Bố trí và sử dụng cán bộ là nội dung quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng, là yếu tố cơ bản để xem xét, đánh giá kết quả tổ chức thực hiện công tác cán bộ của cơ quan chức năng và cấp uỷ quản lý trực tiếp cán bộ. Bố trí, sử dụng cán bộ đúng và hiệu quả không chỉ đòi hỏi tính nguyên tắc mà còn phải linh hoạt và khéo léo. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có thể hoá ra tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to cũng hoá ra tài nhỏ.
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, ông cha ta luôn coi hiền tài là nguyên khí quốc gia, dù ở các thời kì lịch sử khác nhau nhưng điểm chung nhất vẫn là trọng dụng người có đức, có tài để phục vụ đất nước. Kế thừa truyền thống ấy, để kháng chiến mau thành công, để nhanh chóng tái thiết và xây dựng đất nước sau khi giành được chính quyền, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cảm hóa, thuyết phục được nhiều nhân sĩ, trí thức tài năng như Trần Đại Nghĩa, Tạ Quang Bửu, Tôn Thất Tùng, Nguyễn Hữu Thọ… tham gia kháng chiến. Cách mạng Tháng Tám thành công, chỉ một thời gian ngắn sau khi thành lập Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết công thư “Tìm người tài đức” tham gia vào chính quyền cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, công tác tổ chức cán bộ không chỉ thuộc về Đảng, làm trong nội bộ Đảng rồi đưa ra thuyết phục mà còn phải dựa vào thành ý và minh tâm để tìm và tuyển chọn được người có đức, có tài. Trong lựa chọn, sử dụng cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, phải dùng người đúng chỗ, đúng việc và tuỳ tài mà dùng người. Đối với cán bộ của Đảng, Người từng dạy, bố trí và sử dụng cán bộ phải bảo đảm đúng tiêu chuẩn và sở trường. Đề bạt, bổ nhiệm đúng lúc, giao việc đúng tầm.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác cán bộ qua các thời kỳ cách mạng đã góp phần xây dựng và kiện toàn hệ thống tổ chức của Đảng trong các cấp, các ngành; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; triển khai hiệu quả đường lối, chính sách của Đảng vào thực tiễn. Nhờ làm tốt công tác tuyển chọn, bố trí sử dụng, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng ngày càng phát triển về số lượng, chất lượng và trở thành nguồn lực quan trọng của Đảng qua các thời kỳ và trên mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, qua thực tiễn cũng cho thấy nổi lên nhiều bất cập, yếu kém trong công tác bố trí, sử dụng cán bộ. Không chỉ là những tồn tại trong việc xem nhẹ nguyên tắc, bỏ qua một số quy trình xem xét đánh giá, bổ nhiệm và sử dụng, ở nhiều nơi còn xuất hiện tình trạng tiêu cực trong bố trí, sử dụng cán bộ. Những bất cập, yếu kém ấy là một trong những nguyên nhân làm sụt giảm vai trò lãnh đạo của Đảng, làm chậm tiến trình cải cách và đổi mới đất nước. Nguy hiểm hơn, đó là kẽ hở để những kẻ mang nặng chủ nghĩa cá nhân chui vào hàng ngũ của Đảng, là tiền đề cho nạn tham nhũng phát triển gây bất bình trong xã hội. Nhận thức rõ điều này, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta đã thẳng thắn chỉ ra những khuyết điểm, tồn tại trong công tác tổ chức cán bộ, đồng thời đề ra những giải pháp khắc phục. Đó là: Tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, thực sự phát huy dân chủ trong công tác cán bộ, phát hiện và sử dụng người tài; đổi mới cơ chế, phương pháp và quy trình đánh giá, bổ nhiệm, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ. Đấu tranh quyết liệt với nạn chạy chức, chạy quyền và các biểu hiện tiêu cực trong bố trí, sử dụng cán bộ.
Thời gian tới, trước những yêu cầu nhiệm vụ của công cuộc đổi mới và phát triển đất nước, hơn lúc nào hết, công tác tổ chức cán bộ cần được đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối về mọi mặt của Đảng. Các cơ quan chức năng, các cấp uỷ đảng phải tập trung đổi mới phương pháp làm việc, trong đó trọng tâm là xây dựng, kiện toàn đội ngũ cán bộ, đảng viên về số lượng và chất lượng, thực hiện tốt việc bố trí và sử dụng cán bộ. Công tác nhân sự cần phải được tiến hành chặt chẽ, nghiêm túc và công tâm, tạo cơ sở cho việc bố trí đúng, sử dụng cán bộ hiệu quả. Để làm tốt công tác bố trí, sử dụng cán bộ đòi hỏi phải tiến hành nhiều giải pháp đồng bộ với các nội dung chính sau:
1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, cán bộ chủ trì trong việc bố trí, sử dụng cán bộ
Sự vững mạnh của đội ngũ cán bộ, trước hết phụ thuộc vào trách nhiệm chính trị của cấp ủy và cán bộ chủ trì. Việc thực hiện các khâu, các bước trong công tác bố trí, sử dụng cán bộ đúng là kết quả của sự thống nhất trong nhận thức của cấp ủy, cán bộ chủ trì và của tập thể cán bộ, đảng viên. Do đó, song song với việc tiến hành chặt chẽ, đồng bộ các bước của công tác tổ chức cán bộ cần phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục nhận thức trước hết là đối với cấp ủy, cán bộ chủ trì. Việc tuyên truyền giáo dục phải dựa trên cơ sở lí luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về công tác tổ chức và xây dựng lực lượng đáp ứng yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng. Cần tiến hành tốt các đợt sinh hoạt chính trị, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ để nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc bố trí, sử dụng cán bộ.
2. Đánh giá đúng cán bộ
Nếu đánh giá đúng cán bộ sẽ bố trí, sử dụng đúng. V.I.Lê nin chỉ rõ: Nghiên cứu con người, tìm những cán bộ có bản lĩnh hiện nay đó là then chốt, nếu không thế thì tất cả mệnh lệnh và quyết định chỉ là mớ giấy lộn.
Để đánh giá đúng cán bộ, trướcc hết phải cụ thể hóa tiêu chuẩn đối với từng chức danh cán bộ. Đây là căn cứ, là tiêu chí rất quan trọng để các cấp ủy, tổ chức đảng tiến hành nhận xét, đánh giá cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: Cần phải nghiên cứu đến cội rễ, phân tách thật rõ ràng rồi kết luận. Kết luận đó sẽ là cái thìa khoá phát triển công việc và để giúp cho cán bộ tiến tới. Có như thế thì người mới có tài, tài mới có dụng. Chỉ khi biết rõ ràng cán bộ, mới có thể cất nhắc cán bộ một cách đúng mực.
Cấp ủy, tổ chức đảng cần dân chủ bàn bạc, thảo luận, thống nhất đánh giá từng cán bộ trên cơ sở tiêu chuẩn được xây dựng, đặc biệt phải lấy hiệu quả công tác thực tế và sự tín nhiệm của quần chúng nhân dân làm thước đo chủ yếu. Trước khi thảo luận đánh giá cán bộ, cần tổ chức lấy ý kiến tín nhiệm của quần chúng, các cơ quan, đoàn thể nơi cán bộ công tác để tham khảo. Tránh cách làm chủ quan, phiến diện, duy ý chí, không có căn cứ tiêu chuẩn cụ thể của từng chức danh cán bộ.
3. Dân chủ, công khai, minh bạch trong bố trí, sử dụng cán bộ
Dân chủ, công khai, minh bạch trong bố trí, sử dụng cán bộ là biểu hiện của việc chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ của Đảng. Song song với phát huy trách nhiệm của các cấp uỷ và người đứng đầu, cơ quan tổ chức cán bộ cần phải tạo điều kiện để đảng viên và nhân dân tham gia theo dõi, phản biện, giám sát kết quả phấn đấu, rèn luyện của cán bộ, làm cơ sở để điều chỉnh, bổ sung kế hoạch, quy hoạch, đồng thời góp phần ngăn ngừa những sai phạm, tiêu cực trong công tác cán bộ.
Trong bố trí, sử dụng cán bộ cần tránh quan niệm coi đây là công việc bí mật và chỉ lấy ý kiến của một vài người trong phạm vi hẹp làm quyết định của tập thể. Theo đó, cấp ủy, tổ chức đảng cần làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đề cao vai trò trách nhiệm trong việc lựa chọn, bố trí sử dụng cán bộ; thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong tất cả các khâu, các bước của việc bố trí, sử dụng cán bộ. Luôn đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên, lên trước. Đồng thời, phải thực sự gương mẫu, tỉnh táo, trung thực, khách quan, công bằng, giữ vững tính nguyên tắc trong thực hiện.
Dân chủ, công khai, minh bạch trong bố trí, sử dụng cán bộ không chỉ thực hiện trong phạm vi cấp ủy, tổ chức đảng mà còn phải cung cấp đầy đủ thông tin và biết lắng nghe ý kiến của cấp ủy cấp dưới, của các cấp, các ngành liên quan, của quần chúng trong cơ quan, đơn vị và của cấp ủy, chính quyền địa phương nơi cán bộ sinh sống. Nhưng dân chủ, công khai, minh bạch phải đúng nguyên tắc, phù hợp với phạm vi hoạt động và ảnh hưởng của cán bộ.
Tổ chức đảng, đảng viên, mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, các cơ quan thông tin đại chúng và toàn xã hội cần đề cao, phát huy tinh thần trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là cán bộ chủ trì các cấp. Hướng dẫn và tổ chức cho quần chúng góp ý xây dựng đội ngũ cán bộ đúng nguyên tắc, đúng quy chế; kịp thời phát hiện, đấu tranh khắc phục những biểu hiện thiếu dân chủ, công khai, minh bạch, khắc phục cách làm chuyên quyền, độc đoán, cục bộ trong bố trí, sử dụng cán bộ.
4. Nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, gắn đào tạo với sử dụng
Đảng ta đã khẳng định: Nhân tài không phải là sản phẩm tự phát, mà phải được phát hiện và bồi dưỡng công phu; tài năng có thể mai một nếu không được phát hiện và sử dụng đúng chỗ, đúng lúc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng và Đảng phải nuôi dạy cán bộ, như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu, phải trọng nhân tài, trọng cán bộ. Có làm tốt công tác đào tạo cán bộ, mới có thể có những cán bộ tốt phục vụ đảng, phục vụ chế độ. Thực tế cũng đã chứng minh, cơ quan, đơn vị nào không có cán bộ tốt, không được đào tạo cơ bản, làm việc theo lối chủ nghĩa kinh nghiệm thì chất lượng, hiệu quả công việc sẽ không cao, thiếu sự đột phá, thiếu sự sáng tạo.
Để xây dựng nguồn lực cán bộ có chất lượng, các cấp ủy, tổ chức đảng cần làm tốt công tác quy hoạch, tạo điều kiện để cán bộ tham gia các khoá đào tạo và bồi dưỡng. Nội dung đào tạo và bồi dưỡng phải sát thực tiễn, sát chức trách, nhiệm vụ của cán bộ. Song song với đào tạo và bồi dưỡng tại các nhà trường, học viện cần làm tốt luân chuyển cán bộ và đưa cán bộ đi thực tế ở cơ sở để tích lũy kinh nghiệm và bồi dưỡng năng lực thực tiễn. Tránh lối làm việc theo chủ nghĩa kinh nghiệm, cán bộ không được đào tạo cơ bản, hoặc quá coi trọng bằng cấp không chú ý đến năng lực thực tiễn và sự tín nhiệm của quần chúng; không gắn chặt giữa đào tạo với sử dụng cán bộ. Khắc phục tình trạng sau khi bố trí không quan tâm đến kiểm tra, giám sát, không giúp đỡ cán bộ, nên cán bộ không đáp ứng được yêu cầu của công việc.
5. Kịp thời bổ sung, hoàn thiện quy chế về việc bố trí, sử dụng cán bộ
Đổi mới công tác tổ chức cán bộ trước hết phải từ việc đổi mới và hoàn thiện các văn bản pháp lí. Việc xây dựng, ban hành các quy chế về công tác cán bộ nói chung, bố trí, sử dụng cán bộ nói riêng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để mọi tổ chức, mọi người tham gia ý kiến có hiệu quả.
Cấp ủy và cán bộ chủ trì các cấp cần kịp thời rà soát, bổ sung các quy chế về công tác cán bộ. Quy định cụ thể việc thôi chức, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lí. Đặc biệt là cần có quy định về việc liên đới chịu trách nhiệm khi cán bộ giới thiệu nhân sự vào các cơ quan của Đảng, Nhà nước và xử lí nghiêm những trường hợp chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tuổi, chạy bằng cấp. Kịp thời thay thế cán bộ yếu kém về phẩm chất, năng lực, uy tín giảm sút, không hoàn thành nhiệm vụ.
Bố trí, sử dụng đúng cán bộ là nội dung phản ánh chất lượng và hiệu quả của công tác cán bộ, mảng công tác trọng yếu về tổ chức và xây dựng lực lượng của Đảng, nhân tố cơ bản quyết định mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị.
Ths. Cao Ngọc Hải
Học viện Hải quân