Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các cán bộ chỉ huy
họp bàn kế hoạch tác chiến trong chiến dịch Điện Biên Phủ.

Trước khi trở thành “Anh cả” của Quân đội nhân dân Việt Nam, vị tướng huyền thoại, thiên tài quân sự thời đại, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là thầy giáo dạy lịch sử ở Trường tư thục Thăng Long. Năm 1940, thầy giáo Võ Nguyên Giáp cùng đồng chí Phạm Văn Đồng sang Trung Quốc để gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Trong quá trình cùng hoạt động cách mạng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã phát hiện ở Võ Nguyên Giáp một thiên tài quân sự và sau này, chính Người đã giao trọng trách cho Đại tướng thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tổ chức tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam; là Tư lệnh Việt Nam giải phóng quân, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, với cương vị Tổng Tư lệnh kiêm Bí thư Tổng Quân uỷ cùng ý chí, tinh thần kiên trung, bản lĩnh của người cộng sản, ông trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Linh hồn ấy đã kết tinh và tỏa sáng ở “quyết định lịch sử” trong trận quyết chiến chiến lược giữa ta và địch ở Điện Biên Phủ. Trong trận đánh quyết định này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trao trọn niềm tin cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp và căn dặn: “Trận này rất quan trọng, phải đánh cho thắng. Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”(1). Đây không chỉ là sự tin tưởng tuyệt đối của Đảng và Bác Hồ, mà cao hơn là trọng trách của người cầm quân! Vận mệnh cả dân tộc đặt trọn niềm tin vào chiến thắng này, đòi hỏi ở Đại tướng một ý chí, tinh thần thép, bản lĩnh của người chỉ huy cao nhất trên chiến trường. 

Cuối năm 1953, sau khi thị sát Nà Sản và phân tích, đánh giá tình hình địch ở Ðiện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc cân nhắc, đưa ra hai phương án: Ðánh nhanh và đánh chắc để phân tích. Qua trao đổi, Trưởng và Phó Đoàn chuyên gia Trung Quốc là Vi Quốc Thanh và Mai Gia Sinh đều chọn phương án “đánh nhanh, thắng nhanh”, dùng mũi thọc sâu “tạo nên sự rối loạn ở trung tâm phòng ngự địch ngay từ đầu, rồi từ trong đánh ra từ ngoài đánh vào, tiêu diệt địch trong thời gian tương đối ngắn”(2) và quyết định nổ súng vào 17h ngày 25-1-1954. Tất cả đều chuẩn bị nhanh chóng cho chiến dịch Điện Biên Phủ.

Nhưng, gần ngày ấy, với linh tính của một vị trướng và theo dõi sát tình tình thay đổi trên thực tiễn chiến trường, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã quyết định hoãn thời gian nổ súng 24 tiếng trong khi các đơn vị đã sẵn sàng chờ lệnh. Trong Hồi ký của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết: “Tôi cảm thấy như cả tháng đã trôi qua. Nhưng tính lại từ khi trao nhiệm vụ chiến đấu tới đó, chỉ mới có mười một ngày. Mỗi ngày, tôi càng nhận thấy rõ là không thể đánh nhanh được. Lời Bác dặn trước lúc lên đường và nghị quyết Trung ương hồi đầu năm lại văng vẳng bên tai: “Chỉ được thắng không được bại, vì bại thì hết vốn!”.

Đưa ra “quyết định lịch sử”, Đại tướng suy xét, phân tích tổng hợp lý luận và thực tiễn, so sánh tương quan lực lượng giữa ta và địch: Quân đội Pháp đến thời điểm đó không còn ở trạng thái lâm thời phòng ngự như trước mà đã trở thành “tập đoàn cứ điểm phòng ngự kiên cố”, pháo đài “bất khả xâm phạm”, được trang bị vũ khí tối tân, có máy bay, xe tăng và đặc biệt pháo binh Pháp - binh chủng hàng thế kỷ thiện chiến dạn dày kinh nghiệm. Họ khảo sát tính toán kỹ sơ đồ, địa hình từng khoảng đất vùng núi lòng chảo Điện Biên Phủ. 

Về phía ta, khi mọi công tác chuẩn bị đã hoàn thành, trong đó có sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc về vũ khí đạn dược, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, không thể so sánh với xe tăng, máy bay, pháo binh, quân đội nhà nghề của thực Pháp tập kết ở Điện Biên Phủ cũng như lực lượng thường xuyên tăng viện cho pháo đài bất khả xâm phạm dưới lòng chảo Điện Biên... Những thuận lợi và khó khăn, sự thành công và thất bại của chiến dịch hiện lên trước mặt Đại tướng, trong đó, ông luôn đặt lên trên hết tính mạng từng người lính, chiến sĩ trên chiến trường, không thể mạo hiểm, dốc toàn lực lượng quân đội “đánh nhanh, thắng nhanh”. Đặc biệt, nếu chúng ta “đánh nhanh, thắng nhanh” lúc này, càng tạo thêm thuận lợi, giúp thực dân Pháp thành công âm mưu “đánh nhanh, giải quyết nhanh”, giành thế thắng trên chiến trường. 

Vì vậy, trước giờ phút hệ trọng đi đến quyết định khai chiến, Đại tướng Võ Nguyên Giáp linh giác và nhớ như in lời dặn của Bác: “tướng quân tại ngoại”, “trao cho chú toàn quyền quyết định”! 11 ngày “mất ăn, mất ngủ” và một đêm thức trắng với nắm ngải cứu thường trực trên đầu, Đại tướng đưa ra quyết định cuối cùng “đánh chắc, tiến chắc”, quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ huy của Đại tướng.

“Quyết định lịch sử” này là sự kế thừa và phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam “đánh lâu dài” lên tầm cao mới, đồng thời phù hợp với đường lối, chủ trương kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng tại Hội nghị lần thứ IV của Ban Chấp hành Trung ương (khóa II), ngày 25 đến 30-1-1953 tại Tỉn Keo: “Ta không chủ quan khinh địch, không nóng vội, không mạo hiểm. Ðánh ăn chắc tiến ăn chắc. Chắc thắng thì kiên quyết đánh cho kỳ thắng. Không chắc thắng thì kiên quyết không đánh. Nếu chủ quan, mạo hiểm mà một lần thua nặng, thì sẽ tai hại lớn. Chiến trường của ta hẹp, người của ta không nhiều, nên nói chung ta chỉ có thắng chứ không được bại, vì bại là hết vốn”(5) và lời căn dặn của Bác Hồ “Trận này rất quan trọng, phải đánh cho thắng. Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”. Sáng ngày 26-1-1954, Đại tướng lệnh hoãn tiến công, thu quân về vị trí tập kết, chuẩn bị lại theo phương châm “đánh chắc, tiến chắc”. Quyết định này được Bộ Chính trị và Bác Hồ đồng tình ủng hộ.

Với phương châm mới, thời gian mở chiến dịch lùi lại, giờ G được chọn bắt đầu nổ súng trong chiến dịch Điện Biên Phủ vào ngày 13-3-1954. Trải qua “56 ngày đêm khoét núi ngủ hầm, mưa dầm cơm vắt/ Máu trộn bùn non/ Gan không núng/ Chí không mòn!”, dân tộc Việt Nam đã viết nên thiên anh hùng ca chiến thắng, Điện Biên Phủ trở thành sự kiện “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Sử gia Phương Tây W.Burchett đã thừa nhận trong Hồi ký của mình: “Điện Biên Phủ thắng lợi hoàn toàn một ngày trước khi hội nghị đó khai mạc nhờ thời điểm tuyệt diệu của ông Giáp”(6).

Vậy mà, nhân kỷ niệm 45 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử, được tổ chức tại Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), đã có tham luận của một sinh viên Trung Quốc cho rằng, nhân tố quyết định thắng lợi của Việt Nam trong chiến dịch Điện Biên Phủ là nhờ phương châm tác chiến của chuyên gia Trung Quốc. Tham luận ấy đã được một bạn sinh viên Khoa Sử K46 tiếp lời, lật ngược lại vấn đề và khẳng định bằng nhiều luận cứ, chứng cứ rõ ràng, xác thực, đanh thép, khẳng định chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thuộc về dân tộc Việt Nam, thể hiện văn hóa Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó, nhân tố quyết định trực tiếp là “quyết định lịch sử” thay đổi cách đánh từ “đánh nhanh, thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” của Đại tưỡng Võ Nguyên Giáp. 

Tư tưởng “đánh chắc thắng” là bất biến, là truyền thống đánh giặc giữ nước ngàn năm của ông cha ta truyền lại và được Đại tướng Võ Nguyên Giáp kế thừa và phát huy, không chỉ trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ mà còn thể hiện đậm nét trong cuộc kháng chiến chống Mỹ sau này. “Quyết định lịch sử” chuyển phương châm tác chiến từ “đánh nhanh, thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” không chỉ là nhân tố trực tiếp quyết định thắng lợi của trận Ðiện Biên Phủ mà còn làm thay đổi vận mệnh dân tộc, kết thúc chặng đường lịch sử vẻ vang trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp. Đánh giá “quyết định lịch sử” này, Đại tướng Lê Trọng Tấn từng ca ngợi: “Nếu không có quyết định chuyển phương châm ngày đó thì phần lớn chúng tôi sẽ không có mặt trong kháng chiến chống Mỹ”. Còn Trung tướng Vương Thừa Vũ nhận định: “Nếu lần đó cứ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” thì cuộc kháng chiến có thể lùi lại mười năm”. Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng với “Quyết định lịch sử” trong sự nghiệp cầm quân lừng lẫy của Người là tài sản vô giá, là bệ đỡ vững chắc để dân tộc Việt Nam tiếp tục dệt thêu nên những huyền thoại có thật ở thế kỷ XXI này!

------------------------------

(1) NXB Văn hóa - Thông tin: 60 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ bản hùng ca bất diệt của thế kỷ XX, H.2013, tr.34.

(2) Hoàng Minh Phương: Nắm ngải cứu trên đầu đồng chí Tổng tư lệnh, Tạp chí Xưa và Nay số 208, 3-2004, tr.10.

(3) Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Hồi ký Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử, in lại trong Tổng tập hồi ký, NXB Quân đội nhân dân, H.2006, tr.921-925.

(4) Võ Nguyên Giáp: Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử, NXB Quân đội nhân dân, H.2000, tr 65-105-111-112.

(5) Văn kiện Ðảng toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, tập 14, H.2001, tr.59.

(6) W.Burchett: Hồi ký, NXB Thông tin Lý luận, H.1987, tr.262.