Đồng chí Ngô Gia Tự là người con yêu tú của quê hương Bắc Ninh, người Cộng sản kiên trung, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng, là một trong những người sáng lập Đảng ta. Hôm nay, sau tròn 105 năm Ngày sinh của đồng chí lại một lần nữa để chúng ta tưởng nhớ, tôn vinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức cách mạng của đồng chí; trân trọng hơn những đóng góp to lớn của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc và nhân dân ta.
Sinh ra tại làng quê truyền thống khoa bảng Tam Sơn (thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh), trong một gia đình giàu lòng yêu nước, đồng chí Ngô Gia Tự đã sớm được thừa hưởng truyền thống quý báu của quê hương và gia đình. Ngay từ thủa thiếu thời, đồng chí đã nổi tiếng là người học trò thông minh, xuất sắc. Khi học tại trường Bưởi (Hà Nội), được tiếp xúc với tư tưởng yêu nước, tiến bộ, người thanh niên Kinh Bắc đã tích cực tham gia phong trào yêu nước và cách mạng, đấu tranh đòi thực dân Pháp thả nhà chí sỹ Phan Bội Châu và tham gia tổ chức truy điệu nhà yêu nước Phan Chu Trinh. Do chống lại Chính phủ “Bảo hộ”, đồng chí Ngô Gia Tự bị chính quyền phong kiến, thực dân đuổi học. Đồng chí đã về quê hương lao động, tự đọc sách báo yêu nước và tìm bạn cùng chí hướng để hoạt động cách mạng.
Năm 1926, khi vừa tròn 18 tuổi, đồng chí Ngô Gia Tự gia nhập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, được tín nhiệm cử sang Quảng Châu (Trung Quốc) dự lớp tập huấn do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc soạn thảo chương trình. Từ đây, người thanh niên yêu nước Ngô Gia Tự đã được tiếp thu tinh hoa lý luận của Chủ nghĩa Mác- Lê nin, tích cực trau dồi đạo đức cách mạng, học và nắm vững Đường Kách Mệnh. Ngay sau khi kết thúc khóa học, đồng chí trở về Bắc Ninh, tuyên truyền giác ngộ quần chúng và gây dựng cơ sở cách mạng. Trong vai người thầy giáo, đồng chí đã bí mật mở nhiều lớp huấn luyện cách mạng, viết truyền đơn, treo cờ tuyên truyền ủng hộ Cách mạng Tháng Mười Nga, vận động binh lính và các tầng lớp nhân dân tham gia tổ chức Hội Công ích, Hội Thanh niên… Những hoạt động giáo dục lý luận và tuyên truyền cách mạng của đồng chí là sự đóng góp quan trọng vào quá trình kết hợp Chủ nghĩa Mác- Lê nin với phong trào công nhân, phong trào yêu nước Việt Nam và quá trình chuẩn bị thành lập Đảng mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc dày công gây dựng từ những năm 1925.
Năm 1927, Tỉnh bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Ninh- Bắc Giang thành lập, đồng chí được bầu làm Ủy viên Tỉnh bộ. Vừa công tác, đồng chí vừa tranh thủ tự học và kỳ thi năm 1928, đồng chí đã đỗ Tú tài toàn phần thứ nhất. Đến giữa năm 1928, đồng chí trở thành Bí thư Tỉnh bộ và Ủy viên Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, phong trào cách mạng ở Bắc Ninh và Bắc Giang diễn ra rộng khắp, với nhiều hình thức tập hợp quần chúng đấu tranh chống thực dân, phong kiến.
Tháng 9- 1928, với nhãn quan chính trị nhạy bén và tầm nhìn chiến lược, đồng chí đã đề xuất chủ trương “vô sản hóa”, đưa hội viên Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên vào các nhà máy, hầm mỏ lao động cùng công nhân, thợ thuyền để tuyên truyền, giác ngộ và tổ chức đấu tranh chống chính sách áp bức, bóc lột của thực dân Pháp và đồng chí Ngô Gia Tự là một trong số những người hăng hái đi đầu. Vừa tham gia lao động với anh em thợ thuyền, đồng chí vừa dịch, biên soạn nhiều tài liệu, mở lớp huấn luyện, bồi dưỡng lý luận cách mạng, trực tiếp tuyên truyền Chủ nghĩa Mác – Lê nin trong các nhà máy, hầm mỏ và xây dựng nhiều cơ sở cách mạng. Chính từ phong trào “Vô sản hóa” đã góp phần cho nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và các tầng lớp lao động bùng nổ rộng khắp ba miền: Bắc, Trung, Nam. Phong trào “Vô sản hóa” mà đồng chí Ngô Gia Tự là một tấm gương, có ý nghĩa quan trọng đối với sự hình thành phong cách hoạt động gần gũi quần chúng, sát với thực tiễn của đội ngũ cán bộ cách mạng và của chính đảng tiền phong sau này.
Nhận thức được vai trò to lớn của giai cấp công nhân và xu thế tất yếu của cách mạng nước ta, tháng 3 năm 1929, đồng chí Ngô Gia Tự cùng 7 thành viên tiên tiến trong Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở trong nước tại số nhà 5D, phố Hàm Long. Sau đó, tại Đại hội toàn quốc Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Hương Cảng (Trung Quốc), đồng chí Ngô Gia Tự đã tuyên bố thoát ly Đại hội để thành lập chính đảng của giai cấp công nhân. Ngày 17- 6- 1929, đồng chí Ngô Gia Tự và Chi bộ 5D, phố Hàm Long đã tuyên bố thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng, thông qua Chính cương, Tuyên ngôn, Điều lệ Đảng, lấy cờ đỏ búa liềm làm cờ Đảng với mục tiêu đánh đổ đế quốc, phong kiến, giải phóng dân tộc, giải phóng công nông.
Đầu tháng 7- 1929, đồng chí Ngô Gia Tự về Tam Sơn, thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên của tỉnh Bắc Ninh. Ngay sau đó, Đông Dương Cộng sản Bắc Ninh- Bắc Giang được thành lập. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đồng chí, Tuyên ngôn, Điều lệ của Đông Dương Cộng sản Đảng được tuyên truyền sâu rộng tới các tầng lớp nhân dân tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang. Nhờ đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân nên số người ủng hộ và gia nhập Đông Dương Cộng sản Đảng tăng lên nhanh chóng, phong trào cách mạng ở Bắc Ninh- Bắc Giang có bước phát triển mạnh.
Cuối tháng 7 năm 1929, đồng chí được Trung ương cử vào Nam Kỳ hoạt động, đồng chí đã tiếp tục tắm mình vào phong trào “Vô sản hóa” ở Sài Gòn, thành lập Chi bộ Đảng ở Nhà máy đóng tầu Ba Son, Đồn điền Cao Su Phú Riềng, xã Phú Kim… Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giác ngộ công nhân và nhân dân lao động đi theo con đường cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Dưới sự lãnh đạo của Đông Dương Cộng sản Đảng, trong đó có vai trò to lớn của đồng chí Ngô Gia Tự, phong trào Cách mạng miền Nam đã có bước chuyển biến mạnh mẽ, chuyển từ mục tiêu kinh tế sang mục tiêu chính trị, lực lượng công nhân dần trở thành lực lượng chính trị to lớn trong sự nghiệp đấu tranh chống thực dân, giải phóng dân tộc.
Ngày 3- 2- 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đánh dấu bước ngoặt lịch sử đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Tại Hội nghị thống nhất các tổ chức Cộng sản ở Nam Kỳ, đồng chí Ngô Gia Tự được tín nhiệm bầu làm Bí thư Chấp ủy lâm thời Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở Nam kỳ. Trên cương vị này, đồng chí luôn sâu sát cơ sở, bồi dưỡng nhận thức chính trị cho cán bộ, đảng viên, cổ vũ tinh thần quyết tâm chiến đấu cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, hướng dẫn cho cán bộ, đảng viên về công tác xây dựng Đảng, công tác vận động quần chúng. Đồng chí khẳng định “Đảng viên phải vì Đảng, vì cách mạng mà hi sinh, đừng vì ta để Đảng và cách mạng phải tổn hại”.
Tháng 5-1930, đồng chí Ngô Gia Tự bị sa vào tay địch trong lúc đang viết truyền đơn tại một cơ sở Đảng ở Sài Gòn. Từ dụ dỗ, mua chuộc tới cực hình, tra tấn, chết đi sống lại nhiều lần, nhưng kẻ thù không khuất phục được ý chí sắt đá của đồng chí. Trong lao tù của thực dân Pháp, đồng chí luôn nhắn nhủ mọi người “Chúng mình phải chịu hi sinh, phải hi sinh tất cả cho Đảng, sinh mệnh của Đảng quý hơn sinh mệnh của mình”.
Sau nhiều lần xét xử, thực dân Pháp đã kết án tử hình đối với đồng chí Bí thư Xứ ủy Nam kỳ, bí mật đưa đi đày tại Côn Đảo. Tại đây, đồng chí tiếp tục kiên cường đấu tranh “Biến nhà tù thực dân thành trường học Cộng sản”, đồng chí đã tham gia dịch nhiều tác phẩm về Chủ nghĩa Mác-Lênin, tìm mọi cơ hội để truyền bá các chiến sỹ cộng sản và các bạn tù học tập văn hóa, học tập lý luận cách mạng, nâng cao nhận thức, xây dựng niềm tin thắng lợi vào sự nghiệp cách mạng Việt Nam và được tín nhiệm cử vào Ban Chi ủy Chi bộ Nhà tù. Cuối năm 1934, Chi bộ Nhà tù Côn Đảo bố trí để đồng chí vượt biển vào đất liền hoạt động nhưng tiếc thay, chiếc thuyền mong manh đã không chịu được sóng biển mùa gió chướng, đồng chí Ngô Gia Tự đã anh dũng hi sinh; năm đó đồng chí vừa tròn 26 tuổi.
Đánh giá về đồng chí Ngô Gia Tự, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói “Các đồng chí ta như đồng chí Trần Phú, Ngô Gia Tự, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Văn Thụ và trăm nghìn đồng chí khác đã đặt lợi ích của Đảng của cách mạng, của giai cấp, của dân tộc lên trên hết, lên trước hết. Các đồng chí đó đã tin tưởng sâu sắc, chắc chắn vào lực lượng vĩ đại và tương lai vẻ vang của giai cấp và của dân tộc. Các đồng chí ấy đã vui vẻ hi sinh hết thảy, hi sinh cả tính mệnh cho Đảng, cho giai cấp, cho dân tộc. Các đồng chí ấy đã đem xương máu mình vun tưới cho cây cách mạng, cho nên cây cách mạng đã khai hoa, kết quả tốt đẹp như ngày nay. Tất cả chúng ta phải noi theo gương anh dũng, gương chí công vô tư ấy mới xứng đáng là người cách mạng”.
Đề cao công trạng của đồng chí Ngô Gia Tự, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã giao cho Ban Tuyên giáo Trung ương và các bộ, ngành có liên quan phối hợp với Tỉnh ủy Bắc Ninh chỉ đạo việc xây dựng các công trình thuộc quần thể Khu Lưu niệm đồng chí Ngô Gia Tự, đến nay đã hoàn thành. Tôi đề nghị Tỉnh ủy Bắc Ninh chỉ đạo quản lý, sử dụng để công trình này thực sự trở thành một di tích lịch sử cách mạng tiêu biểu, góp phần giáo dục truyền thống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về tấm gương chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc của người chiến sỹ Cộng sản tiền bối của Đảng ta.
Máu đào của các anh hùng, liệt sỹ, trong đó có đồng chí Ngô Gia Tự, đã viết nên những trang sử rất đỗi vẻ vang của sự nghiệp cách mạng; đã khai mở con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân ta đến tự do, hạnh phúc và nhiều thắng lợi vĩ đại khác. Công cuộc đổi mới trong gần 30 năm qua đã giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử quan trọng, đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng và tình trạng chậm phát triển, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, giải quyết có hiệu quả nhiều vấn đề xã hội; quốc phòng - an ninh được củng cố, đối ngoại được mở rộng…, đem lại thế và lực mới cho đất nước. Trong bức tranh tươi đẹp đó, quê hương Bắc Ninh nổi lên như một trong những điểm sáng về công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội và phát triển văn hóa, giáo dục…Đây chính là trang sử mới đáng tự hào do các thế hệ đảng viên cùng với nhân dân Bắc Ninh viết tiếp, góp phần tô thắm thêm pho lịch sử bằng vàng của Đảng ta, do Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và các bậc tiền bối, trong đó có đồng chí Ngô Gia Tự đã có công sáng lập, hun đúc và có những cống hiến vô cùng quý báu.
Hiện nay, công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta được tiến hành trong bối cảnh thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, đặt ra vấn đề phức tạp đối với nhiệm vụ giữ vững độc lập, chủ quyền, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội. Các thế lực thù địch, cơ hội chính trị vẫn tiếp tục đẩy mạnh chống phá Đảng, Nhà nước ta; bên cạnh đó, tình trạng suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên và những biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa, lợi ích nhóm, tham ô, tham nhũng…đang đặt ra những thách thức to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Học tập, noi gương đồng chí Ngô Gia Tự và để thực sự xứng đáng với công lao to lớn và tấm gương quên mình hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của đồng chí, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hãy nêu cao tinh thần cách mạng, tiến công, khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức, phấn đấu vươn lên hoàn thành thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và nghị quyết Đại hội Đảng các cấp đề ra; đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 03 của Trung ương về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI ) của Đảng "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", góp phần xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, đủ năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu trong tình hình mới.
Thực hiện thắng lợi nhiệm vụ then chốt này, chúng ta sẽ có sự bảo đảm chắc chắn cho việc triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đưa đất nước ta tiếp tục đi lên, đạt được nhiều thành tựu ngày càng to lớn hơn trong tiến trình đổi mới và đây cũng chính là tiền đề để Đảng bộ và nhân dân tỉnh Bắc Ninh về đích trước thời hạn trong lộ trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà.
Với ý nghĩa đó, tôi xin được thể hiện tấm lòng tri ân sâu sắc của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đối với đồng chí Ngô Gia Tự, người chiến sỹ Cộng sản mẫu mực, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và người lãnh tụ kiệt xuất của Đảng ta. Tôi xin chúc Đảng bộ và nhân dân tỉnh Bắc Ninh phát huy truyền thống văn hiến, cách mạng của quê hương và tấm gương đạo đức, cách mạng của đồng chí Ngô Gia Tự và các bậc tiền bối, tiếp tục giành được nhiều thắng lợi mới, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta.
Ảnh: Báo Bắc Ninh