Huyện Cô Tô được thành lập theo Nghị định số 28/CP ngày 23-3-1994 của Chính phủ, trên cơ sở tách 2 xã đảo Cô Tô và Thanh Lân của huyện Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Khi mới thành lập, Cô Tô có 2.050 người, đến nay có 1.491 hộ, 5.856 khẩu, 5 dân tộc anh em, nhân dân của 14 tỉnh, thành trong cả nước ra sinh sống và xây dựng kinh tế mới. Huyện Cô Tô có 3 đơn vị hành chính cấp xã là thị trấn Cô Tô, xã Đồng Tiến, xã Thanh Lân, 12 cơ quan thuộc khối đảng đoàn thể, 10 phòng ban quản lý nhà nước, 6 đơn vị sự nghiệp thuộc khối chính quyền, 15 đơn vị thuộc ngành dọc của tỉnh trên địa bàn. Đảng bộ huyện có 15 tổ chức cơ sở đảng, 40 chi bộ với 507 đảng viên.
Cô Tô là một huyện đảo nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh. Vùng biển đảo Cô Tô có diện tích gần 4.000km2 nằm ở tuyến khơi, tiếp giáp với đường phân định vịnh Bắc Bộ, có gần 50 hòn đảo lớn nhỏ, diện tích phần đất nổi 47,5km2, chiều dài biên giới biển trên 180km. Quần đảo Cô Tô có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng - an ninh, có tiềm năng rất lớn để phát triển kinh tế biển, du lịch và giao lưu kinh tế quốc tế. Cô Tô là nơi duy nhất được Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng ý cho dựng tượng của mình khi Người về thăm cán bộ, chiến sỹ và nhân dân trên đảo vào ngày 9-5-1961.
Thực hiện Đề án 25 của Tỉnh ủy Quảng Ninh về: Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế (gọi tắt là Đề án 25) theo Chỉ thị số 25-CT/TU ban hành ngày 28-2-2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Huyện ủy Cô Tô xác định: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, tạo sự chuyển biến tích cực, rõ nét về năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên. Xây dựng tổ chức bộ máy đồng bộ, tinh gọn, ổn định và hoạt động có chất lượng, hiệu quả. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có số lượng hợp lý; phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ có chất lượng để phục vụ nhân dân tốt hơn, đáp ứng yêu cầu xây dựng Cô Tô trở thành một vùng biển đảo có kinh tế phát triển năng động, đô thị sinh thái biển hiện đại - thông minh và là căn cứ vững chắc bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Để thực hiện có hiệu quả Đề án 25, Huyện ủy Cô Tô đã ban hành nghị quyết về đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, tinh giản bộ máy, biên chế. BTV Huyện ủy đã chỉ đạo xây dựng các tiểu đề án hợp nhất các cơ quan tham mưu giúp việc của cấp ủy, chính quyền cấp huyện: Đề án vị trí việc làm các phòng, ban chức năng; Đề án giải thể Đội kiểm tra xây dựng và trật tự đô thị, chuyển chức năng, nhiệm vụ quản lý trật tự đô thị về phòng Tài nguyên - Môi trường và Nông nghiệp huyện; Đề án Tổ chức lại Phòng Y tế và Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình thành một đơn vị thống nhất; Đề án thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công huyện (Trung tâm đã ra mắt và hoạt động từ tháng 1-2015); Đề án hợp nhất Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy và Thanh tra huyện; Đề án hợp nhất Ban Tổ chức Huyện ủy và Phòng Nội vụ; Đề án hợp nhất Văn phòng Huyện ủy, Văn phòng HĐND và UBND huyện; giao UBND huyện chỉ đạo xây dựng các đề án, phương án tổ chức sắp xếp hoạt động, nâng cao tự chủ về kinh phí hoạt động của một số đơn vị sự nghiệp của huyện: Ban Quản lý Dự án, Ban Quản lý cảng Cô Tô và triển khai mô hình hợp tác công - tư đối với tàu công tác Cô tô 1 và Nhà khách UBND huyện.
Với đặc thù của huyện đảo, ngay khi thành lập, Huyện uỷ Cô Tô đã triển khai thực hiện việc nhất thể hoá chức danh Bí thư Huyện uỷ đồng thời là chủ tịch UBND huyện. Việc thực hiện chủ trương này đã đem lại hiệu quả bước đầu trong công tác chỉ đạo, điều hành của huyện. Đồng chí bí thư Huyện uỷ đồng thời là chủ tịch UBND đã giúp cho các chủ trương lãnh đạo của cấp ủy, nghị quyết của BCH, BTV được triển khai đồng nhất, cụ thể hóa nhanh hơn. Các đề xuất của UBND huyện được BCH, BTV Huyện ủy, HĐND xem xét, thảo luận, quyết định nhanh hơn. Đồng thời, chính quyền triển khai chủ trương của Huyện ủy nhanh hơn, cụ thể, rõ ràng. Sự phối hợp trong điều hành hoạt động của các cơ quan đảng, chính quyền, đoàn thể của huyện nhịp nhàng. Giảm bớt được số lượng các cuộc họp ở cấp huyện. Tiết kiệm được biên chế, kinh phí, cơ sở vật chất văn phòng, bộ máy phục vụ...
Tiếp nối thành công này, dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Quảng Ninh, Huyện ủy Cô Tô tiếp tục thực hiện nhất thể hóa, kiêm nhiệm chức danh lãnh đạo đối với 5/10 đồng chí ủy viên BTV, gồm: Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy kiêm Chủ tịch HĐND; Phó Chủ tịch HĐND huyện kiêm Trưởng ban Tuyên giáo; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy kiêm Chánh Thanh tra huyện; Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy kiêm Trưởng phòng Nội vụ; Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc huyện kiêm Trưởng ban Dân vận. Huyện ủy cũng đã thực hiện nhất thể hóa, bố trí các chức danh kiêm nhiệm khác: Phó Trưởng ban Tuyên giáo kiêm Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng chính trị; Trưởng phòng Y tế kiêm Giám đốc Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện để tạo bước chuẩn bị cho phương án hợp nhất 2 cơ quan, đơn vị.
Để tinh giản bộ máy, biên chế, đối với cấp huyện, Huyện ủy chỉ đạo tiến hành sắp xếp lại biên chế các phòng chuyên môn, đơn vị sự nghiệp của huyện, giao biên chế năm 2015 trên cơ sở ổn định theo số có mặt đến thời điểm 30-9-2014, không tuyển dụng, hợp đồng thêm mới (kể cả những trường hợp thuyên chuyển, nghỉ hưu), hiện chỉ sử dụng 77/85 biên chế công chức được giao của cả khối đảng và quản lý nhà nước, giảm 8 biên chế, bằng 10% so với số biên chế được tỉnh giao.
Đối với các xã, thị trấn, Huyện uỷ tiếp tục chỉ đạo đảng bộ các xã, thị trấn tích cực, chủ động bám sát các mục tiêu của Đề án, đề xuất phương án từng bước bố trí, sắp xếp lại đội ngũ những người hoạt động không chuyên trách cấp xã, cấp thôn, khu theo hướng kiêm nhiệm, gắn với phương án nhân sự đại hội đảng bộ các cấp, bầu cử trưởng thôn, khu vào cuối năm 2015. Hiện tại đã có một số thôn, khu đang từng bước thực hiện phương án bí thư chi bộ kiêm nhiệm như khu 1, khu 2 thị trấn Cô Tô, thôn 2 xã Thanh Lân. Huyện ủy đã điều động 3 công chức xã Thanh Lân ra đảo Trần công tác, bảo đảm khi đơn vị hành chính xã Trần thành lập đã ổn định biên chế.
Thực hiện nhất thể hoá trong khi các cơ chế, chính sách, các quy định của luật chưa có sự thay đổi nên Cô Tô cũng gặp những khó khăn, bất cập. Tuy nhiên, những kết quả ban đầu rất đáng ghi nhận. Ngoài việc giảm được biên chế và chức danh lãnh đạo, việc nhất thể hóa đối với mỗi chức danh đều mang lại những kết quả cụ thể. Đối với nhất thể hóa chức danh trưởng ban tổ chức và trưởng phòng nội vụ đã giúp cho Ban Tổ chức Huyện ủy và Phòng Nội vụ phối hợp chặt chẽ hơn trong việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cấp huyện trong công tác tổ chức, cán bộ. Các chủ trương về công tác tổ chức, cán bộ được triển khai thực hiện thông suốt hơn. Việc thực hiện các quy trình, công việc về công tác tổ chức, cán bộ được thuận tiện, nhanh chóng. Đối với nhất thể hóa chức danh chủ nhiệm ủy ban kiểm tra huyện ủy và chánh thanh tra nhà nước huyện bước đầu thống nhất, phát huy được sự tương đồng giữa Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy và Thanh tra Nhà nước về chức năng, nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra; về đối tượng công việc của 2 cơ quan; bảo đảm chủ trương thống nhất trong toàn bộ quá trình xử lý công việc, giảm được khâu trung gian.
Đối với nhất thể hóa chức danh trưởng ban dân vận và chủ tịch ủy ban mặt trận Tổ quốc huyện đã bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể trực tiếp, toàn diện hơn. Sự phối hợp giữa Ban Dân vận với mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể của huyện trong việc tham mưu và triển khai thực hiện nghị quyết của cấp ủy chặt chẽ, kịp thời hơn.
Qua hơn một năm thực hiện Đề án, kết quả quan trọng mà Cô Tô đạt được là sự thống nhất, đoàn kết của Đảng bộ, chính quyền, phát huy tốt quy chế dân chủ và tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ cao của nhân dân trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Hiện, thu nhập bình quân đầu người tăng từ 1.500 USD năm 2010 lên 2.050 USD năm 2015. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, đúng hướng, trong đó lĩnh vực ngư nghiệp được xác định là mũi nhọn đạt mức tăng trung bình hằng năm 184,3% so với kế hoạch; dịch vụ du lịch tăng 20,9%, thu ngân sách trên địa bàn tăng trung bình trên 20% so với chỉ tiêu tỉnh giao; tiểu thủ công nghiệp, xây dựng tăng 11,6%. Đồng chí Hoàng Bá Nam, Bí thư, Chủ tịch UBND huyện cho biết: Đời sống của nhân dân huyện đảo không ngừng được nâng lên, diện mạo của huyện thay đổi nhanh, cảnh quan có nhiều chuyển biến, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Qua thực tiễn, các đồng chí cán bộ được giao nhiệm vụ kiêm nhiệm đều đồng thuận, khắc phục khó khăn, lãnh đạo và điều hành tốt nhiệm vụ được giao... qua đó khẳng định được những ưu thế của chủ trương này trong thực tiễn, góp phần đổi mới hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, xây dựng huyện đảo Cô Tô ngày càng phát triển.
Phạm Giang
Ảnh: Bá Thắng