Bài 1: Ai là người tài?

LTS: Trong lịch sử dân tộc ta các triều đại luôn quan tâm đến người tài (đức, tài) coi người tài là “nguyên khí quốc gia”, phát huy tinh thần ấy Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến chính sách thu hút người tài vào công cuộc chống ngoại xâm và xây dựng đất nước. Thực tiễn lịch sử đã khẳng định điều đó, ngày nay khi đất nước ta đang đứng trước cơ đồ vận hội mới, nhất là Đại hội XIII của Đảng đang đến gần đòi hỏi Đảng ta phải sáng suốt lựa chọn cho được đội ngũ cán bộ vừa có đức vừa có tài.

(ĐCSVN) - Vấn đề người tài và sử dụng nhân tài (người tài) đây là vấn đề khó, gai góc cả về lý luận lẫn thực tiễn và đã có nhiều cuộc tranh luận nảy lửa và thậm trí nó được đưa vào nghị trường Quốc hội để bàn bạc, thảo luận. Và thực tiễn các cuộc tranh luận ấy đã để chúng ta có cái nhìn và hiểu rõ hơn nhân tài là ai? 

Bàn về nhân tài không phải là câu chuyện mới mà nó đã xuất hiện từ ngàn đời nay, tuy nhiên các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm, tuỳ theo nội dung, mục tiêu, nhiệm vụ đã đưa ra những định nghĩa khác nhau về nhân tài nhưng tựu chung những giá trị cốt lõi về người tài là không thay đổi. Theo từ điển tiếng Việt: người tài là “người có tài năng và trí tuệ hơn hẳn mọi người”. Từ điển Hán ngữ hiện đại định nghĩa “Nhân tài là người có tài năng và đạo đức; có một sở trường nào đó”… Có quan niệm cho rằng: nhân tài là người tài, là người có khả năng thiên bẩm, trời sinh. Nhân tài là người có tài năng hơn người, có được những khả năng, sức lực làm những việc siêu phàm, người khác không làm được. Nhìn rộng hơn, nhân tài ngoài những tiêu chí đó, còn là người biết thu phục được người khác, biết nhìn nhận, đánh giá thời cuộc, dự đoán thời thế, tính toán, quyết định công việc liên quan đến nhóm người, cộng đồng. Đó là những người có tầm nhìn bao quát, có khả năng nắm bắt được các mối quan hệ, các quy luật vận động của xã hội; phân tích, nhận định và đánh giá đúng tình hình để có những quyết định chính xác trong hoạt động xã hội, trong đời sống, tham gia đóng góp với cộng đồng, giải quyết tốt, có hiệu quả những vấn đề đặt ra.

Người tài là người được đánh giá, tôn vinh trong lĩnh vực, ngành nghề nào đó. Có người được tôn vinh với tầm ảnh hưởng rộng lớn mang tính quốc gia, dân tộc, quốc tế; có người được ghi nhận tài năng về học hành, văn hóa, nghệ thuật, sự uyên bác khoa học; có người giữ sứ mệnh, vai trò giải quyết những vấn đề đặt ra trong đời sống xã hội, nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của lịch sử xã hội loài người; người lại có tài năng về lĩnh vực sản xuất vật chất; có người tài năng về lĩnh vực an ninh, quốc phòng…

Trong xã hội hiện đại, việc nhìn nhận về người tài khá phức tạp, vì đời sống xã hội vô cùng phong phú. Ngày nay, người ta nói về người tài rất rộng: tài năng trẻ, tài năng toán học, tài năng âm nhạc; doanh nhân tiêu biểu; người được bình chọn đạt danh hiệu “phụ nữ tài năng”; được tôn vinh thủ khoa tốt nghiệp đại học; qua kỳ thi tuyển sinh đại học, thi tuyển lãnh đạo.... Chúng ta tôn vinh “những người đương thời”, những “kỹ sư chân đất”, kỹ sư “hai lúa” nghiên cứu, chế tạo những máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp… Trên bình diện quốc tế, nói đến người tài là các nhà chính trị có khả năng mang đến những thay đổi ở bình diện quốc gia; những nhà khoa học có phát minh, sáng tạo lớn, đoạt giải Nôbel…

Ở Việt Nam câu chuyện bàn đến người tài luôn là vấn đề nóng; thời sự từ trong Đảng đến nghị trường Quốc hội và ngoài xã hội đều quan tâm. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Tuấn khóa XIV cho rằng, người tài phải là “tổng hợp của tổng hợp” – tức là phải có nhiều tố chất thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.

Phản ánh thực tế “có rất nhiều thạc sĩ, tiến sĩ nước ngoài về đang thất nghiệp”, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn thắc mắc, những người đó được đào tạo tốt như vậy thì có phải nhân tài hay không?

Tự trả lời, ông Tuấn nói, “Nhân tài muốn phát triển cần có một môi trường thật tốt. Giống như hạt giống tốt phải gieo đất tốt thì mới đơm hoa kết trái".

Dẫn lại lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “một nhân tài là người có tài, người giỏi và có tâm”, đại biểu Tuấn nhận định, một nhân tài phải có sự tổng hoà giữa giỏi, có tâm, chí công vô tư và đầy đủ nhiệt huyết đóng góp cho tập thể, cho tổ chức, cho đất nước.

Còn đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân cho rằng: “Trong chính trị, người tài đó là những người khởi xướng được chính sách, trong điều hành phải tinh thông về luật pháp để vận hành bộ máy; trong khoa học phải có phát minh sáng kiến; trong lao động thì phải lành nghề, có biệt tài để làm ra những sản phẩm đặc thù; trong văn hoá, nghệ thuật có những tác phẩm để lại cho muôn đời”.

Vẫn tiếp tục câu chuyện về “nhân tài”, đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) cho rằng, phiên thảo luận nên đề cập đến việc làm sao để nhân tài hiện đang ở trong nhân dân, đang ở ngoài xã hội được trọng dụng vào bộ máy nhà nước.

Để làm được điều đó, theo đại biểu Bình, cần có một khái niệm khái quát về người có tài năng, cụ thể “người có tài năng là người có nhân cách, đạo đức trong sáng, thông minh, trí tuệ, phát triển năng lực vượt trội, có tư duy sắc sảo, có khả năng dự báo, phát hiện và xử lý kịp thời, quyết đoán những vấn đề vận động, biến đổi của xã hội, mang lại lợi ích lớn cho đất nước, cho nhân dân”.

Đại biểu Lê Thanh Vân nói, là người tài cần phải phân loại ở từng lĩnh vực cụ thể. Cụ thể, trong chính trị là người khởi xướng ra chính sách; trong văn hóa nghệ thuật phải sáng tác ra những tác phẩm nghệ thuật để lại cho muôn đời sau… Quan trọng là chúng ta biết dùng người, tìm người như thế nào mà thôi!

Ông Dương Trung Quốc cho rằng: "một công chức khó có thể phát hiện ra cái gì kiệt xuất, vì tất cả đều được thực hiện theo quy định rồi, giống như “đánh máy giỏi chỉ để khỏi ảnh hưởng đến thủ trưởng thôi”.

“Bây giờ chúng ta nói công chức yêu nước, thế những người tài làm ở nơi khác không yêu nước à? Chúng ta phải có giá trị để thu hút những người tài năng chứ đừng làm ra một cái gì riêng”.

Đại biểu Dương Trung Quốc nhấn mạnh: "phải biết dùng người đúng lúc, đúng chỗ và chúng ta có hệ thống giá trị để thu hút người tài. Và phải vận dụng nhưng đừng giáo điều, đừng chụp mũ".

Theo PGS,TS Nguyễn Trọng Phúc: Việc sử dụng nhân tài của Bác và Đảng ta rất đáng được chú ý. Xét về mặt quan điểm, Bác có hai bài viết quan trọng, gồm: “Nhân tài và Kiến quốc”, “Tìm người tài đức”.

Trong bài viết “Nhân tài và Kiến quốc”, Bác cho rằng, kiến quốc là muốn đất nước phát triển. Muốn kiến quốc thành công thì phải có nhân tài. Từ đó, Bác đi đến quyết định thành lập Ủy ban Nghiên cứu kế hoạch Kiến quốc của Chính phủ. Lúc đầu, vào cuối năm 1945, Ủy ban này có 30 nhân sĩ, trí thức thời đó ở tất cả các ngành, lĩnh vực như: kinh tế, luật pháp, y tế, giáo dục, văn hóa xã hội... được tập hợp để cố vấn cho Chính phủ kế hoạch xây dựng đất nước. Đến đầu tháng Giêng năm 1946, Ủy ban được bổ sung thêm 10 người nữa, nâng tổng số lên 40 người, trong đó có những người cộng sản như Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp... Như vậy, Bác vừa thể hiện quan điểm, vừa thể hiện bằng hành động cụ thể, chứ không kêu gọi chung chung.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mời cụ Huỳnh Thúc Kháng (hàng đầu, bên phải) tham gia Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, 1946 - Ảnh tư liệu

Bài “Tìm người tài đức” Bác viết vào năm 1946, sau khi đi Pháp về. Bác cho rằng, ở nước ta, nhân tài dù chưa có nhiều lắm nhưng nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng thì nhân tài càng ngày càng phát triển, càng thêm nhiều. Do đó, Bác đã ra Sắc lệnh, đề ra cụ thể nhiệm vụ của các địa phương là phải quan tâm để ý, phát hiện người tài ở địa phương mình, báo cáo lên Chính phủ để trọng dụng người tài đó.

Điều đặc biệt, tài tình là Bác sử dụng người có tài của chính quyền cũ, chính quyền phong kiến quân chủ. Cách mạng tháng Tám thắng lợi lật đổ chế độ thuộc địa của Pháp, Nhật, lật đổ chế độ phong kiến, quân chủ. Thế nhưng lại rất độc đáo là không hề kỳ thị, hay đối xử không tốt với chính quyền phong kiến cũ, mà Bác rất chú trọng vai trò của người tốt, người tài, người có tinh thần yêu nước. Thậm chí, Bác còn mời cựu hoàng Bảo Đại (ông vua cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam thoái vị ngày 30/8/1945) ra Hà Nội làm cố vấn tối cao cho Chính phủ. Người đã thuyết phục và mời được các nhân sĩ, trí thức ra giúp nước không kể già hay trẻ, cựu học hay tân học, trong Đảng hay ngoài Đảng như các vị: Phạm Khắc Hòe, Vũ Đình Hòe, Phan Anh, Nguyễn Văn Tố, Huỳnh Thúc Kháng, Tạ Quang Bửu, Tôn Thất Tùng, Hoàng Minh Giám...Người mời được các trí thức Việt Kiều về giúp nước như: Bác sĩ Trần Hữu Tước, kĩ sư Trần Đại Nghĩa, kĩ sư Võ Quý Huân, giáo sư Trần Đức Thảo,... Bác từng nói: “Ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự Tổ quốc và phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với họ”.

Hồ Chí Minh là mẫu mực về con mắt “tinh đời”, phát hiện cán bộ, giao việc cán bộ. 

Ví dụ điển hình là một thầy giáo về xã hội nhân văn như đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bác Hồ đã rất “tinh” nhìn thấy được tiềm năng, khả năng của ông Võ Nguyên Giáp, Người mạnh dạn sử dụng nhân tài phong hàm Đại tướng cho ông Võ Nguyên Giáp lúc ông mới 37 tuổi, giao cho chức Bộ trưởng Quốc phòng. Hay bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Giáo dục cho ông Nguyễn Văn Huyên (một người không phải là đảng viên) lúc ông mới 38 tuổi…

Đây là những người không chỉ có tinh thần yêu nước, mà còn có trình độ, hiểu biết, thông thạo nhiều vấn đề. Nhờ vào tài chí của họ, cách mạng nước ta, giành được những thắng lợi to lớn trong công cuộc chống ngoại xâm, xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Theo PGS,TS Nguyễn Trọng Phúc, điều này khác với cuộc cách mạng Pháp, cách mạng Nga... Tại Pháp, sau khi lật đổ chính quyền phong kiến, người ta đã chém đầu vua Louis 16.

Khi đất nước mới giành được độc lập và trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đứng trước muôn ngàn khó khăn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định được tầm quan trọng của việc sử dụng người tài. Nhưng Người cũng khá nghiêm khắc khi nhân tài vi phạm kỷ cương phép nước, điển hình Người đã quyết định án tử hình đối với Đại tá Trần Dụ Châu, nguyên Cục trưởng Cục Quân nhu vì tội tham nhũng.

Đến thời xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Người căn dặn: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Muốn có người tài thì phải làm tốt nhiệm vụ giáo dục, đào tạo. Bên cạnh việc nhờ các chuyên gia nước ngoài đào tạo giúp, Người còn chủ trương cử người đi học, hình thành nên đội ngũ các nhà khoa học đông đảo sau này. Thậm chí, trước đó, cuối kháng chiến chống Pháp, Người đã cử học sinh đi Pháp, Liên Xô để tiếp cận khoa học của các nước tiên tiến.

Học tập tư tưởng của Bác Hồ về trọng dụng nhân tài, Đảng ta đã rất quan tâm xây dựng đội ngũ trí thức mới, và đã ban hành Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2008 về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trí thức Việt Nam là lực lượng lao động sáng tạo đặc biệt quan trọng trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, xây dựng kinh tế tri thức. Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Ðảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Ðầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững.

Theo ông Phúc, muốn có đội ngũ trí thức giỏi thì phải có chính sách tốt. Chính sách ở đây không nên nghĩ chỉ là đãi ngộ vật chất, tiền lương. Vấn đề quan trọng hơn là điều kiện, môi trường làm việc, phương pháp để phát huy tối đa thế mạnh của mỗi người.

Ông Nguyễn Trọng Phúc cũng nhấn mạnh, bản thân các trí thức, nhà khoa học cũng phải ý thức được tinh thần trách nhiệm đối với đất nước. Người xưa có câu “Quốc gia hữu sự, sĩ phu hữu trách”. Tức là đất nước thịnh hay suy, trí thức đều có trách nhiệm, “trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc”.     

Các cụ xưa có câu “một người lo bằng kho người làm”. Phải có người lãnh đạo giỏi thì mới xây dựng được cơ chế chính sách hợp lý, công tác tổ chức lựa chọn cán bộ mới đáp ứng được yêu cầu phát triển xã hội. Vấn đề ở chỗ việc phát hiện người tài và sử dụng nhân tài hiện nay đang gặp những trở ngại nhất định.

Nói như vậy bởi vì, dù không ai phủ nhận nhiều lao động có trình độ đại học, thậm chí trên đại học, nhưng chất lượng của rất nhiều “ông cử bà thạc” hiện nay cũng là điều đáng bàn. Theo đó, nó phần nào hạn chế sự phát triển của xã hội và gây nên những định kiến về người có bằng cấp, trình độ nhưng lại lận đận về chuyện nghề nghiệp, đặc biệt là xin việc trong lĩnh vực công quyền.

Rõ ràng hơn, nhân tài và những người có khả năng thực thi nhiệm vụ ở nước ta không thiếu. Chỉ có điều đang có những “nút thắt” trong việc dùng người của chúng ta hiện nay mà thôi.

Bác Hồ đã dạy “Cán bộ là cái gốc của mọi việc và công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Vì thế, dù có tranh luận đến đâu đi nữa thì việc đầu tiên chúng ta cần phải làm là tháo gỡ được những “nút thắt” trong việc phát hiện và sử dụng người tài cho phù hợp với thực tiễn phát triển của xã hội, đất nước.

Bài 2: Người tài cần gì ở chúng ta?

Người tài (nhân tài) không thiếu “hào kiệt đời nào cũng có”, nhưng để khơi dậy phát hiện, tìm xem người tài đang ở đâu là vấn đề lớn đầy thách thức thực tế hiện nay. Do vậy cơ chế chính sách tốt phù hợp với thực tiễn sẽ tìm, phát hiện và tập hợp được người tài  

Thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện (ĐH, HV) kể cả trong nước cũng như nước ngoài là nguồn lực trí tuệ lớn để phát triển đất nước, họ có trình độ, năng lực, trí tuệ, chỉ cần có môi trường làm việc tốt để phát huy tài năng.

Câu chuyện của Hà Nội là một ví dụ: Nhiều thủ khoa bày tỏ quan điểm, dù nhiệt huyết đến mấy, ngoài vấn đề thu nhập, thì môi trường làm việc chuyên nghiệp, cởi mở mới có thể giữ chân được người tài để họ cống hiến.  Tuy nhiên, lại là hạn chế của nhiều cơ quan khu vực nhà nước hiện nay.

Theo khảo sát trong 9 năm tuyên dương thủ khoa, TP Hà Nội mới có 107 thủ khoa về công tác tại các cơ quan của Hà Nội trên tổng số 973 thủ khoa được tuyên dương (trong đó 32% về công tác tại các cơ quan hành chính, 30% về công tác tại ngành Giáo dục và Đào tạo, 24% về công tác tại ngành y tế, còn lại công tác ở ngành văn hóa và doanh nghiệp). Các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp của TP Hà Nội nhận thủ khoa vào làm việc đánh giá cao khả năng, trách nhiệm của từng người trong quá trình công tác, nhất là ở lĩnh vực y tế và giáo dục, vì hai ngành này, chuyên môn thủ khoa học ở trường phát huy được ngay. Còn riêng lĩnh vực hành chính sự nghiệp, thì mỗi thủ khoa phải có thêm thời gian nhất định học kiến thức quản lý nhà nước. Thêm nữa, quá trình làm việc phải từ 2 đến 3 năm mới tích lũy được kinh nghiệm, thuần thục trong công việc.

Theo báo cáo của Thành đoàn Hà Nội, sau mỗi đợt tuyên dương thủ khoa xuất sắc đã tổ chức lấy phiếu thăm dò nguyện vọng của thủ khoa. Qua thăm dò, có đến 70% thủ khoa bày tỏ mong muốn được đi học tiếp sau đại học; hơn 20% muốn làm việc cho công ty nước ngoài. Thực tế sau khi có kết quả thi tốt nghiệp, nhiều thủ khoa đã nhận được nhiều lời mời du học, hoặc tuyển dụng của các công ty nước ngoài. Chính vì thế con số thủ khoa vào làm tại các cơ quan nhà nước thấp. Năm 2011, Thành đoàn Hà Nội là đơn vị duy nhất trên địa bàn TP Hà Nội nhận 4 thủ khoa về làm việc tại các phòng, ban phong trào.

Có một thực tế là, dù Thành phố có ưu ái mấy thì cũng không thể vượt ra ngoài quy định chung về chế độ, chính sách của Nhà nước. Thủ khoa cũng vậy, các cơ quan nhà nước không thể trả lương cao đến vài chục triệu đồng/tháng để thu hút nhân tài, vì nếu trả như vậy thì sẽ vi phạm qui định tài chính của nhà nước. Trong một bối cảnh chung, tình hình kinh tế chịu nhiều ảnh hưởng của suy thoái, vấn đề việc làm khó khăn hơn nhiều so với mấy năm trước, thì việc các thủ khoa được tuyển thẳng vào các cơ quan nhà nước trên địa bàn TP Hà Nội đã là một niềm vui. Thủ khoa không có hộ khẩu ở Hà Nội cũng được tuyển thẳng; ai có nhu cầu đi học sau ĐH thì vẫn được TP Hà Nội tạo điều kiện về thời gian, kinh phí; sau khi học xong được sắp xếp vị trí công tác. Đây được ví như “chính sách ưu ái” dành riêng cho mỗi thủ khoa tốt nghiệp trên địa bàn TP Hà Nội…

Một ví dụ khác là, nhiều năm qua, chủ đề “ở lại hay trở về” của các nhà vô địch Đường lên đỉnh Olympia vẫn luôn thu hút sự quan tâm của dư luận. Điều này xuất phát từ thực tế hầu hết quán quân sau khi nhận học bổng, sang Australia học tập đều chọn ở lại đất nước này sinh sống, làm việc. Hiện tại, chỉ có 3/18 quán quân Olympia trở về nước sau khi đi du học. Đó là Lương Phương Thảo (năm 3), Lê Viết Hà (năm 7) và Nguyễn Trọng Nhân (năm 14), chưa tính đến mùa 19 và 20. Tuy nhiên sau một thời gian họ lại tìm cách ra nước ngoài để làm việc và học tập.

Câu chuyện Quán quân Olympia không về nước đã trở thành chủ đề bàn tán rất nhiều trong suốt 20 năm qua. Quán quân Olympia qua 20 mùa đều khẳng định là sẽ cống hiến phục vụ đất nước nhiều hơn, làm gì họ cũng hướng về quê hương. Nhưng sau một thời gian vì lý do này hay lý do khác họ đã định cư lập nghiệp ở nước ngoài. Có chăng về nước cũng chỉ thăm thân hay tốt hơn là tìm cơ hội đầu tư. Nhiều người cho rằng những quán quân năm ấy đi du học rồi ở nước ngoài định cư là “chảy máu chất xám”, “Olympia đào tạo nhân tài cho Australia, Mỹ”. Thật đáng phải suy ngẫm!

Trên thực tế, người có tài năng thực sự họ rất trọng nhân cách và luôn giữ gìn nhân cách nên không bao giờ muốn luồn cúi, xu nịnh, xin xỏ, “đứng thẳng” do đó nếu còn tồn tại tình trạng “con ông cháu cha”, sự chạy chọt, nạn chạy chức chạy quyền, thì người tài khó có chỗ để thể hiện tài năng. Mặt khác, người tài hiện nay khó có cơ hội được trọng dụng vì tâm lý của một số lãnh đạo, quản lý nhiều khi không muốn dùng người giỏi hơn mình.

Vậy nhân tài cần gì ở chúng ta? Câu trả lời là thu nhập. Nhưng điều quan trọng hơn cả là môi trường làm việc, cống hiến để họ có cơ hội thể hiện, phát huy năng lực sở trường và được tôn trọng và trọng dụng. Cụ thể hơn là họ cần những điều sau đây.

Thứ nhất là cần nhất môi trường dân chủ, công bằng. Đây là điều kiện rất quan trọng để phát huy trí sáng tạo đổi mới. Nhân tài có sáng kiến, sáng tạo mà sáng tạo, sáng kiến đó thường phủ định một phần hoặc toàn bộ cái đang hiện hành, có thể đó là một chính sách hoặc một chủ trương, do đó dễ bị “soi” mói. Sáng kiến nào lúc đầu cũng là thiểu số, nếu không chân thành, bao dung thì dễ bị thành kiến. Nếu người lãnh đạo không tạo ra một môi trường dân chủ, công bằng, bao dung, không tôn trọng sáng tạo của nhân tài thì làm sao người tài dám sáng tạo.

Cần tạo môi trường làm việc, cống hiến để  người tại có cơ hội thể hiện, phát huy năng lực sở trường và được tôn trọng và trọng dụng.

Thứ hai là cần tạo môi trường đoàn kết, ổn định, hòa thuận, thân thiện. Nhân tài không thể tồn tại và sống được trong môi trường luôn có sự ghen tị, đố kỵ, kèn cựa lẫn nhau, dễ dẫn tới nản chí mà rời bỏ. Nhân tài vào làm việc để cống hiến, không phải để “bị sai vặt”, pha trà rót nước nhưng thực tế ít được giao việc vì các “bề trên” ngồi đó cả rồi, các "cháu" còn phải đợi các "chú" về mới đến lượt…

Thứ ba là phải tôn trọng người tài, trong sự tôn trọng đó có một phần đáp ứng các nhu cầu vật chất, cho nên nói “lời chào cao hơn mâm cỗ” là thế. Vật chất quan trọng như lương bổng, chế độ đã ngộ cao…nhưng sự tôn trọng, tin cậy với người tài quan trọng hơn cả. Trong thực tế nếu còn tồn tại tình trạng tiêu cực “con ông cháu cha”, “trứng khôn hơn vịt”, sự chạy chọt, xu nịnh, nạn chạy chức chạy quyền, thì người tài không có chỗ dung thân.

Thứ tư là cần một “minh chủ” thật sự tài năng, vì chỉ có người lãnh đạo tài giỏi mới có thể lôi cuốn hấp dẫn với người tài, nói cách khác là người lãnh đạo tài giỏi họ biết “thuật” dùng người, phát huy tài năng của người tài. Đây là môi trường tốt để người tài vừa phát huy được năng lực và trình độ của mình đồng thời qua đó học hỏi được ở người lãnh đạo để phát triển tài năng.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã từng cảnh báo: Nếu phải nói vấn đề này trong một câu, thì đó là: sự cố thủ trong quyền lực vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả của sự cố thủ trong vấn đề phát triển và trọng dụng nhân tài.

“Chế độ chính trị nước ta không đố kỵ với người tài, hoàn toàn có thể là đất dụng võ của người tài, nhân dân ta luôn có truyền thống tôn vinh người tài. Chỉ xin nhớ lại thời Cách mạng Tháng Tám, bao nhiêu người tài đã theo tiếng gọi của Bác Hồ, của đất nước đứng ra giúp nước, rồi đến vai trò của những người tài trong hai cuộc kháng chiến, những người tài trong 20 năm đổi mới vừa qua!...” - Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Vì vậy, để khắc phục vấn đề mấu chốt này, cần có tiêu chí rõ ràng đánh giá một cách nghiêm túc kết quả, hiệu quả quản lý, điều hành của người lãnh đạo, coi đó là một trong những điều kiện tiên quyết để xem xét cất nhắc, bổ nhiệm trong nhiệm kỳ kế tiếp. Làm như vậy sẽ buộc người lãnh đạo, quản lý phải tìm mọi giải pháp huy động, thu hút, sử dụng được người có thực tài để giúp mình đạt được kết quả cao trong thực thi nhiệm vụ. Giải pháp này đồng thời buộc những người lãnh đạo không thể thu nhận nhiều nhân viên là con ông cháu cha, người nhà, người thân không làm được việc, làm cản trở kết quả thực hiện nhiệm vụ công việc trong lĩnh vực quản lý khiến mình mất uy tín.

Bài 3: Thực tiễn dùng người tài!

(ĐCSVN) – Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhận định “Đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, vận hội như ngày nay”, thành tựu ấy có đóng góp quan trọng của những người tài. Tuy nhiên còn nhiều vấn đề trong phát hiện và sử dụng người tài cần được bàn bạc thảo luận làm rõ.

Tại cuộc hội thảo khoa học do Bộ Nội tổ chức về Chiến lược thu hút, trọng dụng nhân tài trong khu vực công, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, thời gian qua nhiều nơi có chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, có nơi khá thành công, có nơi không. Việc sử dụng, giữ được người tài và tạo điều kiện cho người tài có môi trường phát huy tốt hơn khả năng còn nhiều khó khăn, và bất cập. Khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng từng có đề án Mê Kông 1000 đào tạo các nhà khoa học, thạc sĩ, đại học ở các quốc gia trên thế giới nhưng khi về bố trí sử dụng không phù hợp.

PGS,TS Lê Minh Thông đặt vấn đề vì sao không hút được nhân tài, và quan trọng là làm họ xuất hiện và sử dụng được họ mới là điều khó. “Một khi nhân tài quay lưng lại với quốc gia, với sự nghiệp thì nguy cơ sụp đổ là chuyện có thật. Nếu chúng ta không trọng được nhân tài, không giữ được nhân tài và không tạo môi trường cho nhân tài tồn tại, phát triển thì thất bại. Phải học lại bài học ‘nhân tài là nguyên khí quốc gia’, ông Thông cho biết.

Ông Thông cũng khuyên,"đừng trừu tượng hóa nhân tài lên, vẽ nhân tài là người có đầy đủ áo, mũ, ô và mọi thứ thì rất khó. Hãy quan niệm nhân tài ở từng cấp độ khác nhau để trân trọng và bồi dưỡng từng người".

Theo ông Thông, nhân tài tùy thời điểm, có thể rơi rụng, có những người hôm nay là nhân tài, ngày mai không còn là nhân tài nữa thì cũng là chuyện bình thường, đừng có hoảng hốt. PGS,TS Lê Minh Thông nêu ví dụ “Muốn có 1 cầu thủ tài năng là phải tốn kém, phải nâng niu, bồi dưỡng từ bé. Nhân tài là tốn kém nhưng mang lại hiệu quả. Đừng có bảo bỏ bao nhiêu tiền mãi chả được gì. Đầu tư nhân tài là đầu tư rủi ro”.

Ông Thông nêu cảm giác giới trẻ, những người có tài không thích vào khu vực công và cho rằng trong khu vực công đang có nhiều bất ổn về chế độ đãi ngộ, môi trường làm việc và uy tín thấp. Điển hình như hàng loạt vụ bê bối diễn ra, từ cấp cơ sở trở lên, rồi tiêu cực, tham nhũng… tình trạng nhiều công chức “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”, hoạt động không hiệu quả...

“Nhân tài vào làm việc để cống hiến, không phải để bị sai vặt, pha trà rót nước nhưng thực tế ít được giao việc vì các "bề trên" ngồi đó cả rồi, các cháu phải đợi các chú về mới đến lượt”, ông Thông nhấn mạnh.

PGS,TS Lê Minh Thông cho biết, các nước xem công chức nhà nước là tinh hoa, vào công chức là vô cùng vinh dự. Theo ông, để thu hút nhân tài, phải đổi mới cơ chế chính sách, làm sạch bộ máy để người ta thấy vào khu vực công có thể nỗ lực, cống hiến; còn vào rồi thấy 30% cắp ô thì “nhìn đã chán”.

Còn TS Dương Quang Tung, nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước cho rằng, nhân tài không phụ thuộc vào bằng cấp, nhiều người học giỏi chưa chắc đã là nhân tài.

Theo ông Tung, để thu hút, trọng dụng nhân tài phải tập hợp nhiều giải pháp chứ không chỉ mỗi chuyện đãi ngộ. Muốn trọng dụng thì người đứng đầu phải là “minh chủ”, biết sử dụng người. “Còn người đứng đầu không khách quan, đưa những người kém cỏi lên quản lý nhân tài thì không phát huy sự tự do sáng tạo của nhân tài, rồi kèn cựa, nịnh nọt… làm thui chột nhân tài”, ông Tung nói.

PGS,TS Hoàng Phúc Lâm, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cũng chia sẻ: “Để làm giảng viên trường Đảng nói thật là gia đình phải có điều kiện mới có thể nuôi được ước mơ, ươm mầm tài năng phát triển, chứ trông chờ vào lương khởi đầu 2,34 thì rất khó. Đấy là một thực tế cần nói thẳng”. Ông Hoàng Phúc Lâm cho rằng, trông đợi Nghị quyết TƯ 7 về cải cách tiền lương sắp tới đây giao người đứng đầu có quyền sử dụng 10% nguồn chi lương dùng để thưởng thêm có thể thu hút nhân tài, trả lương cao cho chuyên gia.

Ông Lâm dẫn chứng: Trong khi đó, Singapore dành 4% ngân sách để thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài bằng các chính sách tài chính và phi tài chính. Tức là ngoài lương tháng, thưởng, họ còn quan tâm đến phúc lợi an sinh xã hội, môi trường làm việc, có cơ hội phấn đấu, được trao quyền và trách nhiệm, gắn với quyền lợi.

Về sử dụng, bố trí cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Lúc dùng cán bộ, nhiều người đã phạm vào sai lầm sau đây: Ham dùng người bà con, anh em quen biết, bầu bạn, cho họ là chắc chắn hơn người ngoài. Ham dùng những kẻ khéo nịnh hót mình mà chán ghét những người chính trực... Như thế cố nhiên là hỏng cả công việc của Đảng”.

Sử dụng nhân tài còn nhiều điều chi phối bất cập, theo đó tại Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đánh giá, công tác cán bộ còn nhiều khe hở, lỗ hổng, tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém; chưa có cơ chế để kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền một cách hiệu quả…. “Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ; thiếu gương mẫu, chưa thật sự gắn bó mật thiết với nhân dân; vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm. Không ít cán bộ quản lý doanh nghiệp thiếu ý chí tu dưỡng, rèn luyện, thậm chí lợi dụng sơ hở, cố ý làm trái, trục lợi, làm thất thoát vốn, tài sản nhà nước, gây hậu quả nghiêm trọng. Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy quy hoạch, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy tội, ... chậm được ngăn chặn và đẩy lùi” – Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Theo PGS,TS Lê Minh Thông “Vấn đề chạy chức, chạy quyền, 5C (con cháu các cụ cả), các vấn đề vần “ệ” (tiền tệ, quan hệ, hậu duệ, đồ đệ rồi mới đến trí tuệ) rất nhiều; “bổ nhiệm người nhà người thân”, “cả họ làm quan”... Do quan hệ mà ông nọ, ông kia lên vị trí giám đốc, vụ phó vụ trưởng… khiến mọi người nhìn vào không phục. Người sử dụng nhân tài như thế nhân tài vào làm gì? Và cũng không vào được. Người sử dụng phải biết đứng trên vai người tài năng. Nhân tài phải tâm phục khẩu phục thì họ mới cống hiến, còn không thì họ chỉ làm qua loa”.

Dẫn chứng đó là rất nhiều câu chuyện “cả họ làm quan” bổ nhiệm “ người nhà”, “người thân” sử dụng nhân tài như vậy là không ổn, tình trạng này có lẽ tồn tại ở nhiều nơi mà thời gian qua báo chí đưa tin và dư luận nhân dân phản ánh khá rõ về vấn đề này. Có lẽ dư luận cũng chưa quên trường hợp con đường thăng tiến nhanh chóng của ông Lê Phước Hoài Bảo (sinh năm 1985, con trai của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Lê Phước Thanh). Ngay sau khi ra trường năm 2012, ông Lê Phước Hoài Bảo đã liên tục được bổ nhiệm nắm giữ nhiều trọng trách tại tỉnh và đến tháng 9-2015, được bổ nhiệm làm Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Quảng Nam khi vừa tròn 30 tuổi; đồng thời trúng cử đại biểu HĐND tỉnh Quảng Nam. Đầu tháng 2 vừa qua, sau khi xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Bí thư đã kết luận: Trên cương vị người đứng đầu, ông Lê Phước Thanh đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc và các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; có biểu hiện ưu ái, vun vén cho gia đình trong việc quy hoạch, đào tạo, luân chuyển, điều động và quyết định bổ nhiệm ông Lê Phước Hoài Bảo. Căn cứ Quy định số 102-QĐ/TƯ của Bộ Chính trị về “Xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm”, Ban Bí thư quyết định kỷ luật ông Lê Phước Thanh bằng hình thức cách chức Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2010-2015. 

Trước đó, liên quan đến việc bổ nhiệm, quy hoạch “thần tốc” người thân, người nhà, ông Hà Quốc Phong, Phó Bí thư Thành ủy Đồng Hới (Quảng Bình) bị kỷ luật, điều chuyển công tác. Vụ bổ nhiệm “thần tốc” bà Trần Vũ Quỳnh Anh, nguyên Trưởng phòng Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Sở Xây dựng tỉnh Thanh Hóa cũng đã khiến các cán bộ có liên quan bị kỷ luật, cách chức. Đặc biệt, những trường hợp bổ nhiệm “thần tốc” người thân, người nhà của cán bộ lãnh đạo liên tiếp được các cơ quan báo chí phản ánh thời gian gần đây cũng cho thấy sự xuất hiện ngày càng nhiều biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân. Trong đó, có trường hợp bổ nhiệm con trai Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị; bổ nhiệm, quy hoạch vợ và con trai của Phó Bí thư Thành ủy Đồng Hới...

Việc sử dụng người tài năng còn nhiều vấn đề phải bàn từ cơ chế chính sách đến chế độ đãi ngộ, từ khâu phát hiện đến đào tạo bồi dưỡng và sử dụng. Tất cả những nội dung ấy đòi hỏi chúng ta phải có những qui định cụ thể trở thành nguyên tắc, qui chế, pháp luật, tuy nhiên nó sẽ phải rất linh hoạt không thể ngồi chờ anh “nghiên cứu” để đưa ra quyết định. Nếu chậm chân sẽ mất cơ hội bởi sử dụng người tài cũng mang yếu tố cạnh tranh.

Đấu tranh chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về lối sống, phẩm chất, đạo đức năng lực của cán bộ đảng viên nhất là cán bộ cao cấp, người đứng đầu có ý nghĩa vô cùng quan trọng vì người đứng đầu tài giỏi có đủ phẩm chất năng lực và uy tín để trọng dụng người tài và để người tài tin tưởng.

Bài 4: Tiêu chuẩn nào để lựa chọn cán bộ cấp chiến lược “người tài”

“Một người lo bằng kho người làm” câu nói của người xưa để lại nhắc nhở chúng ta quan tâm đến người tài, nhất là xây dựng tiêu chuẩn, cơ chế chính sách thu hút người tài, cán bộ cấp chiến lược đại hội XIII của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Người còn chỉ rõ: “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời, đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng”. Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu "then chốt" của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững.

Nghị quyết TW 7 khóa XII “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” nêu rõ: Cán bộ cấp chiến lược là những cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; giữ vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến sự thành bại của cách mạng. Đây là lực lượng nòng cốt, vận hành hệ thống chính trị hoạt động; đề xuất những ý tưởng mới, sáng tạo, tư duy chiến lược, dài hạn; hoạch định các chủ trương, đường lối, chính sách lãnh đạo, quản lý ở tầm vĩ mô của đất nước; dự báo kịp thời sự thay đổi của tình hình và điều chỉnh nhanh nhạy các quyết sách theo sự thay đổi đó. Trên cương vị của mình, họ tổ chức, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên và nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đưa nghị quyết vào cuộc sống. Ngoài ra, cần phải coi các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành là thuộc cán bộ cấp chiến lược; bởi họ hoạt động chủ yếu trên lĩnh vực tinh thần, cung cấp những căn cứ, luận cứ khoa học để xây dựng các quyết sách, qua đó tác động vào công tác lãnh đạo chiến lược của Đảng, Nhà nước, mặc dù có những người không thuộc diện quản lý của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Như vậy, có thể nói, cán bộ cấp chiến lược là tầng lớp “tinh hoa” của đất nước, những người ở tầm cao trí tuệ, có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín để điều hành đất nước phát triển.

Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc là yêu cầu cấp thiết hiện nay.

Có thể nói đây là những người tài năng có nhiệm vụ quan trọng hàng đầu quyết định đưa đất nước phát triển, họ có năng lực trong việc hoạch định và thực thi chính sánh, có tầm nhìn xa trông rộng, có năng lực quản trị quốc gia…

Theo đó Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành qui định về chức danh cán bộ cấp chiến lược, bên cạnh các tiêu chuẩn chung, Ủy viên Bộ Chính trị, Ban bí thư phải đảm bảo đã kinh qua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở các chức vụ lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh (bí thư tỉnh ủy, thành ủy; chủ tịch HĐND, chủ tịch UBND tỉnh, thành), hoặc trưởng ban các ban, bộ, ngành, MTTQ, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương.

Trường hợp Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư công tác trong Quân đội thì phải kinh qua chủ trì cấp Quân khu.

Chức danh Tổng bí thư phải bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Ủy viên Bộ Chính trị, Ban bí thư, đồng thời cần có những phẩm chất, năng lực như: Uy tín cao trong Trung ương, Bộ Chính trị và trong toàn Đảng; là trung tâm đoàn kết, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị...

Tiêu chuẩn khác của Tổng Bí thư là có bản lĩnh chính trị, năng lực, nghiên cứu, phát hiện, đề xuất, phát triển tư tưởng mới và chiến lược lớn, lâu dài; quyết đoán, quyết liệt để quyết định những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến vận mệnh của Đảng, của quốc gia, của dân tộc; có năng lực lãnh đạo, điều hành Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; có năng lực chỉ đạo chuẩn bị, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đặc biệt là người kế nhiệm.

Tổng Bí thư cũng phải là người đã kinh qua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở chức danh bí thư tỉnh ủy, thành ủy hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương; tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên (trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành Trung ương quyết định).

Chủ tịch nước được quy định là người có năng lực nổi trội, toàn diện trên các mặt công tác, nhất là lĩnh vực đối nội, đối ngoại, an ninh, quốc phòng; hiểu biết sâu, rộng về công tác tư pháp; là trung tâm đoàn kết các lực lượng xã hội và các cộng đồng dân tộc trong, ngoài nước; quyết liệt trong lãnh đạo, điều hành theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được phân công...

Chức danh Thủ tướng được quy định tiêu chuẩn cụ thể là: Có uy tín cao, hạt nhân đoàn kết trong Trung ương, Bộ Chính trị và trong toàn Đảng. Có năng lực nổi trội trong hoạch định chiến lược; quyết đoán, quyết liệt, kịp thời để quyết định những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến lĩnh vực hành pháp.

Thủ tướng cũng phải có khả năng hiểu biết sâu, rộng nền hành chính quốc gia, kinh tế - xã hội đất nước; kinh tế, chính trị thế giới và hội nhập quốc tế. Có năng lực toàn diện về tổ chức, quản lý, chỉ đạo, điều hành cơ quan hành chính nhà nước...

Trong số các tiêu chuẩn của chức danh Chủ tịch Quốc hội, có yêu cầu về năng lực nổi trội, toàn diện trong các lĩnh vực công tác, nhất là trong việc chỉ đạo thể chế hóa đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng về xây dựng pháp luật, giám sát thực thi pháp luật và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước...; có khả năng hiểu biết sâu sắc hệ thống pháp luật của Việt Nam, pháp luật và thông lệ quốc tế; có năng lực điều hành chất lượng, hiệu quả các phiên họp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội...

Quy định nêu trên cũng đưa ra tiêu chuẩn cụ thể với từng chức danh như: Thường trực Ban Bí thư, Trưởng ban Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm các uỷ ban của Quốc hội...

Với chức danh bộ trưởng và tương đương, quy định nêu rõ tiêu chuẩn: Có kinh nghiệm lãnh đạo, điều hành và quyết đoán, quyết liệt, kịp thời quyết định những vấn đề khó, phức tạp thuộc ngành, lĩnh vực phụ trách.

Bộ trưởng cũng phải đảm bảo tiêu chuẩn không bị chi phối bởi lợi ích nhóm; đã kinh qua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chức danh lãnh đạo, quản lý cấp thứ trưởng hoặc phó trưởng ban, ngành, đoàn thể Trung ương hoặc lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình - Phó trưởng ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương, việc ban hành công khai các tiêu chuẩn nêu trên thể hiện quyết tâm của Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đấu tranh không khoan nhượng với tình trạng suy thoái đạo đức, lối sống, tham nhũng, lợi ích nhóm trong một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý; đồng thời là công cụ để đảng viên, nhân dân giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ đảng trong việc sử dụng quyền lực được giao.

“Đây là một trong những cách thức để thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp”, ông Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh.

PGS.TS Nguyễn Viết Thông, Tổng thư ký kiêm ủy viên thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương

PGS,TS Nguyễn Viết Thông, Tổng Thư ký kiêm ủy viên thường trực Hội đồng Lý luận TƯ khi trao đổi với phóng viên về công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII, cho biết, đúng là thời điểm này có sự chuyển tiếp giữa thế hệ cán bộ sinh ra, lớn lên, được rèn luyện, trưởng thành trong những năm tháng kháng chiến, chủ yếu được đào tạo ở trong nước và tại các nước xã hội chủ nghĩa trước đây sang lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, trưởng thành trong hoà bình và được đào tạo từ nhiều nguồn, nhiều nước có thể chế chính trị khác nhau.

PGS.TS Nguyễn Viết Thông nhấn mạnh: “Nhưng cũng không lo lắm, bởi vì đội ngũ cán bộ hiện nay đã qua rèn luyện, thử thách và chỉ những người đủ phẩm chất, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ mới được giới thiệu vào các cấp ủy”. “với sự chuẩn bị bài bản, thế hệ kế cận hiện nay đủ sức đảm đương, gánh vác được những trọng trách mà thế hệ cha ông giao cho”- ông Thông cho biết.

Một trong những tiêu chuẩn với đảng viên nói chung và nhân sự được quy hoạch vào BCH TƯ nói riêng là phải kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định Cương lĩnh, đường lối của Đảng. Nhân sự được giới thiệu vào BCH TƯ không kiên định thì đấy là điều rất nguy hiểm cho Đảng.

Đây là 3 vấn đề cốt lõi nhất mà Đảng ta, Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đại hội Đảng đã khẳng định và được ghi vào trong Hiến pháp là “Đảng lấy chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng”.

Đây cũng là một trong bảy điều mà Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng lưu ý không để lọt vào BCH TƯ khoá XIII. Đó là kiên quyết “không để lọt vào TƯ những người bản lĩnh chính trị không vững vàng; không kiên định đường lối, quan điểm của Đảng…”.

Điều đó cho thấy, tiêu chuẩn được coi trọng đầu tiên là nói đến phẩm chất chính trị, chứ không phải nói đến năng lực. Nghị quyết TƯ cũng nhấn mạnh phẩm chất chính trị đầu tiên, rồi mới đến năng lực.

Bác Hồ ngày xưa cũng nói đến đức trước, đức là gốc rồi mới đến tài. Người không có đạo đức khó sửa lắm; còn người không có tài, chưa đủ tài thì có thể đào tạo, bồi dưỡng để trở thành người có tài.

“Nhưng chúng ta cũng đừng tuyệt đối hóa vấn đề, đừng có lý tưởng hóa cho rằng tới đây lựa chọn những người sáng ngời tất cả, khó lắm. Bởi vì đánh giá con người, đánh giá cán bộ rất khó, không đơn giản”.- ông Thông bày tỏ.

Như Tổng Bí thư nói “đừng thấy đỏ mà tưởng chín” nên nói như kinh nghiệm của cha ông ta cần “có con mắt tinh đời“ thì mới phát hiện ra những người phẩm chất, tài năng. Hồ Chí Minh là mẫu mực về con mắt tinh đời trong phát hiện cán bộ, giao việc cho cán bộ.

Ví dụ điển hình là một thầy giáo về xã hội nhân văn như đại tướng Võ Nguyên Giáp,  Bác Hồ đã tinh đời nhìn thấy được tiềm năng, khả năng của ông Võ Nguyên Giáp để giao cho chức Bộ trưởng Quốc phòng và những chức vụ khác.

Tôi hy vọng, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Đại hội XIII sẽ cố gắng khắc phục, hạn chế những trường hợp như Đinh La Thăng, Nguyễn Xuân Anh, Nguyễn Bắc Son,... để lựa chọn vào BCHTƯ, Bộ Chính trị khóa mới những người thật xứng đáng.

Cần phải xem lại những bài học của ông cha ta trong lịch sử ngàn năm dựng nước, giữ nước và đến thời đại Hồ Chí Minh, chọn người tài trong và ngoài nước, tiến cử và bầu cử chọn người tài rộng rãi, dân chủ.

Ngày xưa, nếu tiến cử đúng người tài thì được thưởng, sai thì bị phạt, theo Vua Lê Thánh Tông: “Muốn có nhân tài, trước hết phải chọn người có học. Phép chọn người có học thì thi cử là đầu” (học thật, thi nghiêm!); “Kẻ nào để mất một tấc đất của Tổ quốc, kẻ đó có tội với non sông”.

Công tác nhân sự cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII là một nhiệm vụ cực kỳ hệ trọng, liên quan đến vận mệnh của Đảng, của dân tộc và tiền đồ phát triển của đất nước.

Để làm tốt công tác này, nhiều ý kiến cho rằng cần phải có cơ chế thật sự đề cao trách nhiệm của người giới thiệu cán bộ. Bởi trong thực tế đã có không ít những hệ lụy khi có không ít cán bộ mắc sai phạm nhưng trách nhiệm của người giới thiệu còn chưa thực sự rõ ràng.

Những vi phạm trong một thời gian dài, những hệ lụy, kể cả sự suy giảm niềm tin của nhân dân là điều đã được nhắc đến. Nhưng ai là người giới thiệu và trách nhiệm của họ đến đâu khi tiến cử, giới thiệu những cán bộ này vào cấp ủy và vào các cương vị chủ chốt? Đến nay, đây vẫn là điều chưa có câu trả lời.

Thực tế cho thấy trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng xảy ra tình trạng một số cán bộ cấp cao được Đảng giao cho những trọng trách đã vi phạm pháp luật bị xử lý kỷ luật hành chính, đảng thậm chí bị xử lý hình sự. Những trường hợp ấy chỉ thấy xử lý người mắc sai lầm, có khuyết điểm, còn không thấy vai trò của các cơ quan, các tổ chức của các cấp ủy, và người trực tiếp giới thiệu, đề xuất ở đâu?.

Nhiều ý kiến cho rằng người tiến cử phải có trách nhiệm với tập thể khi tiến cử người tham gia vào các cương vị lãnh đạo. Nếu tiến cử nhầm người, làm nguy hại đến lợi ích của đất nước phải chịu trách nhiệm. Chưa làm được điều này, sẽ chưa khắc phục được tình trạng tùy tiện, lợi ích nhóm trong quá trình chuẩn bị nhân sự.

Thực tế đặt ra yêu cầu cần tăng cường tính công khai, minh bạch hơn nữa trong việc đề xuất, giới thiệu và lựa chọn nhân sự cấp chiến lược, kể cả trách nhiệm của các đại biểu giới thiệu tại Đại hội.

PGS,TS Đào Duy Quát, Nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương nhấn mạnh: “Từng đại biểu một phải phải căn cứ vào đâu để giới thiệu, báo cáo trước đại hội và để cho đại hội chất vấn tại sao anh đánh giá thế này, đưa ra tất cả đại hội để người ta chất vấn từng người giới thiệu. Các đại biểu có quyền giới thiệu và bảo vệ giới thiệu, còn đại hội phải xem xét rất cẩn trọng”.

Việc giới thiệu, đề xuất nhân sự lãnh đạo ở cấp nào cũng rất quan trọng, ở cấp chiến lược lại càng đặc biệt quan trọng. Không chỉ những người được giới thiệu để giữ những trọng trách, mà ngay cả những người giới thiệu cũng cần đủ tâm, đủ tầm và đủ trách nhiệm.

Để chọn được nhân tài theo GS Hoàng Chí Bảo, thì trong nội bộ Đảng phải đề cao trách nhiệm của cấp ủy, nhất là người đứng đầu. Ai giới thiệu cán bộ mà cán bộ đó mắc sai lầm, không xứng đáng thì người giới thiệu phải liên đới chịu trách nhiệm. Chính vì vậy, trong lựa chọn nhân sự Đại hội XIII của Đảng, trong nội bộ Đảng phải liên đới chịu trách nhiệm về nhân sự do mình đề xuất, giới thiệu. Việc chọn lựa cán bộ phải công tâm, khách quan, không vì riêng tư, không vì yêu người này ghét người kia, càng không vì phe phái, lợi ích nhóm, “cánh hẩu” với nhau mà đưa người hợp với mình vào bộ máy, còn người thực đức, thực tài thì bị loại ra.

Thậm chí, có những cán bộ mà mình “không ưa” nhưng họ thực là người giỏi, người tốt, được dân tín nhiệm, có lợi cho cách mạng thì vẫn phải dùng và đã dùng thì phải tin dùng, tin cậy và tôn trọng họ. Dĩ nhiên kèm theo đó là cơ chế kiểm soát để bảo vệ họ, không để họ đi vào con đường sai lầm.

Bài viết của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước về công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng đã thể hiện một cách trực tiếp và gián tiếp đưa ra những lời cảnh báo và răn đe: “đừng nhìn đỏ tưởng là chín”, đừng chỉ thấy “cái mã bên ngoài, nó che đậy cái sơ sài bên trong”... việc này không chỉ nâng cao suy nghĩ, nhận thức tư duy cho mọi người, mà trực tiếp tạo ra áp lực đối với những người có trọng trách thiết kế nhân sự của Đảng ở tất cả các cấp từ địa phương đến Trung ương.

Một điều được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước nhiều lần nhấn mạnh, đó là tuyệt đối không để kẻ cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, xu nịnh, chạy chọt, tham nhũng, vận động cho cá nhân, phe cánh, lợi ích nhóm; những người không trong sáng về đạo đức, lợi dụng chức quyền để vụ lợi, để người nhà, người thân, vợ chồng, con cái lợi dụng chức quyền để trục lợi... lọt vào bộ máy.

Cần nhắc lại một việc đáng suy nghĩ, đó là chưa có nhiệm kỳ đại hội nào (mặc dù chưa hết nhiệm kỳ khoá XII) mà số lượng cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý gần 100 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý đã bị kỷ luật; một số còn bị xử lý hình sự, GS Hoàng Chí Bảo cho rằng, thực tiễn này tuy đau đớn và đắt giá nhưng cho chúng ta bài học sâu sắc về cán bộ.

Để chuẩn bị thật tốt công tác đặc biệt quan trọng này là nhân sự Đại hội XIII của Đảng. Ban Bí thư ban hành Số: Hướng dẫn số 03 một số vấn đề cụ thể thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng. Trong đó nêu rõ, về trách nhiệm của người đề cử trong việc giới thiệu nhân sự tham gia cấp uỷ tại Đại hội, theo hướng dẫn, người đề cử nhân sự tham gia cấp uỷ phải chịu trách nhiệm trước Đại hội về tiêu chuẩn, điều kiện tham gia cấp uỷ của người mà mình đề cử. Sau Đại hội, nếu xác minh người được đề cử không đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định thì tuỳ theo mức độ vi phạm, người đề cử sẽ bị xem xét xử lý theo quy định của Đảng.

Bài 5: Vận nước đặt vào cả đội ngũ cán bộ cấp chiến lược

Công tác cán bộ đóng vai trò “then chốt” của then chốt trong công tác xây dựng Đảng, là mắt xích trọng yếu trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Chính vì vậy, công tác nhân sự Đại hội là vô cùng quan trọng đòi hỏi Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cả hệ thống chính trị phải làm việc với tinh thần trách nhiệm rất cao, với quyết tâm, nỗ lực rất lớn, có cách làm thật sự công tâm, khách quan, khoa học, đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết.

Thực tế những năm qua cho thấy chủ trương thu hút nhân tài chậm được cụ thể hoá bằng các cơ chế, chính sách phù hợp; kết quả thu hút trí thức trẻ và người có trình độ cao chưa đạt yêu cầu. Chính sách cán bộ giữa các cấp, các ngành có mặt còn thiếu thống nhất, chưa đồng bộ; chính sách tiền lương, nhà ở và việc xem xét thi đua, khen thưởng chưa thực sự tạo động lực để cán bộ toàn tâm, toàn ý với công việc. Chưa có tiêu chí, cơ chế hiệu quả để đánh giá đúng cán bộ, tạo động lực, bảo vệ cán bộ và thu hút, trọng dụng nhân tài…Đây là những nguyên nhân chưa thu phục được người tài tham gia các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Chính vì vậy nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của Đại hội XIII của Đảng là phải lựa chọn được những người có đủ đức và tài để lãnh đạo đất nước và phải xây dựng cho được cơ chế, chính sách thu hút được nhân tài là các chính trị gia xuất chúng, nhà quản lý giỏi làm lực lượng nòng cốt để lãnh đạo và quản trị quốc gia.

Cần tham gia lựa chọn tập trung nhân tài cho lĩnh vực giáo dục đào tạo, xây dựng, vận hành một nền giáo dục đẳng cấp quốc gia và quốc tế, muốn có được quốc gia hùng mạnh là quốc gia có nền giáo dục đẳng cấp, ở đó tạo ra một lực lượng nhân tài toàn diện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Bác Hồ khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Tư tưởng giáo dục đào tạo của Bác đã trở thành đường lối, chính sách giáo dục của Đảng và Nhà nước ta. Từ Ðại hội lần thứ VI (1986) đến Ðại hội lần thứ XI (2011) của Ðảng, cũng như  trong các văn kiện quan trọng của Ðảng và Nhà nước, giáo dục và đào tạo và luôn luôn được khẳng định là “quốc sách hàng đầu”, là “động lực của sự phát triển đất nước”.

Do vậy, trong lĩnh vực này, cần xác lập xây dựng định hướng cho việc ban hành cơ chế, chính sách để thu hút, trọng dụng nhân tài cho giáo dục là một hướng ưu tiên chiến lược cấp bách cần triển khai. Nhằm đào tạo, bồi dưỡng thế hệ tài năng đủ sức gánh vác sứ mệnh đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu, đó là kỳ vọng của Bác Hồ, cũng là khát vọng cao đẹp của nhân dân, đất nước ta.

Đối với lĩnh vực khoa học và công nghệ. Theo ĐBQH Lê Thanh Vân: Phải hiểu là tập trung những người tài giỏi nhất cho những dự án, mục tiêu tối quan trọng được lựa chọn theo thứ tự ưu tiên, có lựa chọn của quốc gia. Từ thực hiện những dự án tối quan trọng này mà đi đến những phát minh sáng chế vượt trội, xứng tầm nhân loại. Những phát minh sáng chế mở đường này tự nó sẽ đưa quốc gia vào lớp các cường quốc và tự nó sẽ xứng đáng với những giải thưởng khoa học cao nhất của nhân loại, trong đó có giải Nobel.

Trong bối cảnh hiện nay, khi mà tiềm lực công nghệ là thế mạnh của mỗi quốc gia, thì định hướng chiến lược ưu tiên số hai là xây dựng cho được cơ chế, chính sách mở đường cho thu hút và trọng dụng nhân tài về khoa học - công nghệ đang là yêu cầu cấp bách. Lựa chọn nhân sự cấp cao là những người tiên phong trong Ban chấp hành là yêu cầu khách quan của đất nước hiện nay.

Thu hút và trọng dụng nhân tài là lòng cốt là những doanh nhân giỏi, họ là những người có kiến thức nền tảng tốt, có ý tưởng và giải pháp hay mới có thể tạo ra nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Ngoài ra, đây cũng là những người có tầm nhìn tốt, có khả năng dẫn dắt, tạo động lực tới đội ngũ nhân sự khác. ĐBQH Lê Thanh Vân  cho rằng: Có một thực tế ở nước ta, do chịu ảnh hưởng của Khổng giáo, “coi thường tiền bạc”, nên còn nhiều người không chú trọng vào việc làm giàu, mà chỉ chú trọng học hành, mong thăng quan tiến chức. Vì thế cần phải thay đổi nhận thức về làm giàu, ngay từ môi trường giáo dục phổ thông.

Điều quan trọng, phải trang bị nhận thức cho mọi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, về quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ làm giàu cho bản thân và làm giàu cho đất nước. Chỉ khi nào thực sự giàu có, thì đất nước mới thực sự hùng cường, “sánh vai với các cường quốc năm châu” như Bác Hồ mong mỏi.

Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Hội nghị lần thứ 7, khóa XII về công tác cán bộ nêu rõ: Củng cố, nâng cao ý thức trách nhiệm và tính Đảng đối với cán bộ trong các doanh nghiệp nhà nước, nhất là người đứng đầu; xây dựng quy định về tuyển dụng, đào tạo, bổ nhiệm cán bộ quản trị doanh nghiệp phù hợp với cơ chế thị trường và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Cho nên, trong Chiến lược này, cần có cơ chế, chính sách cụ thể để thu hút nhân tài cho việc làm giàu mà trước hết là những doanh nhân tài giỏỉ. Nhân tài thường sẽ lựa chọn những doanh nghiệp có những người lãnh đạo giỏi để họ có thể học tập.

Để tuyển dụng nhân tài, trước hết doanh nghiệp cần có những nhà quản lý tài năng nhất. Để xây dựng được điều này, các chế độ phúc lợi, môi trường làm việc chính là yếu tố quan trọng.

Nhân tài dành cho văn hoá – nghệ thuật. Những người hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật - một lĩnh vực tinh tế và đặc biệt quan trọng - trong đời sống tinh thần của đất nước ta. Những người có tài năng trong quản lý và những cá nhân có khả năng truyền bá văn hoá, sáng tạo, biểu diễn nghệ thuật. Phải làm sao sáng tạo ra những tác phẩm, công trình văn hóa, nghệ thuật tương xứng với tầm vóc của dân tộc và đất nước. Với văn học nghệ thuật thì không gì có thể thay thế được tài năng và tâm hồn chủ thể những người trực tiếp sáng tạo, tức là các văn nghệ sĩ. Văn nghệ sĩ là những người có năng khiếu đặc biệt, lại có khả năng thu nhận tri thức, tiếp cận thực tiễn cuộc sống, trau dồi bản lĩnh chính trị và nghề nghiệp, là người sáng tạo ra tác phẩm. Sự nghiệp sáng tạo văn học nghệ thuật đòi hỏi phải có những người có tài năng, có tâm hồn, có nhân cách, bản lĩnh, đặc biệt là có chỗ đứng và cách nhìn đúng đắn, khách quan, khoa học.

Để tập hợp thu hút được tài năng văn nghệ sĩ, tạo điều kiện để anh chị em làm tốt thiên chức sáng tạo của mình, thì cần quan tâm công tác cán bộ, công tác chuyên môn. Ðặc biệt là công tác quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ các cấp hội; chăm lo việc nâng cao nhận thức chính trị, năng lực sáng tạo, kỹ năng nghề nghiệp, trách nhiệm công dân cho anh chị em văn nghệ sĩ. Ðoàn kết, cổ vũ, tạo điều kiện để văn nghệ sĩ bám sát cuộc sống, đẩy mạnh các hoạt động sáng tạo, có thêm nhiều tác phẩm hay, có chất lượng cao về nội dung và nghệ thuật, phản ánh sâu sắc hiện thực của đất nước ta, nhân dân ta, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Сó nhân tài làm trụ cột cho việc xây dựng, củng cố các thiết chế văn hoá, sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật sẽ là nòng cốt cho việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, đạo đức xã hội và sắc thái nghệ thuật quốc gia. Bởi vậy, đây là định hướng quan trọng, cần thiết phải có cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài dành cho lĩnh vực này.

Về thu hút nhân tài là người Việt Nam ở nước ngoài, theo ĐBQH Lê Thanh Vân  cho biết: Không phải nhân tài nào cũng nhất thiết cần thu hút để làm việc trong nước. Điều quan trọng đầu tiên là phải xác lập môi trường chính trị - pháp lý cần thiết, sau đó là môi trường làm việc tương thích với khả năng của nhân tài. Nếu không có môi trường phù hợp thì nhân tài không những không thể phát huy được khả năng, mà còn dần bị thui chột.

Có những lĩnh vực cần khuyến khích người tiềm ẩn tài năng đi ra nước ngoài để có cơ hội toả sáng. Đến thời điểm phù hợp họ biết cách phụng sự Tổ quốc. Vấn đề quan trọng ở đây, chính là “cơ chế thu phục” cái tâm của họ hướng về Tổ quốc, để khi có bất kỳ điều kiện nào, thì họ phát huy hết tài năng cống hiến cho đất nước.

Cũng theo ông Lê Thanh Vân, chính sách thu hút nhân tài bao gồm 3 yếu tố cấu thành: Một là, khung khổ pháp lý tạo lập cơ hội phù hợp với năng lực của nhân tài ở từng lĩnh vực cụ thể, để họ nhìn thấy giữa khả năng và hiện thực không quá xa với tư chất của họ. Hai là, các yếu tố hiện có về môi trường làm việc đủ sức hấp dẫn (ví dụ như: môi trường sáng tạo chính sách thuộc về các cơ quan hoạch định đường lối, chủ trương; môi trường phát minh, sáng chế là nơi có đầy đủ trang thiết bị nghiên cứu, khảo nghiệm...). Ba là, “Minh chủ” - nhân tố tiên quyết, bởi chỉ có nhân tài mới nhận diện được nhân tài và nhân tài chỉ đi theo những người tài hơn họ.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Tiểu ban Nhân sự Đại hội XIII của Đảng có bài viết: “Một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng”. Trong đó, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh phải lựa chọn cho được những cán bộ vừa có phẩm chất đạo đức tốt, trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, vừa có trí tuệ, tầm nhìn, tư duy chiến lược, có cả đức và tài.

Nói về chọn cán bộ Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh yêu cầu: Kiên quyết không bỏ sót những người thật sự có đức, có tài, đủ tiêu chuẩn; đồng thời không để lọt vào Ban Chấp hành Trung ương khoá XIII những người có một trong những khuyết điểm sau: (1) Bản lĩnh chính trị không vững vàng; không kiên định đường lối, quan điểm của Đảng; có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, xu nịnh, chạy chọt, tham nhũng, quan liêu, cục bộ, vận động cho cá nhân, phe cánh, lợi ích nhóm; thiếu chính kiến, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; (2) Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, mị dân, chuyên quyền, độc đoán; không công bằng, công minh trong đánh giá, sử dụng cán bộ, trù dập người thẳng thắn đấu tranh, phê bình; (3) Để nội bộ mất đoàn kết nghiêm trọng hoặc để xảy ra tham nhũng, thất thoát, vụ việc tiêu cực lớn ở địa phương, cơ quan, đơn vị; (4) Không chịu nghiên cứu học hỏi; bảo thủ, trì trệ, làm việc kém hiệu quả, nói nhiều làm ít, nói không đi đôi với làm; ý thức kỷ luật kém, không chấp hành sự điều động, phân công của tổ chức, uy tín giảm sút; (5) Ý thức kỷ luật kém, không chấp hành sự điều động, phân công của tổ chức, uy tín thấp. (6) Kê khai tài sản không trung thực, có biểu hiện giàu nhanh, nhiều nhà, nhiều đất, nhiều tài sản khác mà không giải trình rõ được nguồn gốc; bản thân hoặc vợ, chồng, con có lối sống thiếu gương mẫu, lợi dụng chức quyền để thu lợi bất chính. (7) Vi phạm quy định về lịch sử chính trị hoặc chính trị hiện nay.

Thực tiễn cho thấy thu hút nhân tài là các chính trị gia xuất chúng, nhà quản lý giỏi luôn là lĩnh vực quan tâm ưu tiên hàng đầu về lựa chọn nhân tài cho đất nước. Nếu những người lãnh đạo và quản lý đất nước ở các cấp, nhất là cấp cao nhất, nhất là người đứng đầu mà không tài giỏi thì hậu quả có thể là đưa đất nước đi nhầm đường hoặc đất nước bị chậm phát triển, đời sống người dân gặp khó khăn. Bài học vẫn còn nguyên giá trị là chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và một số nước Đông Âu sụp đổ là do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân rất quan trọng là lựa chọn, bố trí sai một số cán bộ lãnh đạo cấp chiến lược, nhất là cấp cao nhất.

Chính vì vai trò ấy, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng là nói đến chuẩn bị nhân sự Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, nhân sự lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước. Ban Chấp hành Trung ương là cơ quan lãnh đạo cao nhất giữa hai kỳ Đại hội Đảng, là bộ tham mưu chiến đấu, hạt nhân lãnh đạo chính trị và là trung tâm đoàn kết, thống nhất cao của toàn Đảng, toàn dân tộc. Đây là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, là những người có tài năng “tinh hoa” của Đảng, đòi hỏi phải thật sự vững vàng, có đủ bản lĩnh, phẩm chất, trí tuệ và có uy tín cao để giải quyết những công việc ở tầm chiến lược, xử lý kịp thời, đúng đắn, có hiệu quả những tình huống phức tạp có quan hệ đến sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước, sự sống còn của chế độ.

Thực tế cho thấy, trong bất cứ hoàn cảnh nào, nhất là vào những thời điểm quyết định hoặc có tính bước ngoặt lịch sử, vận nước đặt tất cả vào đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. “Cần phải khẳng định và thấm nhuần sâu sắc vị trí, ý nghĩa của công việc cực kỳ quan trọng này không chỉ đơn thuần đối với việc tổ chức một Đại hội Đảng mà đây là công việc có ý nghĩa chiến lược gắn liền với vận mệnh của Đảng, sự tồn vong của chế độ và sự phát triển của đất nước” - Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh.

Công tác nhân sự Đại hội là vô cùng quan trọng nhưng cũng hết sức phức tạp, khó khăn, nặng nề, đòi hỏi Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cả hệ thống chính trị phải làm việc với tinh thần trách nhiệm rất cao, với quyết tâm, nỗ lực rất lớn, có cách làm thật sự công tâm, khách quan, khoa học, đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết.

Công tác cán bộ đóng vai trò “then chốt” của then chốt trong công tác xây dựng Đảng, là mắt xích trọng yếu trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Chính vì vậy phải lựa chọn cho được những cán bộ vừa có phẩm chất đạo đức tốt, trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, vừa có trí tuệ, tầm nhìn, tư duy chiến lược, có cả đức và tài.

“Muốn như thế phải thật sự phát huy dân chủ trong phát hiện, giới thiệu nhân sự đi đôi với xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan và thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, nêu cao vai trò, trách nhiệm của cấp uỷ chức Đảng và người đứng đầu chống tư tưởng cục bộ địa phương thân quen cánh hẩu, lợi ích nhóm, tránh cách làm giản đơn, tùy tiện vô nguyên tắc” -Tổng Bí thư lưu ý.

Nguyễn Minh - Phạm Cường
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam