Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là tổ chức kinh tế do Nhà nước sở hữu toàn bộ vốn điều lệ hoặc có cổ phần, vốn góp chi phối, được tổ chức dưới hình thức công ty nhà nước, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn (1).
Là một bộ phận của kinh tế Nhà nước, được tập trung xây dựng để góp phần giữ vai trò “nền tảng, chủ đạo” trong nền kinh tế nhiều thành phần định hướng XHCN, DNNN đang đứng trước nhiều cơ hội, đồng thời cũng không ít thách thức. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, trước hết phải xây dựng một đội ngũ lãnh đạo DNNN thực sự “tâm và tài”, trong đó có giám đốc. Giám đốc DNNN là cán bộ của Đảng, là công chức Nhà nước. Tiêu chuẩn, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của giám đốc DNNN được quy định cụ thể trong Luật DNNN.
Đánh giá về vai trò của DNNN trên địa bàn Thủ đô, Báo cáo Chính trị Đại hội đại biểu lần thứ XV của Đảng bộ Hà Nội nêu: “Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng phát triển. DNNN được đổi mới, sắp xếp lại; hầu hết các doanh nghiệp sau sắp xếp, hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả hơn (đóng góp 36,2% GDP thành phố… Sức cạnh tranh chung của nền kinh tế thủ đô có tiến bộ, từng bước đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế”. Kết quả đó có đóng góp công sức của các đảng viên là giám đốc DNNN, người chịu trách nhiệm trong việc ra các quyết định quản lý, tổ chức điều hành, kiểm soát hoạt động sản xuất - kinh doanh.
Để phát huy vai giám đốc doanh nghiệp nhà nước ở Hà Nội, theo tôi cần quan tâm những nội dung sau:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức về vai trò của đội ngũ giám đốc DNNN
Năng lực, hiệu quả sản xuất, kinh doanh của DNNN phụ thuộc rất lớn vào giám đốc, người trực tiếp quyết định, quản lý DN, ảnh hưởng đối với toàn bộ bộ máy tổ chức, hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, phải xây dựng họ là người đảng viên gương mẫu về bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống, hành động thực tiễn (quản lý, điều hành doanh nghiệp có hiệu quả).
Thứ hai, cần xây dựng tiêu chuẩn giám đốc DNNN ở Hà Nội sát với thực tế.
Đó là các nhóm tiêu chí như: phẩm chất chính trị; trình độ, năng lực, kinh nghiệm quản lý; phẩm chất đạo đức, lối sống, sức khỏe. Là giám đốc DNNN phải có ý thức tuân thủ pháp luật, khát vọng vươn lên làm giàu cho đất nước, không ngừng nâng cao năng lực kinh doanh và quản trị doanh nghiệp; có trách nhiệm với người lao động, với cộng đồng xã hội và có đạo đức, văn hoá kinh doanh, góp phần chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Thông qua kết quả sản xuất kinh doanh, đời sống của người lao động tại doanh nghiệp, đóng góp với nhà nước và cộng đồng... để đánh giá được năng lực quản lý, điều hành của giám đốc DNNN.
Thứ ba, đổi mới quy trình tuyển chọn, bổ nhiệm giám đốc DNNN
Đổi mới quy trình tuyển chọn, bổ nhiệm giám đốc DNNN ở Hà Nội nhằm chọn giám đốc có phẩm chất, năng lực, tạo điều kiện để giám đốc doanh nghiệp phát huy hết khả năng quản lý, điều hành đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của họ đối với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Việc tuyển chọn giám đốc DNNN ở Hà Nội phải dựa trên tiêu chuẩn, đảm bảo nguyên tắc, dân chủ, công khai, minh bạch, theo quy trình chặt chẽ.
Thứ tư, đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng giám đốc DNNN
Công tác đào tạo, bồi dưỡng giám đốc DNNN ở Hà Nội là yêu cầu thường xuyên, nhằm nâng cao hiểu biết về đường lối kinh tế của Đảng, trình độ lý luận chính trị, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới về quản lý, điều hành doanh nghiệp.
Nội dung đào tạo, bồi dưỡng theo hướng đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới, sắp xếp DNNN, kiến thức và kỹ năng tổ chức, điều hành hoạt động của DNNN, cung cấp thông tin về toàn cầu hóa, tình hình kinh tế thế giới, tiến bộ khoa học - công nghệ, phương pháp thu thập và xử lý thông tin, phương pháp xử lý tình huống, kỹ năng sử dụng các công cụ quản lý hiện đại, kinh nghiệm quản lý của doanh nghiệp nước ngoài... gắn với coi trọng việc tự đào tạo, bồi dưỡng của chính bản thân giám đốc DNNN.
Thứ năm, đổi mới chế độ, chính sách đối với giám đốc DNNN
Cần có chế độ khuyến khích vật chất và tinh thần đối với những giám đốc đem lại hiệu quả kinh tế cao, khai thác và phát huy tính năng động của giám đốc, tạo điều kiện thuận lợi để họ phát huy tính chủ động, sáng tạo trong việc quản lý, điều hành DNNN. Thực hiện chế độ khen thưởng và tôn vinh về mặt tinh thần đối với những giám đốc DNNN đạt thành tích xuất sắc, đóng góp lớn cho nhà nước và xã hội.
-------------------------------------
(1). Luật Doanh nghiệp Nhà nước được Quốc hội khóa 11 thông qua ngày 26 tháng 11 năm 2003.
Nguyễn Văn Hùng
Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh