Sinh hoạt chi ủy, chi bộ là một hoạt động bảo đảm cho tổ chức đảng (TCĐ) và đảng viên nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của tổ chức, làm tròn trách nhiệm của người đảng viên, là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của Đảng.
Sau khi có Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư "Về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ”, Ban Tổ chức Trung ương (TƯ) đã ban hành Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW ngày 25-5- 2007 về “Nội dung sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng”. Tiếp đó, ngày 16-4-2008, Ban Tổ chức TƯ có Công văn số 3731-CV/BTCTW bổ sung một số nội dung trong sinh hoạt chi bộ để thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Sau khi có Chỉ thị của Ban Bí thư và Hướng dẫn của Ban Tổ chức TƯ, các tỉnh, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương đều xây dựng, ban hành nghị quyết, chỉ thị, thông tri, chương trình, kế hoạch, hướng dẫn hoặc công văn triển khai thực hiện, trong đó đề ra các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ phù hợp với đặc điểm tình hình của đảng bộ; đồng thời, tổ chức hội nghị phổ biến, quán triệt đến các cấp ủy trực thuộc. Tiếp đó, các tổ chức đảng cấp trên cơ sở tổ chức quán triệt, triển khai văn bản của Trung ương, của cấp ủy cấp trên và của cấp mình cho các TCĐ. Các TCĐ quán triệt, triển khai đến đảng viên.
Qua hơn 4 năm thực hiện, các cấp ủy, chi bộ và đảng viên đã nhận thức sâu sắc hơn về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, thể hiện trên các mặt sau:
1. Về nền nếp sinh hoạt. Chế độ sinh hoạt của cấp ủy, chi bộ dần đi vào nền nếp, tỷ lệ đảng viên tham gia sinh hoạt cao hơn trước, nhất là các chi bộ khu dân cư, cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, lực lượng vũ trang. Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh, trước khi có Chỉ thị, tỷ lệ chi bộ sinh hoạt định kỳ 12 lần/năm chỉ đạt 50,1%, đến nay tăng lên 72,4%. Trong đó, chi bộ cơ quan từ 37,5% tăng lên 90%; chi bộ thôn, ấp, làng, tổ dân phố, cụm dân cư từ 44,4% tăng lên 86,9%; chi bộ doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước từ 31,4% tăng lên 65,4%. Đảng bộ tỉnh Nghệ An, sinh hoạt chi bộ định kỳ đạt 11,2 cuộc/năm/chi bộ với số lượng đảng viên tham dự các kỳ sinh hoạt đạt 91,3%. Đảng bộ tỉnh Thái Bình, sinh hoạt chi bộ định kỳ, chuyên đề trung bình đạt trên 12 cuộc/năm/chi bộ. Một số đảng bộ có tỷ lệ chi bộ sinh hoạt đủ 12 kỳ/năm cao là: Hòa Bình 85%, Bà Rịa-Vũng Tàu 92,4%, Tiền Giang 95,4%, Hải Phòng chi bộ cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp đạt trên 80%, chi bộ thôn, tổ dân phố đạt trên 90%, chi bộ lực lượng vũ trang đạt gần 100%, Ninh Bình đạt từ 90 đến 100% tùy từng loại hình chi bộ, trong đó, chi bộ cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp đạt 95 đến 98%, chi bộ thôn, tổ dân phố đạt 100%... Những đảng bộ có tỷ lệ bình quân đảng viên tham gia sinh hoạt định kỳ đạt cao là: Bình Dương trên 80%, Nam Định 85%, Thái Bình 87%, Bắc Giang, Phú Thọ, Khánh Hòa, Kon Tum và Đảng bộ Quân đội đạt trên 90%; Quảng Ngãi và Bà Rịa-Vũng Tàu 95%, Trà Vinh 96%, Cà Mau 97%... Nhiều chi bộ đã xây dựng được kế hoạch, chương trình sinh hoạt toàn khóa, trong đó nêu được nội dung sinh hoạt từng tháng.
Đối với chi bộ khu vực doanh nghiệp nhà nước, chế độ sinh hoạt chi ủy, chi bộ cũng được duy trì đều hơn. Các chi bộ căn cứ lịch công tác để bố trí sinh hoạt vào ngày phù hợp, thường sau giờ làm việc, thông báo trước một ngày cho đảng viên, tỷ lệ đảng viên dự sinh hoạt được nâng dần lên.
2. Nội dung sinh hoạt. Đa số các chi bộ quán triệt nghị quyết, chỉ thị, quyết định của cấp trên; thông tin tình hình quốc tế, trong nước, địa phương, đơn vị; kiểm điểm việc thực hiện nhiệm vụ được giao; giải quyết tâm tư, vướng mắc của đảng viên, phát triển đảng viên…
Việc đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt chi bộ được nhiều chi ủy, bí thư chi bộ quan tâm. Chi bộ mở rộng và phát huy dân chủ, tạo được không khí cởi mở, chân thành để mọi cán bộ, đảng viên bày tỏ chính kiến, nguyện vọng. Nguyên tắc tập trung dân chủ được đảm bảo, các ý kiến tham gia đóng góp thẳng thắn, mang tính xây dựng. Chi bộ kịp thời biểu dương, khen thưởng những đảng viên gương mẫu, có thành tích xuất sắc và giúp đỡ, giáo dục những đảng viên có thiếu sót, khuyết điểm. Biên bản sinh hoạt chi bộ được ghi chép đầy đủ. Nhiều cấp ủy đã ban hành mẫu sổ ghi nghị quyết của chi bộ và sổ ghi chép cho đảng viên; đồng thời, thường xuyên tiến hành kiểm tra việc thực hiện. Sau khi ra nghị quyết, kết luận, chi ủy, bí thư chi bộ phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đảng viên thực hiện. Công tác kiểm tra, đôn đốc thực hiện nghị quyết của chi bộ được coi trọng hơn. Chi bộ nắm chắc hơn tình hình đảng viên, làm tốt công tác quản lý đảng viên cả về chính trị, tư tưởng, trình độ, năng lực công tác, quan hệ xã hội, từ đó, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên.
3. Công tác chuẩn bị và tổ chức điều hành sinh hoạt chi bộ được chú trọng, thống nhất đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của chi bộ tháng vừa qua, dự kiến nhiệm vụ tháng tới, thông báo trước cho đảng viên biết thời gian, địa điểm, nội dung sinh hoạt.
Họp có kết luận rõ, phân công thực hiện cụ thể. Việc kiểm tra thực hiện nghị quyết được chú trọng.
4. Về sinh hoạt chuyên đề. Từ khi có Chỉ thị số 10-CT/TW, sinh hoạt chuyên đề được chú trọng với nhiều nội dung phong phú, gắn với Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, chương trình thực hiện nghị quyết của cấp trên. Đảng bộ Tiền Giang có 76,2% số chi bộ duy trì sinh hoạt chuyên đề mỗi quý một lần. Đảng bộ Công an, sinh hoạt chuyên đề chú ý về nội dung, biện pháp thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, công tác xây dựng đảng, lãnh đạo quần chúng, học tập nghị quyết của Đảng...
Đánh giá chung
Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư “Về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” là một chủ trương đúng, phù hợp, cần thiết trong tình hình thực tế hiện nay.
Việc phổ biến, quán triệt Chỉ thị của Ban Bí thư, Hướng dẫn của Ban Tổ chức TƯ và kế hoạch thực hiện của cấp ủy các cấp đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cấp ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên về vai trò, vị trí của chi bộ và vấn đề nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong tình hình hiện nay. Các cấp ủy cơ sở và đội ngũ bí thư chi bộ nắm chắc hơn yêu cầu, nội dung, quy trình và cách thức tổ chức, điều hành một buổi sinh hoạt chi bộ.
Nhiều cấp ủy đã kết hợp chỉ đạo thực hiện “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” với thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và việc triển khai, tổ chức thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (khóa X) về “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên”.
Việc duy trì nền nếp sinh hoạt của chi ủy, chi bộ trong các loại hình TCĐ có chuyển biến tiến bộ.
Nhiều cấp ủy đã chỉ đạo rà soát, kiện toàn tổ chức chi bộ cho phù hợp, khắc phục tình trạng chi bộ có quá đông đảng viên hoặc tổ chức của chi bộ không đồng bộ, thống nhất với các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức sinh hoạt chi bộ và công tác quản lý, theo dõi, kiểm tra, phân công công tác cho đảng viên.
Tuy nhiên, trong thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW vẫn còn hạn chế, khuyết điểm và khó khăn: Một số cấp ủy chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vai trò, vị trí quan trọng của chi bộ và việc nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.
Kết quả chuyển biến tiến bộ về nội dung, hình thức, chất lượng và nền nếp sinh hoạt chi bộ nhìn chung còn thấp, chậm và chưa đồng đều giữa các địa phương, giữa các đảng bộ và giữa các loại hình tổ chức cơ sở đảng.
Một số chi bộ chưa duy trì được nền nếp sinh hoạt định kỳ, còn bỏ một số kỳ sinh hoạt trong năm; tỷ lệ đảng viên tham gia sinh hoạt ở một số chi bộ đạt thấp.
Ở không ít chi bộ thôn, làng, buôn, khóm, ấp, bản, tổ dân phố, cụm dân cư sinh hoạt chưa đúng với quy trình, trước khi sinh hoạt không hội ý chi ủy, nội dung sinh hoạt chưa phong phú, sử dụng nhiều thời gian bàn về tình hình thời sự và phê phán các hiện tượng tiêu cực của cấp trên hay ở nơi khác.
Chưa xây dựng được nhiều nghị quyết chuyên đề để giải quyết có hiệu quả, kịp thời các vướng mắc, bức xúc trong nội bộ chi bộ, trong công tác lãnh đạo chính quyền, đoàn thể nhân dân.
Kinh nghiệm bước đầu
Sau hơn 4 năm thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW “Về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ”, bước đầu rút ra một số kinh nghiệm:
1. Kịp thời củng cố, kiện toàn chi ủy đủ số lượng, đảm bảo chất lượng. Lựa chọn, bố trí đồng chí bí thư chi bộ phải đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện cấp ủy viên theo quy định và phải có nhiệt tình, tâm huyết, có kinh nghiệm về công tác xây dựng đảng, được quần chúng, đảng viên trong cơ quan, đơn vị tín nhiệm. Chi ủy và bí thư chi bộ phải gương mẫu, phải làm tốt công tác quản lý đảng viên, phân công nhiệm vụ cụ thể, phù hợp cho đảng viên.
2. Duy trì nền nếp sinh hoạt định kỳ của chi ủy, chi bộ. Các đồng chí chi ủy viên và bí thư chi bộ phải nghiên cứu nắm vững nội dung, yêu cầu sinh hoạt chi bộ, phải vận dụng sáng tạo, linh hoạt công tác quản lý đảng viên vào điều kiện cụ thể của chi bộ. Nội dung sinh hoạt chi bộ cần báo trước để đảng viên biết và chuẩn bị ý kiến tham gia. Thời gian sinh hoạt phải phù hợp để tạo điều kiện cho đảng viên tham dự và đảm bảo thực hiện nhiệm vụ của đơn vị.
3. Công tác chuẩn bị cho mỗi kỳ sinh hoạt của chi ủy, chi bộ. Phải chu đáo từ nội dung, lựa chọn hình thức, chương trình, địa điểm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của chi bộ ở từng thời điểm cụ thể, xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm để lãnh đạo thực hiện. Quan tâm tổ chức sinh hoạt chi bộ theo chuyên đề để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng đảng ở chi bộ; đồng thời, nâng cao tính hấp dẫn, tính giáo dục, tính lãnh đạo, tính chiến đấu trong sinh hoạt chi bộ.
4. Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy ý thức xây dựng, tập trung trí tuệ của đảng viên để có những quyết định đúng đắn và kịp thời. Mở rộng dân chủ trong sinh hoạt chi bộ, làm cho tư tưởng của đảng viên thông suốt, tạo điều kiện cho đảng viên nói thẳng, nói thật. Bí thư chi bộ, chi ủy viên gương mẫu, lắng nghe ý kiến đóng góp của đảng viên và quần chúng, thẳng thắn tự phê bình, phê bình, nhận khuyết điểm (nếu có). Nghị quyết chi bộ phải thiết thực, có tính khả thi; chi ủy sâu sát, gần gũi với quần chúng, đảng viên, nắm chắc tình hình chi bộ; tăng cường kiểm tra việc thực hiện nghị quyết của chi bộ.
5. Duy trì công tác kiểm tra, giám sát, theo dõi, hướng dẫn của cấp ủy cấp trên đối với việc đảm bảo nền nếp sinh hoạt chi bộ. Giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc của cơ sở và biểu dương những điển hình tiên tiến, chấn chỉnh các chi bộ không thực hiện tốt việc sinh hoạt định kỳ, có giải pháp chỉ đạo các chi bộ nâng cao chất lượng sinh hoạt.
Kiến nghị
Về tổ chức bộ máy: Trung ương chỉ đạo Ban Cán sự Đảng Chính phủ, Đảng đoàn Quốc hội luật hóa quy định việc thành lập, hoạt động của tổ chức đảng trong các loại hình doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước.
Trung ương ban hành quy định, hướng dẫn về đảng bộ bộ phận trong công an nhân dân và địa bàn dân cư (thôn, ấp, buôn, khóm, bản, làng, cụm dân cư, tổ dân phố); về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong các loại hình doanh nghiệp: công ty mẹ - công ty con, công ty cổ phần không có vốn nhà nước, công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên; vấn đề bố trí ngân sách đảng đảm bảo kinh phí chi thường xuyên cho các tổ chức đảng trong doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước.
Trung ương nghiên cứu việc bố trí cán bộ chuyên trách làm công tác đảng trong doanh nghiệp nhà nước có từ 200 đảng viên trở lên; cán bộ chuyên trách làm công tác đảng vụ ở những tổ chức cơ sở đảng theo Hướng dẫn 38-HD/BTCTW có đông đảng viên; cán bộ chuyên trách làm công tác đảng, đoàn thể trong doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước.
Về công tác đảng viên: Đề nghị Trung ương ban hành quy định, hướng dẫn về việc chuyển sinh hoạt cho đảng viên làm việc ở doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước nhưng chỉ được doanh nghiệp ký hợp đồng lao động dưới 12 tháng; việc quản lý, đánh giá chất lượng đối với đảng viên đi làm ăn xa, lao động xuất khẩu trong thời gian ngắn.
Về chính sách chế độ: Hiện nay Trung ương mới quy định phụ cấp cấp ủy viên từ cấp cơ sở trở lên, còn đảng ủy viên đảng bộ bộ phận và chi ủy viên chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở chưa được hưởng, gây tâm tư, suy bì trong cán bộ, cấp ủy viên, vì vậy, đề nghị được hưởng phụ cấp.
Ths. Kiều Cao Chung
Vụ Cơ sở- Ban Tổ chức Trung ương