Trung tâm Báo chí TP. Hồ Chí Minh – nơi thường xuyên tổ chức các cuộc họp báo định kỳ hằng tuần do Ban Tuyên giáo Thành ủy, Sở Thông tin và Truyền thông TP. Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức với sự tham dự của đội ngũ báo chí trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh (Ảnh: H.Hào).

Ngày 9-8-2015, phát biểu tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Hội Nhà báo Việt Nam, nhiệm kỳ 2015-2020, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng khẳng định: 90 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo, đã luôn đồng hành cùng những chặng đường đấu tranh kiên cường của Đảng ta, Nhân dân ta, vì độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội. Trong các cuộc kháng chiến anh dũng chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc, báo chí nước ta đã trở thành một binh chủng quan trọng trên mặt trận tư tưởng; nhiều tác phẩm báo chí đã thực sự là “lời hịch cách mạng”, “tiếng gọi non sông” thúc giục đồng bào cả nước cùng ra trận… Trong thời kỳ đổi mới, gần 30 năm qua, những người làm báo tiếp tục là đội quân chủ lực trong việc định hướng dư luận xã hội, tuyên truyền, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo[2]. 

Trong công tác xây dựng Đảng, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng, trong việc tuyên truyền, phổ biến, cổ vũ việc thực hiện chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước nói chung và về xây dựng Đảng nói riêng. Báo chí còn phản ánh những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện để kịp thời điều chỉnh, để các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đi vào cuộc sống có hiệu quả. Để công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng đem lại hiệu quả cao, cần phát huy sự chủ động, sáng tạo và sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của Nhân dân. Trong đó, báo chí có vai trò rất quan trọng. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII khẳng định: “Phát huy vai trò, nêu cao trách nhiệm của các cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí trong công tác đấu tranh phòng, chống suy thoái, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Chủ động định hướng, cung cấp thông tin thường xuyên hoặc đột xuất; chú trọng tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, những thành quả trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những nhân tố tích cực, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt”[3].

Tại TP. Hồ Chí Minh, trong nhiều năm qua, hoạt động báo chí luôn rất đa dạng và phong phú với 161 cơ quan báo chí trung ương đặt văn phòng đại diện và cử phóng viên thường thường trú; 10 chi nhánh đơn vị hoạt động truyền hình trả tiền, 46 đơn vị hoạt động truyền hình thu qua vệ tinh. Trước khi thực hiện Quyết định số 1786/QĐ-UBND ngày 22-5-2020 của UBND thành phố về phê duyệt Đề án Sắp xếp, phát triển và quản lý báo chí TP. Hồ Chí Minh đến năm 2025, thì Thành phố có 28 cơ quan báo chí (trong đó 16 báo, 1 đài truyền hình, 1 đài tiếng nói và 10 tạp chí). Đảng bộ thành phố đã luôn coi trọng, phát huy vai trò của hệ thống báo chí trong việc tuyên truyền, thực hiện nhiệm vụ công tác xây dựng Đảng và đã đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Để cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tại Hội nghị Thành ủy lần thứ 10, khóa X, ngày 30-6 năm 2017, Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố đã xác định: “…Hình thành cơ chế chính quyền và cấp ủy các cấp xử lý cán bộ, công chức và tổ chức có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm pháp luật và chức trách công vụ qua xem xét thông tin từ 4 nguồn: các ý kiến của cử tri, phản ánh của báo chí, giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và đơn, thư khiếu nại, tố cáo của Nhân dân. Đảng viên sai phạm, vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước phải được tổ chức đảng xử lý kịp thời, nghiêm minh. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, HĐND và cấp ủy các cấp giám sát quá trình xử lý các sai phạm”. Ngày 1-12-2017, Ban Thường vụ Thành ủy ban hành Quy định số 1374-QĐ/TU về quy trình giải quyết thông tin phản ánh liên quan các tập thể, cá nhân suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước (sau đây viết tắt là Quy định số 1374-QĐ/TU), yêu cầu 100% cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Đảng bộ thành phố tập trung tổ chức, triển khai thực hiện. Quan điểm thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU để góp phần giải quyết những vấn đề dư luận xã hội quan tâm, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, góp phần xây dựng bộ máy chính quyền vì Nhân dân, phục vụ Nhân dân[4]. Từ đó, một lần nữa báo chí được khẳng định vai trò, vị trí của mình; đồng thời, chủ động tham gia trực tiếp vào hoạt động công tác xây dựng Đảng của Đảng bộ thành phố.

Năm năm qua, công tác tuyên truyền Quy định số 1374-QĐ/TU luôn được các cơ quan báo chí thành phố quan tâm thực hiện tốt, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ đến đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Các cơ quan báo chí, nhất là các cơ quan báo chí thành phố, đã rất chú trọng làm tốt vai trò phát hiện, kịp thời phản ánh những thông tin tích cực. Đồng thời, các cơ quan báo chí thành phố luôn sâu sát thực tiễn, kịp thời phát hiện, phản ánh chính xác, khách quan, trung thực những sai phạm của các tập thể và cá nhân trên các mặt tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Qua đó, phần nào đã giúp các địa phương, đơn vị nắm bắt được tình hình, chủ động giải quyết các vi phạm, nhất là những vi phạm diễn biến kéo dài gây bức xúc trong dư luận. Qua phản ánh của báo chí, Ban Tuyên giáo Thành ủy cũng chủ động đánh giá vấn đề và báo cáo, đề xuất Thường trực Thành ủy quan tâm chỉ đạo các địa phương, đơn vị liên quan có biện pháp kiểm tra, xử lý 206 vấn đề liên quan đến các tập thể, cá nhân suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước mà báo chí phản ánh.

Các cơ quan báo chí Trung ương, nhất là những cơ quan báo chí có ký kết Chương trình phối hợp truyền thông với Thành phố thường xuyên quan tâm tuyên truyền, có nhiều tin, bài phản ánh thông tin liên quan đến tập thể, cá nhân theo Quy định số 1374-QĐ/TU. Từ đó giúp Thành phố có nguồn thông tin kịp thời để chỉ đạo kiểm tra, rà soát và xử lý theo quy trình mà Quy định số 1374-QĐ/TU đã nêu ra. Bên cạnh đó, tinh thần trách nhiệm, tình cảm, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ những người làm báo khi thông tin phản ánh 5 nội dung trong Quy định số 1374-QĐ/TU đã nâng cao tay nghề hơn, đảm bảo đầy đủ chứng cứ hơn, thông tin chính xác hơn; đồng thời, có quan tâm đến việc tiếp nhận các ý kiến nhiều chiều để cung cấp thông tin cho công chúng khách quan hơn.

Qua kênh thông tin phản ánh của báo chí, cấp ủy các cấp, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương dễ dàng nắm bắt các sự việc, vấn đề liên quan đến cơ quan, đơn vị, địa phương một cách kịp thời, nhanh chóng. Bởi thông thường, một tác phẩm báo chí khi được đăng, phát đã trải qua những quy trình xử lý chặt chẽ, có chứng cứ cụ thể và với lợi thế của công nghệ, thông tin nhanh chóng được chuyển tải với tốc độ cao. Từ thông tin báo chí phản ánh, cấp ủy các cấp, lãnh đạo các địa phương, đơn vị đã kịp thời nắm bắt tình hình, đề ra các giải pháp, xử lý các vi phạm, nhất là các vi phạm kéo dài gây bức xúc trong dư luận. Kết quả xử lý thông tin, phản ánh và xử lý kỷ luật toàn Thành phố trong 5 năm qua: Đã tiếp nhận 9.864 thông tin, trong đó thông tin từ ý kiến cử tri chiếm 21,95%; giám sát của các cơ quan dân cử chiếm 16,45%; khiếu nại, tố cáo chiếm 49,45% và từ báo chí 12,15%. Tổ công tác 1374 của Ban Thường vụ Thành ủy đã tiếp nhận thông tin phản ánh của báo chí và tham mưu xử lý sai phạm xảy ra tại Đảng ủy Công an thành phố, Đảng ủy Sở Giao thông vận tải, Đảng ủy Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Quận ủy Quận 1, Quận ủy Quận 6, Quận ủy Phú Nhuận, Quận ủy Gò Vấp, Huyện ủy Bình Chánh, Huyện ủy Cần Giờ,… Thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU, lãnh đạo các cấp ủy đã chú trọng, tổ chức thực hiện những biện pháp để chủ động nắm bắt thông tin từ các cơ quan báo chí. Đồng thời, các cấp ủy cũng đã triển khai các mô hình, giải pháp hiệu quả, như: Ban Thường vụ Quận ủy Quận 10 chỉ đạo triển khai thực hiện “Phiếu trao đổi thông tin phản ánh liên quan đến cán bộ, đảng viên” giữa Ủy ban Kiểm tra Quận ủy với các đơn vị có liên quan nhằm đảm bảo việc tiếp nhận, trao đổi, giải quyết các thông tin phản ánh được kịp thời, nhanh chóng và đảm bảo bí mật thông tin trao đổi; Ban Thường vụ Quận ủy Bình Thạnh chỉ đạo Ủy ban Kiểm tra Quận ủy xây dựng sơ đồ, đề cương hướng dẫn thực hiện Quy định 1374; quy định về quy trình điểm báo, xử lý thông tin do báo chí phản ánh (điểm tin báo giấy, báo mạng hằng ngày và chỉ đạo xử lý bằng phần mềm chuyên dụng); Ban Thường vụ Quận ủy Bình Tân tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện đến cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên... kết quả đã tổ chức 228 cuộc với 12.463 lượt người tham dự...

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt được, các cơ quan báo chí cũng đã bộc lộ một số hạn chế, thiếu sót trong quá trình thông tin; còn tình trạng một số cơ quan báo chí, tạp chí điện tử của các cơ quan trung ương đã đăng tin bài chưa chính xác, thiếu kiểm chứng nguồn tin, đưa tin một chiều theo ý kiến chủ quan của một vài cá nhân; thậm chí, có trường hợp một số tạp chí điện tử, trang tin điện tử tổng hợp của các ngành nghề lợi dụng việc thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU trên địa bàn Thành phố đã có hiện tượng tiếp cận, đặt vấn đề phỏng vấn, viết bài không đúng tôn chỉ mục đích, gây áp lực và phiền hà không nhỏ đối với bộ máy hành chính cơ sở, đăng tải thông tin mang tính phiến diện, một chiều gây ảnh hưởng đến uy tín cơ quan, cá nhân ở địa phương.

Để việc thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU ngày càng có hiệu quả hơn, để báo chí ngày càng phát huy vai trò kênh thông tin kịp thời, đáng tin cậy, là lực lượng quan trọng không thể thiếu trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, có một số vấn đề đặt ra cần quan tâm:

Thứ nhất, cấp ủy các cơ quan báo chí phải thường xuyên quán triệt Quy định số 1374-QĐ/TU trong cán bộ, đảng viên, đội ngũ người làm báo của đơn vị mình. Đưa vào nghị quyết, chương trình hành động của cấp ủy việc lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU tại đơn vị, cũng như trong hoạt động tác nghiệp báo chí. Cơ quan báo chí cần xây dựng kế hoạch công tác, triển khai xây dựng các chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề và phân công cán bộ, phóng viên, biên tập viên có đủ năng lực, kiến thức về xây dựng Đảng, có trình độ lý luận chính trị và chuyên môn nghiệp vụ vững vàng trực tiếp phụ trách, theo dõi và tác nghiệp báo chí về mảng công tác theo Quy định số 1374-QĐ/TU. Có chế độ giao ban thường xuyên, kiểm tra, giám sát việc thực hiện mảng công tác này; kịp thời đề ra những giải pháp, để tổ chức nội dung này thành mảng đề tài chính, có sức thu hút, hấp dẫn đối với công chúng báo chí nói chung, luôn giữ vị trí là kênh thông tin chính thống, đáng tin cậy, đi trước truyền thông mạng xã hội trong bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin như hiện nay.

Thứ hai, làm sao để thu hút sự quan tâm, phản hồi của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với những bài viết về xây dựng Đảng, nâng cao được vị trí, vai trò của báo chí trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng nói chung và trong việc thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU nói riêng. Cơ quan báo chí cần tạo được diễn đàn để cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân thường xuyên liên hệ, trao đổi, phản ánh thông tin và đóng góp ý kiến, hiến kế nhằm góp phần thực hiện có hiệu quả Quy định số 1374-QĐ/TU trong toàn Đảng bộ thành phố. Cấp ủy, ban biên tập, ban giám đốc các cơ quan báo chí cần quan tâm xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, đồng thời, tuyên truyền, giáo dục để đội ngũ người làm báo, đặc biệt là những người trực tiếp tác nghiệp mảng Quy định số 1374-QĐ/TU nâng cao ý thức, tinh thần chủ động học tập lý luận, chính trị, nghiên cứu các nghị quyết, chỉ thị, quy định về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, các quy định pháp luật có liên quan; rèn luyện đạo đức cách mạng, nghĩa vụ công dân, trách nhiệm người làm báo, tiếp cận khoa học - công nghệ hiện đại.

Thứ ba, những người trực tiếp tham gia thực hiện mảng công tác về Quy định số 1374-QĐ/TU cần phải bám sát thực tiễn đời sống, bám sát địa bàn dân cư; xây dựng và giữ mối liên hệ thường xuyên, gần gũi với các cấp ủy đảng, với cán bộ, đảng viên và Nhân dân; rèn luyện nhãn quan chính trị của người làm báo, nhạy bén phát hiện vấn đề và kiên trì đeo bám, làm rõ thông tin. Mỗi tác phẩm báo chí về mảng Quy định số 1374-QĐ/TU đòi hỏi phải chặt chẽ, chính xác, khách quan từ khâu tiếp cận, khai thác thông tin đến tổ chức sản xuất, thực hiện tác phẩm và cuối cùng là biên tập, đăng, phát, lan tỏa tác phẩm báo chí trên các phương tiện thông tin đại chúng, nền tảng công nghệ. Người làm báo mảng đề tài này phải ý thức được rằng tác phẩm báo chí sau khi được xuất bản, đăng, phát có quan hệ và ảnh hưởng rất lớn đối với hoạt động, uy tín của tổ chức đảng, của các địa phương, cơ quan, đơn vị, hoặc có thể ảnh hưởng đến quyền lợi chính trị của mỗi cá nhân có liên quan. Để từ đó, luôn đòi hỏi sự nghiêm túc, cẩn trọng, chặt chẽ trong từng khâu tác nghiệp, phản ánh đúng sự thật, theo tận cùng sự thật nhưng phải chính xác, công minh, lấy xây dựng là mục tiêu cốt lõi.

Thứ tư, các cơ quan tham mưu, giúp việc cho Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy, Thường trực Thành ủy thường xuyên giữ mối liên hệ, trao đổi, chia sẻ, cung cấp thông tin kịp thời cho các cơ quan báo chí về những vấn đề liên quan Quy định số 1374-QĐ/TU, trong đó bao gồm trao đổi làm rõ thông tin phản ánh của báo chí và thông tin về kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy từ thành phố đến cơ sở trong việc xử lý các vấn đề, vụ việc từ phản ánh của báo chí, để báo chí kịp thời thông tin, phản hồi cho công chúng, góp phần củng cố vững chắc niềm tin của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với tổ chức đảng và chính quyền các cấp của Thành phố. Trung tâm Báo chí thành phố tăng cường hơn nữa việc chủ động làm đầu mối thông tin, để cơ quan báo chí ngày càng dễ dàng, thuận lợi tiếp cận, khai thác làm rõ thông tin liên quan đến các sở, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị như đã thực hiện trong thời gian qua.

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo để thống nhất nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người đứng đầu về việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí theo quy định; các cơ quan hành chính nhà nước phải thực hiện nghiêm túc quy định về việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; đồng thời, nghiêm túc rút kinh nghiệm và khắc phục ngay những tồn tại trong phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí trong thời gian qua[5]. Chủ động xây dựng và giữ mối liên hệ với báo chí để thực hiện tốt việc cung cấp thông tin khi có yêu cầu và làm rõ những vấn đề mà báo chí phản ánh liên quan đến địa phương, cơ quan, đơn vị mình.

Thứ năm, Ban Tuyên giáo Thành ủy, Sở Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo thành phố nghiên cứu tham mưu, tổ chức giải báo chí về xây dựng Đảng, trong đó, điểm nhấn là việc thực hiện Quy định số 1374-QĐ/TU trên báo chí; thường xuyên biểu dương, khen thưởng đột xuất các tác giả, nhóm tác giả có các bài, tuyến bài viết chất lượng về nội dung này. Qua đó, kịp thời động viên, cổ vũ đội ngũ những người làm báo quan tâm, đầu tư, làm cho mảng đề tài về Quy định số 1374-QĐ/TU trên báo chí phong phú, hấp dẫn, phản ánh nhiều thông tin có giá trị góp phần thực hiện ngày càng có hiệu quả công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Trịnh Thanh Toàn
Ban Tuyên giáo Thành ủy TP. Hồ Chí Minh