Cuộc chiến chống dịch bệnh COVID-19 để lại cho nhân loại khủng hoảng trầm trọng trên tất cả các lĩnh vực. Đây là cuộc khủng hoảng phức tạp gồm ba cuộc khủng hoảng đan xen. Khủng hoảng y tế, với các mô hình dự báo cho thấy có thể đến 60 triệu người chết, nếu không có đáp ứng kịp thời của y tế công. Khủng hoảng kinh tế, với sự sụt giảm hoạt động kinh tế toàn cầu lên đến 3 đến 4% trong năm 2020. Và khủng hoảng tài chính với sự sụp đổ của các thị trường, với nguy cơ phá sản, sa thải dây chuyền. Có thể nói đây là một đại khủng hoảng chưa từng có, cả quy mô, tốc độ, và các biện pháp hỗ trợ tài chính được đưa ra, chưa từng thấy, với tổng số tiền lên tới hơn 7.000 tỉ đô-la, tín dụng, tiền bảo đảm từ phía các quốc gia để bảo vệ các doanh nghiệp và các gia đình qua cơn đại dịch.
Với kinh tế Việt Nam, khảo sát gần nhất của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) trên 1.200 doanh nghiệp về ảnh hưởng của COVID-19 tới hoạt động kinh doanh, nhóm ngành bị tác động nghiêm trọng và tức thì là hàng không, du lịch, giáo dục, dệt may, da giày, sản xuất đồ gỗ... 60% doanh nghiệp giảm hơn một nửa doanh thu. Ngân hàng thế giới dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2020 chỉ đạt 2,7%. Sự diễn biến của dịch COVID-19 còn phức tạp, kéo dài đến quý II, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiên liệu mức tăng trưởng khó giữ mức 6,8% mà sẽ tụt xuống khoảng 5,96%.
Khủng hoảng kinh tế kéo theo những sang chấn xã hội. Đại dịch COVID-19 có thể làm thay đổi bộ mặt của thế giới. Một hệ thống quy tắc và trật tự mới có thể xuất hiện, hoặc hệ thống hiện tại có thể được sửa đổi vì hậu quả trực tiếp hay gián tiếp của dịch bệnh.
Con người từ đây phải sống chung với COVID-19 bằng những biện pháp phòng ngừa và tạo lập cho mình một cách sống khác. Người ta sẽ không ôm hôn, nhưng tình cảm không giảm sút. Những cuộc tiếp khách ngoại giao vẫn mang khẩu trang mà không giảm đi sự trọng thị. Sẽ ít đi những cái bắt tay, những vòng tay nối nhau khi kết thúc những cuộc hội thảo, hội nghị, diễn đàn quốc tế nhưng tình đoàn kết thì vẫn nguyên vẹn. Thay vì tập trung đến cuộc họp người ta sẽ ngồi ở tại nhà mình, tại cơ quan, có khi tại nước mình mà vẫn tiến hành các cuộc họp quốc tế, quốc gia, hoặc ở từng địa phương mà vẫn đạt được sự thống nhất các quyết định, nghị quyết, chương trình hành động. Sẽ ra đời ngành kinh tế của doanh nghiệp, xí nghiệp nhưng nhân viên làm việc tại nhà. Việc học tại nhà sẽ trở thành phổ biến. Các phật tử, giáo dân cũng sẽ cầu kinh, niệm Phật mà không cần đến nhà thờ, nhà chùa… Một phong tục mới, một lối sống khác đang hình thành để xây dựng một nếp sống văn hóa mới.
Một thế giới đã phẳng nay lại càng phẳng hơn. Từ các quốc gia giàu nhất đến những quốc gia nghèo nhất đều phải nỗ lực để vực dậy nền kinh tế vượt qua thách thức của cuộc khủng hoảng. Người thắng lợi là người biết nhìn ra những ngành kinh tế thiết yếu, những nhu cầu bức thiết của xã hội và tương lại mà con người sẽ vươn tới để đẩy nhanh bước tiến của mình đứng vào đội hình những nước đi đầu để nhanh chóng vượt qua thử thách và bước vào giai đoạn hưng thịnh của đất nước, với những việc cụ thể.
Dịch bệnh không thể kết thúc cùng một thời điểm trên thế giới. Việt Nam chưa thể giao thương rộng rãi với các nước, nên cần phải hoạch định một chiến lược vừa có tính trước mắt, vừa bảo đảm phát triển lâu dài phát triển ngành nghề, tập trung khai thác hiệu quả nhất thị trường nội địa với gần 100 triệu dân. Công nghệ cần đi vào ngõ ngách cuộc sống để tạo ra một quốc gia thông minh.
Một nền hành chính công trực tuyến đang phát triển. Hình thức làm việc hành chính không cần đến công sở đang nở rộ. Biện pháp dạy học trực tuyến cho tất cả các cấp học đang được áp dụng ngày càng có chất lượng. Đang manh nha một nền kinh tế phát triển không phụ thuộc không gian tập trung, có khi là sản xuất tại nhà (không phải kinh tế gia đình) mà công nhân ở nhà điều khiển sản xuất qua hệ thống xí nghiệp thông minh. Điều đó nhắc chúng ta rằng “chuyển đổi số hay là chết” nay đúng cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Công nghiệp số đang có sứ mệnh dẫn đường. Nước nào không nắm bắt được thời cơ sẽ phải tụt lại, các nước khác tiến lên. Hiện thực xã hội sau dịch hé mở những tương lai cho việc lựa chọn hoạch định phát triển những ngành công nghiệp mũi nhọn dẫn dắt quá trình CNH, HĐH nền kinh tế trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Nhân dân ta biểu thị sự đoàn kết, kỷ luật và sẵn sàng đóng góp, hiến tặng của cải để chống đại dịch COVID-19, nhưng không sao nhãng theo dõi việc đấu tranh chống tham nhũng mà Đảng và Nhà nước ta đang tiến hành. Nhân dân mong muốn công cuộc chống tham nhũng của Đảng được đẩy mạnh hơn nữa để Đảng ta thật sự vững mạnh. Mọi chính sách vĩ mô, dù tốt đến đâu nhưng nếu không gây dựng được niềm tin của người dân thì chính sách cũng khó thực hiện. Đây vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội lớn cho Đảng, Nhà nước trong cuộc phục hưng đất nước sau cuộc khủng hoảng trầm trọng của thế giới.
Đại dịch COVID-19 ập đến như thác lũ đổ xuống, nước nào cũng lo đắp bờ ngăn chặn, chia cắt để “tránh lũ”, nảy sinh sự nghi ngờ về thiếu trách nhiệm cung cấp thông tin cho cộng đồng, thông tin thiếu minh bạch, không chính xác làm cho những nước bị sau không đánh giá được mức độ nguy hiểm, để dự phòng, xây dựng phương án chống đỡ. Tất cả những động thái đó chỉ vì lợi ích dân tộc của họ. Trước tình hình đó, Việt Nam với trách nhiệm của Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc và Chủ tịch Hiệp hội ASEAN tích cực hơn nữa xây dựng mối quan hệ hợp tác ứng phó và thích ứng trước những đột biến mang tầm khu vực và thế giới.
Những ngày này, Đảng ta đang tiến hành đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng, Nhân dân vững lòng tin vào Đảng, Nhà nước. Toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đoàn kết thống nhất ý chí xây dựng đất nước. Khát vọng thịnh vượng hùng cường là khát vọng cháy bỏng của mỗi người Việt Nam. Đất nước thịnh vượng, hùng cường là con đường mang lại hạnh phúc cho nhân dân, nguồn sức mạnh trong thời hội nhập, vũ khí để bảo vệ vững chắc hòa bình và chủ quyền lãnh thổ của đất nước Việt Nam thân yêu.
Trần Công Huyền