu nhi. Các phong trào hành động cách mạng do đoàn, hội, đội phát động đã tạo môi trường thực tiễn sinh động để thanh thiếu nhi rèn luyện và cống hiến. Quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của Đoàn đã được truyền tải tới thanh niên bằng nhiều phương thức mới như sân khấu hóa, nghệ thuật hóa. Đoàn đã bước đầu tiếp cận và khai thác hiệu quả các công cụ truyền thông hiện đại, các công nghệ mới để tuyên truyền, vận động thanh thiếu nhi.

Với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành, toàn xã hội, sự nỗ lực của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, công tác giáo dục thế hệ trẻ đã thu được nhiều kết quả tích cực. Tuổi trẻ Việt Nam ngày càng có môi trường, điều kiện tốt hơn để rèn luyện, trưởng thành, góp phần hình thành lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn thiện nhân cách [1]. Đại bộ phận thanh thiếu nhi tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước; sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân; có ước mơ, hoài bão; có kiến thức, kỹ năng, sức khỏe tốt; tư duy năng động, sáng tạo, dám nghĩ, biết làm.

Tuy nhiên, công tác giáo dục thanh thiếu nhi vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém: Không ít tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đúng và đầy đủ tầm quan trọng của nhiệm vụ giáo dục thế hệ trẻ, nhất là trong bối cảnh đất nước có nhiều thay đổi. Việc tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác giáo dục thế hệ trẻ chưa kịp thời và hiệu quả; nhiều mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu. Vai trò, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong chăm lo, giáo dục thế hệ trẻ chưa đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay. Một bộ phận giới trẻ giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn biến phức tạp. Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; khả năng hội nhập của thanh niên còn nhiều hạn chế.

Trong những năm tới, tình hình thế giới sẽ còn nhiều diễn biến rất phức tạp, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Trong nước, thế và lực, sức mạnh tổng hợp của đất nước tăng lên, uy tín quốc tế ngày càng được nâng cao nhưng cũng còn nhiều khó khăn, thách thức, nhất là bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra tiếp tục tồn tại. Đặc biệt, nguy cơ "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp rất đáng lo ngại. Những yếu tố đó tác động mạnh mẽ đến thanh thiếu niên và đặt ra yêu cầu cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ.

Để góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, các cấp ủy đảng và cả hệ thống chính trị cần quan tâm công tác bồi dưỡng, giáo dục thanh thiếu nhi; triển khai nghiêm túc, đồng bộ các giải pháp đã được xác định trong Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030”. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xác định tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống cho thế hệ trẻ bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng, với sự tham gia, phối hợp có trách nhiệm của ngành giáo dục, gia đình, đoàn thể và toàn xã hội. Đổi mới nội dung và cách thức học tập 6 bài học lý luận chính trị phù hợp với từng đối tượng đoàn viên. Gắn việc giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa với triển khai sáng tạo Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị về "Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", trong đó đề cao sự nêu gương của cán bộ đoàn, hội, đội, định hướng cho thanh niên rèn luyện theo tiêu chí “Tâm trong - Trí sáng - Hoài bão lớn”. Tham mưu cho các cấp ủy đảng, chính quyền định kỳ gặp gỡ, trao đổi, đối thoại với thanh thiếu nhi. Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, chủ động nắm bắt, dự báo tình hình tư tưởng, định hướng dư luận xã hội trong thanh thiếu nhi, nhất là ở các thành phố lớn và địa bàn nhạy cảm. Tăng cường phối hợp với các cấp, các ngành tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, đấu tranh, phê phán, uốn nắn nhận thức lệch lạc, biểu hiện sai trái trong cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi.

Thứ hai, nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trong tổ chức các phong trào hành động cách mạng, tạo môi trường thực tiễn để thanh thiếu nhi rèn luyện và phấn đấu. Tuyên truyền nâng cao nhận thức, kỹ năng hội nhập quốc tế cho thanh niên. Thường xuyên tổng kết và xác định nội dung phong trào phù hợp để thu hút được thanh thiếu nhi tham gia. Phát hiện gương người tốt, việc tốt, tôn vinh những tấm gương tiêu biểu và nhân rộng điển hình tiên tiến.

Thứ ba, xây dựng, củng cố tổ chức đoàn vững mạnh làm cơ sở để thực hiện tốt chức năng giáo dục thanh thiếu nhi. Đổi mới nội dung, chương trình, tài liệu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đoàn, hội, đội phù hợp với yêu cầu, tình hình mới. Không ngừng nâng cao chất lượng rèn luyện đoàn viên, chất lượng sinh hoạt chi đoàn. Thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng.

Thứ tư, phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, nâng cao vai trò của hệ thống báo chí trong giáo dục thanh thiếu nhi. Mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng hoạt động các thiết chế văn hóa của đoàn, hội, đội. Khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội trong công tác giáo dục thanh thiếu nhi.

                                                                                                                                   Thành Vinh

-------------------------

[1] Thanh niên Việt Nam (16 - 30 tuổi) hiện chiếm hơn 27,7% dân số cả nước, trong đó nam chiếm 50,9% và nữ chiếm 49,1% (Nguồn: Tổng cục Thống kê năm 2014).