Đ/c Nguyễn Văn Thể, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương phát biểu tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18-8-2014 của Ban Bí thư (khóa XI).

Dư luận xã hội (DLXH) là sự phán xét, đánh giá thể hiện thái độ và kỳ vọng của các nhóm xã hội đối với các vấn đề đang diễn ra trong xã hội có liên quan đến lợi ích và giá trị của họ; DLXH được hình thành thông qua các cuộc trao đổi, thảo luận công khai (1). Đây được xem là “chìa khóa” giúp Đảng đề ra những chủ trương, quyết sách đúng, hợp lòng dân, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh từ cơ sở, bảo đảm ổn định tình hình chính trị, trật tự an toàn xã hội. Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã xác định: “Chú trọng nắm bắt, định hướng DLXH, bảo đảm thống nhất tư tưởng trong Đảng, đồng thuận cao trong xã hội”(2). 

Thời gian qua, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương đã chỉ đạo, triển khai, cụ thể hóa công tác DLXH trong Đảng bộ Khối đồng bộ và toàn diện, chú trọng đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động của đội ngũ cộng tác viên các cấp trong Đảng bộ Khối, nhất là đội ngũ cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy Khối. Cùng với việc tăng cường nắm bắt thông tin phản hồi phục vụ công tác xây dựng Đảng, đội ngũ cộng tác viên DLXH trong Đảng bộ Khối cũng đã tích cực, chủ động đấu tranh phản bác những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, góp phần tháo gỡ những vướng mắc về tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và điều hành, quản lý của chính quyền.

Ngày 18-8-2014, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) ban hành Kết luận số 100-KL/TW với yêu cầu xuyên suốt là đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội. Thực hiện Kết luận số 100-KL/TW và Hướng dẫn số 167-HD/BTGTW, ngày 26-12-2015 của Ban Tuyên giáo Trung ương về triển khai thực hiện Kết luận số 100-KL/TW, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối đã phát huy tối đa vai trò của đội ngũ cộng tác viên DLXH các cấp trong việc nắm tình hình dư luận đối với nhiều vấn đề quan trọng như: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng; công tác đối ngoại; các hoạt động của Quốc hội; sự điều hành của Chính phủ; việc tổ chức thực hiện của các cơ quan Trung ương; các sự kiện chính trị trọng đại của đất nước; tình hình kinh tế - xã hội; công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và những vấn đề khác được cán bộ, đảng viên và nhân dân quan tâm. 

Qua tổng hợp cho thấy, đã có hơn 500 vấn đề và nhóm vấn đề dư luận, tình hình tư tưởng được phản ánh. Điểm nổi bật năm 2023 là cùng với việc nắm bắt tình hình tư tưởng hằng tuần, việc nắm bắt DLXH cũng được chú trọng thực hiện, nhất là trước các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước. Tập thể Thường trực Đảng ủy Khối thường xuyên dự giao ban đội ngũ cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy Khối, kịp thời chỉ đạo xử lý các vấn đề có liên quan. Cùng với đó, Đảng ủy Khối và các cấp ủy đã huy động sự vào cuộc của các cơ quan báo chí Trung ương, các ngành, các địa phương tạo nên sự lan tỏa thông tin ngày càng nhanh và rộng rãi về các nội dung quan trọng của Hội nghị Trung ương 8; kết quả chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ và việc nâng tầm quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững… 

Nhằm tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH và hoạt động của đội ngũ cộng tác viên DLXH các cấp trong Đảng bộ Khối, ngay từ đầu năm, Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối xây dựng và ban hành Kế hoạch công tác năm để các đảng ủy chủ động xây dựng, triển khai Kế hoạch công tác DLXH và hoạt động của đội ngũ cộng tác viên DLXH giúp cấp ủy và đội ngũ cộng tác viên dư luận các cấp chủ động triển khai hiệu quả công tác nghiên cứu DLXH trong cơ quan, đơn vị. Do vậy, hoạt động của đội ngũ cộng tác viên DLXH của Đảng ủy Khối và cấp ủy các cấp được tổ chức, triển khai bài bản, tích cực, thực hiện theo đúng Kết luận số 100-KL/TW của Ban Bí thư, Hướng dẫn số 176-HD/BTGTW của Ban Tuyên giáo Trung ương về đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt DLXH và Kết luận số 05-KL/ĐUK ngày 6-12-2021 về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 03-CT/ĐUK ngày 1-9-2016 về tăng cường xây dựng đội ngũ Cộng tác viên DLXH trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương. Đội ngũ Cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy Khối giao ban định kỳ 1 tháng/lần, thường xuyên nắm bắt, phản ánh và định hướng tình hình tư tưởng và DLXH của cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Khối. 

Đảng ủy Khối và các cấp ủy cũng đã tiến hành thành lập, kiện toàn bổ sung đội ngũ cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy Khối và các cấp ủy trực thuộc nhiệm kỳ 2020-2025 bảo đảm số lượng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Đối với cấp Đảng ủy Khối, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối ban hành Quyết định số 263-QĐ/ĐUK, ngày 13-5-2021 về thành lập đội ngũ cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy Khối nhiệm kỳ 2020-2025, gồm 35 đồng chí, với cơ cấu có 4 cộng tác viên DLXH công tác tại cơ quan Đảng ủy Khối, 31 cộng tác viên DLXH ở các đảng bộ trực thuộc Đảng ủy Khối. Hiện nay, một số đồng chí cộng tác viên DLXH cấp Đảng ủy đã chuyển công tác, trên cơ sở đề xuất của cấp ủy trực thuộc, thời gian tới, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối sẽ ban hành quyết định kiện toàn đội ngũ cộng tác viên DLXH. Đối với các đảng ủy trực thuộc, tính đến tháng 11-2023, qua rà soát có 34 đảng bộ trực thuộc Đảng ủy Khối thành lập đội ngũ cộng tác viên DLXH (với 20 đảng ủy thành lập đội ngũ cộng tác viên DLXH, 14 đảng ủy có nhóm cộng tác DLXH do cán bộ làm công tác tuyên giáo, đoàn thể đảm nhiệm chung), tổng số 593 đồng chí.

Đối với công tác bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ, Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối đã tham mưu thành phần đội ngũ cộng tác viên DLXH tham gia các hội nghị của Đảng ủy Khối tổ chức như: các hội nghị quán triệt nghị quyết, sơ kết, tổng kết các vấn đề có liên quan, hội nghị thông tin chuyên đề, nhằm cung cấp thông tin chính thống và bổ sung kiến thức công tác xây dựng Đảng cho đội ngũ cộng tác viên DLXH. Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối tham mưu xây dựng kế hoạch trình Thường trực Đảng ủy Khối tổ chức hội nghị tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ công tác DLXH cho đội ngũ cộng tác viên DLXH các cấp trong Đảng bộ Khối vào quý IV năm 2023 liên quan đến một số nội dung như: kỹ năng nắm bắt, phản ánh và định hướng DLXH trong tình hình mới, phương pháp nghiên cứu, tổng hợp, viết báo cáo phản ánh tình hình DLXH… 

Việc xử lý thông tin và những vấn đề do dư luận phản ánh, được quan tâm và phối hợp với các cơ quan có liên quan xử lý theo thẩm quyền; đối với những vấn đề liên quan đến công tác xây dựng Đảng trong Đảng bộ Khối được phân công cho các ban xây dựng Đảng của Đảng ủy Khối trực tiếp tham mưu giải quyết theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở những phản ánh về tình hình DLXH, các cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị đã triển khai kịp thời các giải pháp nhằm định hướng và xử lý tình hình DLXH nhất là các vấn đề phức tạp, nhạy cảm. Trong đó, nhiều giải pháp đã được sử dụng như thông qua việc cung cấp thông tin chính thống cho cấp ủy, tổ chức đảng để kịp thời cung cấp cho cán bộ, đảng viên thông qua các hình thức như: đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng, thông tin sinh hoạt chi bộ, bản tin nội bộ; tổ chức sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt chi bộ định kỳ để cung cấp cho cán bộ, đảng viên; tổ chức đối thoại giữa cấp ủy, bí thư cấp ủy, giữa thủ trưởng cơ quan với đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động, giữa bí thư cấp ủy đối với đoàn viên, thanh niên…

Công tác tổng kết thực tiễn cũng được Đảng ủy Khối quan tâm. Năm 2023, Đảng ủy Khối tổ chức Hội nghị giao ban công tác tư tưởng và công tác DLXH giữa nhiệm kỳ 2020-2025. Hội nghị đã nhận được các tham luận, báo cáo tình hình tư tưởng và DLXH của các đảng ủy trực thuộc, trong đó nhiều tham luận đã chỉ ra thực trạng công tác dư luận hiện nay và đề xuất được nhiều giải pháp thiết thực, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tiễn của đơn vị. 

Năm 2023, tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới. Xung đột quân sự Nga - U-crai-na, các cuộc đảo chính ở Tây Phi và gần đây là sự leo thang xung đột ở khu vực Trung Đông làm ảnh hưởng đến hòa bình, kinh tế, chính trị toàn cầu, tăng sức ép cho việc kiểm soát lạm phát, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô của thế giới. Các vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống, nhất là thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng, an ninh mạng... đặt ra nhiều thách thức đối với các quốc gia. 

Trong nước, tình hình chính trị - xã hội ổn định, kinh tế và các lĩnh vực quan trọng từng bước phục hồi và đạt những kết quả tích cực. Tuy nhiên, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã từng cảnh báo vẫn còn hiện hữu, có mặt còn diễn biến phức tạp và gay gắt hơn. Những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ; sự xuống cấp về các giá trị văn hóa, đạo đức, lối sống; những mâu thuẫn, bức xúc trong xã hội; phân hóa giàu - nghèo có xu hướng ngày càng gia tăng… 

Đồng chí Phạm Thị Vui, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương (thứ tư, phải sang) nhận Bằng khen của Ban Tuyên giáo Trung ương vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác dư luận xã hội năm 2023.

Tuy nhiên, nhờ xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác nắm tình hình DLXH trong tình hình mới, Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương đã luôn quan tâm, tăng cường công tác DLXH để có định hướng đúng đắn, kịp thời, giúp cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động yên tâm công tác, đoàn kết, trách nhiệm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng các cơ quan Trung ương, góp phần cùng toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các chương trình, kế hoạch đã đề ra trong năm. Đặc biệt, năm 2023, Đảng ủy Khối đã tổ chức tổng kết 10 năm việc triển khai thực hiện Kết luận số 100-KL/TW cho thấy, công tác nghiên cứu, nắm bắt DLXH trong Đảng bộ Khối đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, cấp ủy các cấp đã kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, ý chí, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và người lao động trong cơ quan, đơn vị góp phần phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng nói chung và nhiệm vụ công tác tuyên giáo nói riêng. Trên cơ sở kết quả công tác DLXH của Đảng ủy Khối có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác nắm tình hình và định hướng DLXH, coi đây là một nhiệm vụ thường xuyên, là trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng. Cấp ủy, lãnh đạo đơn vị cần phải sử dụng kết quả nắm tình hình DLXH là một trong các căn cứ trong quy trình triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tại đơn vị và lĩnh vực phụ trách. Cùng với đó, thực hiện tốt Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18-4-2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc “đổi mới nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH”; Hướng dẫn số 167-HD/BTGTW, ngày 26-12-2015 về việc thực hiện Kết luận số 100-KL/TW; Chỉ thị số 07-CT/TW, ngày 5-9-2016 của Ban Bí thư về việc “đẩy mạnh công tác thông tin cơ sở trong tình hình mới”; Chỉ thị số 03-CT/ĐUK, ngày 1-9-2016 của Ban Thường vụ Đảng ủy Khối; Kết luận số 05-KL/ĐUK, ngày 6-12-2021 của Ban Thường vụ về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 03-CT/ĐUK về tăng cường xây dựng đội ngũ cộng tác viên DLXH trong Đảng bộ Khối. 

Hai là, nâng cao trách nhiệm của ban tuyên giáo đảng ủy cấp trên cơ sở, cấp ủy viên phụ trách công tác tuyên giáo các đảng ủy cơ sở trực thuộc Đảng ủy Khối trong công tác dư luận xã hội. Tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các văn bản của Trung ương, của Đảng ủy Khối về công tác điều tra, nắm bắt DLXH; chủ động tham mưu giúp cấp uỷ cùng cấp xây dựng chương trình, kế hoạch, tổ chức thực hiện công tác DLXH. 

Ba là, tiếp tục đổi mới phương pháp, cách thức nắm bắt DLXH, nhất là ứng dụng công nghệ mới trong nắm bắt DLXH. Nâng cao chất lượng phản ánh tình hình dư luận, chú trọng hình thức phản ánh dư luận bằng văn bản theo định kỳ và các hình thức báo cáo nhanh khác đối với những vấn đề mới phát sinh, nổi cộm. Quan tâm đẩy mạnh và nâng cao chất lượng việc nắm bắt DLXH thông qua các cuộc điều tra, khảo sát dư luận để nắm rõ hơn, toàn diện và sâu sắc hơn tư tưởng và tâm trạng xã hội, nhất là những vấn đề bức xúc, phức tạp được đông đảo quần chúng nhân dân quan tâm. 

Bốn là, cần gắn kết chặt chẽ công tác nắm bắt, phản ánh, định hướng DLXH với công tác khác, như: bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng; công tác phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; công tác giáo dục chính trị tư tưởng. Thường xuyên cung cấp, trao đổi thông tin giữa lực lượng cộng tác viên DLXH các cấp và lực lượng tham mưu, giúp việc Ban Chỉ đạo 35 các cấp, nòng cốt là ban tuyên giáo cấp ủy các cấp.

Năm là, tập trung xây dựng đội ngũ cộng tác viên bảo đảm số lượng và chất lượng, chủ động cập nhật các vấn đề thời sự, tiếp nhận thông tin; nắm bắt, dự báo tình hình tư tưởng chính trị, DLXH với hình thức đa dạng, phương pháp phù hợp để phát hiện, báo cáo kịp thời những vấn đề phức tạp tác động đến tư tưởng, tâm tư, tình cảm của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tham mưu cho các cấp ủy, tổ chức đảng các giải pháp phù hợp nhằm định hướng tư tưởng chính trị, thông tin, DLXH tại cơ sở.
--------------
(1) Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Xã hội học trong lãnh đạo, quản lý (dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị), Nxb. Lý luận chính trị, H.2021, tr.86.
(2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I, tr.181.