Từ năm 2005 đến nay, tình hình khiếu nại của công dân vẫn diễn biến phức tạp, khiếu nại xảy ra nhiều nhất là ở các tỉnh, thành phố có tốc độ đô thị hoá cao, đã và đang thực hiện nhiều dự án về phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng khu đô thị, khu công nghiệp, đường giao thông và các công trình công cộng khác… Nội dung khiếu nại phần lớn liên quan đến lĩnh vực quản lý và sử dụng đất (chiếm khoảng 80% số vụ việc khiếu nại).

Qua thảo luận, nhiều đại biểu đồng tình với việc tách riêng Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo. Theo các đại biểu việc tách ra sẽ tránh lẫn lộn giữa tố cáo và khiếu nại, đồng thời tránh khó khăn cho cơ quan thực hiện khi phân loại giải quyết. Nhiều ý kiến tán thành phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật (được xây dựng trên cơ sở kế thừa quy định hiện hành của Luật Khiếu nại, tố cáo). Theo đó, Luật này quy định khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.

Tuy nhiên, những ý kiến này đề nghị nghiên cứu, làm rõ hơn việc dự thảo Luật quy định “khiếu nại, giải quyết khiếu nại của đơn vị sự nghiệp công lập được áp dụng theo quy định của Luật này” (khoản 2, điều 4). Bên cạnh đó, một số ý kiến khác đề nghị cần mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật này. Theo đó không chỉ giới hạn việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước. Như vậy, dự án luật chỉ điều chỉnh đối với những quyết định hành chính, hành vi hành chính. Tuy nhiên, trên thực tế còn có các loại quyết định liên quan đến quyết định hành chính chẳng hạn như khiếu nại, giải quyết khiếu nại của đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo quy định các tổ chức sự nghiệp công lập không phải là các cơ quan hành chính nhà nước, trong quan hệ với công dân không có quyết định hành chính, hành vi hành chính; trong quan hệ nội bộ cũng có những đặc thù không giống hoàn toàn như đội ngũ cán bộ, công chức.

Về khiếu nại đông người, trong dự thảo Luật quy định “trong trường hợp nhiều người khiếu nại về cùng một nội dung thì người tiếp nhận khiếu nại hướng dẫn từng người viết đơn riêng để được giải quyết” (khoản 5, điều 10). Thực tế, tình trạng khiếu nại đông người vẫn diễn ra ở nhiều nơi với tính chất gay gắt, phức tạp. Tuy nhiên, có đại biểu ở tổ Hà Nội cho rằng, thời gian qua đơn thư khiếu nại, tố cáo có mấy bất cập: đơn thư không được giải quyết đúng thẩm quyền, đùn đẩy, lòng vòng, việc khiếu nại không đúng, xúc phạm cá nhân… Do vậy việc cá thể hóa trách nhiệm của người đi khiếu kiện được nhiều đại biểu tán thành. Và đây là nét mới mà dự thảo Luật đang đưa ra.

Thảo luận tại các tổ, đại biểu đề cập đến một số vấn đề cụ thể về việc quyết định giải quyết khiếu nại; về trình tự, thủ tục khiếu nại; về xử lý vi phạm các quy định về giải quyết khiếu nại và thi hành quyết định giải quyết khiếu nại; về khiếu nại, giải quyết khiếu nại quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Có đại biểu đề nghị khi tách thành Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo thì cần phải quan tâm cụ thể để khắc phục thực trạng một số cơ quan báo chí chưa xác minh đúng thông tin đã đưa, gây thiệt hại cho cá nhân, tổ chức…

Sau khi có Luật Khiếu nại, văn bản hướng dẫn phải kịp thời, công tác tuyên truyền, giải thích cho người dân phải cụ thể đề người dân đi đúng luồng tố cáo hay khiếu nại.

Thủy Anh