Hiện tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn diễn ra và có xu hướng lan rộng trong nhiều lĩnh vực và đối tượng. Biểu hiện rõ nhất của sự suy thoái về đạo đức, lối sống đó là tệ quan liêu, xa dân, thờ ơ, lãnh đạm trước những khó khăn, bức xúc và những yêu cầu chính đáng của nhân dân. Tệ tham nhũng, lãng phí có xu hướng gia tăng. Tình trạng mất đoàn kết, lôi bè kéo phái, lợi ích nhóm vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ… Suy thoái về đạo đức, lối sống đang làm suy yếu đội ngũ cán bộ, đảng viên, làm suy giảm vai trò lãnh đạo cũng như uy tín của Đảng trong quần chúng nhân dân và trong toàn xã hội. Nhiều đơn thư tố cáo của nhân dân tập trung vào việc tố cáo cán bộ lạm dụng chức quyền để tham nhũng; sự thoái hoá, biến chất, dung túng, bao che cho cấp dưới lợi dụng chức quyền để làm sai lệch chế độ chính sách nhằm trục lợi. Tố cáo về tình trạng vi phạm dân chủ, trù dập người tố cáo, vi phạm pháp luật, làm giàu bất chính. Sự vi phạm của cán bộ công chức trong điều tra, xét xử, bảo kê cho những hành vi phạm pháp...
Nguyên nhân sâu xa của tình trạng trên được khởi nguồn từ tác động tiêu cực của cơ chế thị trường. Nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt của đảng viên bị buông lỏng, quy chế dân chủ còn nặng về hình thức, có nơi một số nguyên tắc tập trung dân chủ bị một số cán bộ, đảng viên lợi dụng để mưu đồ lợi ích cá nhân. Một số cán bộ, đảng viên có chức, có quyền có biểu hiện ngại tiếp xúc, gặp gỡ quần chúng nên không thấu hiểu được tâm tư, nguyện vọng và những bức xúc của quần chúng….
Từ năm 2011 đến nay, thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và gần đây là Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, thực hiện “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, đại bộ phận đội ngũ cán bộ, đảng viên đã có sự chuyển biến khá rõ nét về đạo đức, lối sống, một số biểu hiện vi phạm có tính nghiêm trọng được ngăn chặn và đẩy lùi. Tuy nhiên, sự diễn biến của tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống vẫn còn nhiều phức tạp, ảnh hưởng lớn đến uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý, điều hành của Nhà nước và niềm tin của quần chúng nhân dân.
Tiếp tục phòng, chống sự suy thoái về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay cần thực hiện một số giải pháp.
Một là, tiếp tục đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Trên cơ sở kết quả đã đạt được, tiếp tục làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ và sâu rộng hơn nữa về ý thức tu dưỡng, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống và các tệ nạn tham nhũng, tiêu cực. Đề cao ý thức tự tu dưỡng, rèn luyện của mỗi cá nhân gắn liền với các hoạt động của tổ chức nhất là tổ chức cơ sở đảng.
Hai là, trong công tác xây dựng đảng, quản lý và rèn luyện đội ngũ đảng viên cần tập trung nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, lý luận. Các tổ chức đảng làm tốt công tác quản lý, rèn luyện đội ngũ đảng viên, bảo đảm xây dựng đội ngũ đảng viên nâng cao về chất lượng. Đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, kiên quyết ngăn chặn và đẩy lùi sai phạm về đạo đức lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Ba là, tăng cường công tác giáo dục pháp luật và ý thức tuân thủ pháp luật của cán bộ, đảng viên; bảo đảm cán bộ, đảng viên phải thực sự là những tấm gương trong việc chấp hành và tuân thủ pháp luật. Sự chặt chẽ, đầy đủ và nghiêm minh của pháp luật sẽ là cơ sở cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trau dồi đạo đức, lối sống, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và toàn xã hội.
Bốn là, phát huy dân chủ, gắn phòng chống suy thoái về đạo đức, lối sống với bảo vệ quyền và lợi ích thiết thực của các cá nhân, nhóm xã hội trên cơ sở cải thiện điều kiện vật chất, tinh thần của xã hội làm cho cán bộ, đảng viên yên tâm, gắn bó với công việc của mình; được thể hiện quyền và trách nhiệm của mình đối với công việc.
Năm là, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, của hệ thống chính trị và của toàn dân trong việc phòng chống suy thoái về đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là vai trò của một số tổ chức như mặt trận Tổ quốc, hội cựu chiến binh, vai trò giám sát và thanh tra nhân dân; xây dựng cơ chế và giải quyết thoả đáng mối quan hệ giữa dân chủ - tranh luận - phản biện và đồng thuận xã hội nhằm phát huy tối đa quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc phòng chống, ngăn chặn và đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Đại tá, ThS. Đặng Văn Thi
Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự - Bộ Quốc phòng