Qua phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” và Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” của Hội, đã xuất hiện nhiều mô hình hiệu quả, cách làm hay ở cấp cơ sở, góp phần thực hiện các tiêu chí nông thôn mới và xây dựng khu dân cư kiểu mẫu. Năm 2017, Trung ương Hội LHPN Việt Nam chỉ đạo xây dựng mô hình điểm “Chi hội phụ nữ 5 không, 3 sạch xây dựng nông thôn mới” tại 4 tỉnh/thành (TP. Hải Phòng, tỉnh Nam Định, Nghệ An, Bến Tre). Đây là mô hình triển khai toàn diện các tiêu chí 5 không, 3 sạch gắn với tiêu chí nông thôn mới, xác định các vấn đề ưu tiên để phụ nữ tham gia thực hiện góp phần xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Mô hình bước đầu đã có hiệu quả, phát huy vai trò, trách nhiệm của phụ nữ và các cấp Hội trong tham gia xây dựng nông thôn mới; nâng cao tính cộng đồng, đẩy mạnh thực hiện các tiêu chí 5 không, 3 sạch để góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, tinh thần cho phụ nữ, gia đình, cộng đồng và thực hiện các tiêu chí nông thôn mới của địa phương. Đến năm 2018, nhiều tỉnh/thành trên cả nước đã xây dựng kế hoạch nhân rộng.

Nhiều mô hình khác đã được thực hiện ở cộng đồng như: “Làng phụ nữ kiểu mẫu”, “10 hộ liền kề” (Gia Lai); mô hình “Cơ sở, chi hội mẫu 3 sạch”, “Ngày thứ 7, chủ nhật xanh”, “Đoạn đường xanh, sạch, đẹp do phụ nữ quản lý”, “Chi hội phụ nữ thực hiện vệ sinh môi trường”, “Tổ phụ nữ thu gom rác thải”, “Dùng làn đi chợ”, “Tái sử dụng túi ni lon” (Quảng Ninh);  “Sạch nhà, sạch ngõ, sạch đồng ruộng” (Tuyên Quang); “Thôn phụ nữ xanh - sạch - đẹp” (Nghệ An); “Mô hình thôn dân cư kiểu mẫu và vườn mẫu”, mô hình “Đường hoa phụ nữ” (Quảng Bình); “Nhà tôi xanh - sạch - đẹp” (Vĩnh Long) và các mô hình tại nhiều địa phương khác như “Ðoạn đường phụ nữ xanh - sạch - đẹp”, “Tổ phụ nữ tự quản đường giao thông nông thôn”, “Nhà sạch, vườn đẹp”, “Sản xuất, chăn nuôi giỏi”, “Ngôi nhà 3 sạch”, “Phụ nữ trồng rau sạch”, “Phụ nữ hạn chế sử dụng túi nilon”, “Hộ gia đình không chăn nuôi gia súc dưới gầm sàn”, “Giúp nhau xóa đói, giảm nghèo”...; các mô hình phát triển kinh tế, nâng cao đời sống gia đình và phát triển kinh tế địa phương như: Trồng nấm linh chi, nuôi vịt trời, nuôi cá rô đầu vuông, nuôi cá chim, cá rô phi đơn tính, hàu, chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung…. đã thu hút được sự hưởng ứng, tham gia tích cực của hội viên, phụ nữ, góp phần thiết thực vào việc chỉnh trang, giữ gìn môi trường nông thôn, xây dựng đời sống văn hóa, cải thiện đời sống người dân và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Thời gian qua, mô hình khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu đã được các cấp chính quyền triển khai thành công tại một số địa phương, trong đó có sự hưởng ứng tích cực của Hội LHPN. Tiêu biểu như Hội LHPN Hà Tĩnh đã có cách làm sáng tạo, tạo sự chuyển biến lớn về nhận thức, ý thức của hội viên, phụ nữ và nhân dân trong xây dựng nông thôn mới, trở thành một trong những điển hình của cả nước trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới như: Mô hình “CLB phụ nữ tham gia bảo vệ môi trường” của Hội LHPN xã Hương Sơn; mô hình “Cụm dân cư xanh - sạch - đẹp” của Hội LHPN Thạch Hà; mô hình “Lò đốt rác gia đình” Hội LHPN Kỳ Anh; CLB “Gia đình 5 không, 3 sạch” của Hội LHPN Hương Sơn, Đức Thọ... Hội LHPN tỉnh Quảng Ninh đã vận động, hỗ trợ nhiều phụ nữ nông thôn phát triển kinh tế bằng mô hình vườn mẫu với hiệu quả kinh tế cao, tham gia chỉnh trang đường thôn ngõ xóm, trồng cây xanh, giữ vệ sinh môi trường. Hội LHPN tỉnh Quảng Trị chỉ đạo cấp cơ sở duy trì các tổ phụ nữ thu gom, phân loại, xử lý rác thải nông thôn, thị trấn; đảm nhận việc trồng và chăm sóc hoa, cây cảnh tại các tuyến đường nông thôn mới; vận động hội viên sản xuất rau sạch...

Từ những kết quả bước đầu, có thể thấy rằng phụ nữ và các cấp Hội LHPN Việt Nam đã và đang chủ động, tích cực, phát huy tính năng động, sáng tạo tham gia xây dựng nông thôn mới, xây dựng và duy trì khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu bằng nhiều hình thức, cách làm thiết thực và các mô hình hiệu quả, góp phần tạo môi trường sống lành mạnh, an toàn, vui tươi cho người dân nói chung, phụ nữ nói riêng và thực hiện các tiêu chí nông thôn mới theo kế hoạch địa phương đã đề ra.

Việc thực hiện thành công mô hình khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu ở một số địa phương đã chứng minh đây là cách làm sáng tạo, đúng hướng, qua đó duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí nông thôn. Việc thực hiện mô hình ở từng địa phương đã có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể và sự hưởng ứng, chung tay của toàn thể cộng đồng dân cư. Việc nhân rộng các mô hình khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu là rất cần thiết và là một giải pháp hiệu quả để đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu của Đảng, Nhà nước đề ra về phát triển nông thôn.

Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng mô hình khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu thời gian tới cần quan tâm đến một số vấn đề đặt ra hiện nay như: Chất lượng đạt chuẩn của một số tiêu chí ở một số địa phương còn thiếu tính bền vững, một số tiêu chí về chất lượng cuộc sống người dân cần được quan tâm thường xuyên, ngay cả khi đã đạt chuẩn như về môi trường, văn hóa, bình đẳng giới; tình trạng được mùa mất giá vẫn xảy ra thường xuyên; vấn đề việc làm đối với phụ nữ nông thôn, nhất là những khu vực diện tích nông nghiệp bị thu hẹp; sản xuất nông nghiệp còn manh mún nên hiệu quả chưa cao; vấn đề ô nhiễm môi trường, khó khăn về biện pháp xử lý rác thải khu vực nông thôn ở nhiều địa phương; chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm với tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật vẫn đang là vấn đề được xã hội quan tâm; vấn đề an ninh trật tự không đảm bảo, tệ nạn xã hội, bạo lực gia đình, bạo hành và xâm hại trẻ em… gây ảnh hưởng xấu đến tư tưởng, đời sống phụ nữ, nhân dân và khó khăn trong quá trình thực hiện tiêu chí nông thôn mới….

Ðể tiếp tục duy trì hiệu quả Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, các mô hình khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu và giải quyết được những vấn đề tồn tại hiện nay, rất cần sự vào cuộc một cách chủ động, quyết liệt, sát sao của các cấp chính quyền, các ngành, đoàn thể, đặc biệt cần phát huy vai trò chủ thể của người dân nông thôn, trong đó có phụ nữ. Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam sẽ tiếp tục chủ trì, hướng dẫn triển khai thực hiện Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020, tập trung tuyên truyền, vận động, hỗ trợ phụ nữ thực hiện các tiêu chí 5 không, 3 sạch và tiêu chí nông thôn mới, tập trung vào những vấn đề bức xúc hiện nay như: Phòng chống bạo lực gia đình; thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm, sản xuất sạch, tiêu dùng sạch; đảm bảo vệ sinh môi trường; vận động phụ nữ giúp nhau thoát nghèo, phát triển kinh tế làm giàu chính đáng, xây dựng gia đình hạnh phúc; tư vấn, giáo dục pháp luật cho phụ nữ nông thôn...

Trung ương Hội sẽ tiếp tục chỉ đạo các cấp hội rà soát, đánh giá và lựa chọn các mô hình hiệu quả tại cộng đồng về xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu để chỉ đạo nhân rộng. Chỉ đạo Hội Phụ nữ tại các địa bàn đã đạt chuẩn nông thôn mới chủ động, tích cực tham gia thực hiện các tiêu chí nâng cao và xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu; tăng cường phát hiện, biểu dương và khen thưởng, nhân rộng các mô hình hiệu quả, cách làm hay, các gương cá nhân phụ nữ, gia đình điển hình tiêu biểu trong xây dựng nông thôn mới, qua đó động viên, khích lệ phụ nữ phát huy vai trò, đóng góp tích cực vào nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu.

Tuấn Minh