Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, giáo dục, rèn luyện và lãnh đạo, quá trình lớn mạnh, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Quân đội ta gắn liền với những chặng đường vẻ vang của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự nỗ lực học tập, rèn luyện, tu dưỡng của các thế hệ quân nhân. Là quân đội kiểu mới, quân đội ta ở nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật tự giác và nghiêm minh, nội bộ đoàn kết thống nhất cao. "Quân đội ta không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của Đảng, của dân tộc và của nhân dân. Bản chất tốt đẹp đó của quân đội ta là điểm xuất phát, quy định tính đặc thù của hệ chuẩn mực đạo đức quân nhân". Những giá trị đó không chỉ là nguyên tắc phát triển và sức mạnh của quân đội ta mà còn là điều kiện, là cơ sở cho các giá trị đạo đức quân nhân ngày càng được hội tụ và lan tỏa trong các đơn vị.

Nêu gương là hoạt động hàng ngày, diễn ra thường xuyên, mọi lúc, mọi nơi trong mọi hoạt động của quân nhân và tập thể quân nhân. Ở đó, mỗi quân nhân và tập thể quân nhân bằng những chuẩn mực và hành vi đạo đức của mình, thông qua hoạt động thực tiễn để định hướng, xác lập chuẩn mực đạo đức chung của toàn đơn vị. Đồng thời, thông qua quá trình đó các giá trị, chuẩn mực, hành vi và quan hệ đạo đức của mỗi quân nhân và tập thể quân nhân ngày càng hoàn thiện hơn. Chính vì vậy, để nêu gương đạt được hiệu quả cao đòi hỏi mọi quân nhân phải có những chuẩn mực, hành vi và quan hệ đạo đức, có vai trò định hướng trong mọi hoạt động của cá nhân và tập thể và lãnh đạo, chỉ huy đơn vị phải có những cách làm hay, bằng nhiều biện pháp phù hợp để nhân rộng các điển hình tiên tiến, làm cho các tấm gương đạo đức thực sự có sức lan tỏa, giáo dục trong đơn vị. Do đó, mỗi quân nhân và tập thể các quân nhân cần phải thực hiện tốt các biện pháp sau:

Thứ nhất, gương mẫu trong lời nói và việc làm, mỗi quân nhân, đặc biệt là cán bộ, đảng viên phải thực sự là những tấm gương sáng về đạo đức trong đơn vị.

Để nêu gương thực sự phát huy được tác dụng, đi vào chiều sâu và có hiệu quả thiết thực, trước hết, mỗi cán bộ, đảng viên trong đơn vị phải thực sự là những tấm gương sáng để quần chúng, cấp dưới noi theo. Trong đơn vị công tác, cán bộ, đảng viên không chỉ là những người bạn, đồng chí, đồng đội, người chỉ huy mà còn là người anh, người chị của cấp dưới, của quần chúng. Chuẩn mực đạo đức, hành động nêu gương của cán bộ, đảng viên trong đơn vị luôn là "mệnh lệnh không lời", có sức lan tỏa vô cùng lớn. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên trao dồi phẩm chất đạo đức cách mạng, rèn luyện bản lĩnh, nâng cao trình độ, tác phong công tác, thực sự là những người "vừa hồng, vừa chuyên"; "gương mẫu trong thực hiện, tuyên truyền và bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung của Đảng, Nhà nước và của nhân dân"[2]; phải trở thành tấm gương tự phê bình và phê bình để cấp dưới làm theo.

Thứ hai, để xây dựng phong trào “nêu gương”, phải phát huy dân chủ và tăng cường kỷ luật, xây dựng mối đoàn kêt trong và ngoài đơn vị.

Chỉ có phát huy dân chủ, nâng cao tinh thần đoàn kết trong đơn vị thì những giá trị đạo đức của mỗi cá nhân nói riêng, chuẩn mực đạo đức quân nhân nói chung mới trở thành một tấm gương sáng và tạo nên phong trào “nêu gương”. Nêu gương phải kết hợp với tăng cường kỷ luật để tôn vinh sự cao đẹp của đạo đức quân nhân và hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ", phát huy cao độ tính tiền phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên và của các quân nhân, tạo nên các phong trào thi đua trong đơn vị.

Thứ ba, để trở thành tấm gương và được nêu gương, mỗi quân nhân phải không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ về mọi mặt.

Để trở thành tấm gương và được nêu gương, mỗi quân nhân phải không ngừng rèn luyện, học tập để nâng cao trình độ về mọi mặt. Phải có nhãn quan chính trị đúng đắn để nhìn nhận, đánh giá toàn diện, chính xác về những chuẩn mực, hành vi đạo đức của mình. Đặc biệt là đối với người cán bộ, đảng viên, phải "nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tuỵ với công việc; lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực học tập, nghiên cứu, tiếp thu và vận dụng có hiệu quả các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong lao động, sản xuất, công tác"[3].

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: nêu gương không chỉ bằng lời nói suông mà "phải là người kiểu mẫu trong mọi công việc"[4]. Những chuẩn mực đạo đức của mỗi quân nhân, đặc biệt là của cán bộ, đảng viên phải được kiểm nghiệm và chứng mình bằng thực tiễn sinh hoạt, công tác. Thực hiện lời dạy của Bác: "cần, kiêm, liêm chính là đạo đức của người quân nhân cách mạng", "phải giữ vững đạo đức của người quân nhân cách mạng... cho xứng đáng là người chiến sĩ của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng"[5] mỗi quân nhân phải không ngừng học tập, nâng cao trình độ toàn diện, thấm nhuần tư tưởng "đạo đức là cái gốc của người quân nhân cách mạng". Gương mẫu là một mệnh lệnh không lời. Sức mạnh của nêu gương đạo đức vô cùng to lớn.

------------------------------------
[1]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, tập 9, tr.283.

[2]. Phạm Văn Nhuận (chủ biên), Chuẩn mực đạo đức quân nhân của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Nxb QĐND, H. 2007, tr.168.

[3]. Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 7-6-2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng "về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp".

[4]. Hồ Chí Minh về xây dựng Lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb QĐND, H. 1995, tr.56.

[5]. Đảng cộng sản Việt Nam Hội nghị lần thứ 4 BCHTW khóa XI, Nxb CTQG, H.2012, tr.22.

ThS. Nguyễn Đình Tương
Viện Khoa học xã hội Nhân văn quân sự - Bộ Quốc phòng