Khu vực biên giới là địa bàn sinh sống chủ yếu của đồng bào các dân tộc. Trong những năm gần đây, nhờ có các chủ trương, chính sách đầu tư của Đảng, Nhà nước, đời sống của đồng bào nơi đây từng bước được nâng lên nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa. Tỷ lệ nghèo cao, trình độ dân trí thấp, giao thông đi lại khó khăn. Đồng thời, đây là địa bàn nhạy cảm, dễ bị kẻ địch lợi dụng để chống phá, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gây mất ổn định chính trị xã hội. 

Để làm tốt nhiệm vụ quản lý và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, những năm qua, đội ngũ cán bộ BĐBP đã làm tốt công tác tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đồng bào vùng cao, biên giới với nhiều nội dung và hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với đặc điểm địa bàn dân cư; tham mưu, đề xuất các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo; tăng cường cán bộ xuống trực tiếp cùng ăn, cùng ở, cùng làm với đồng bào, tham gia xây dựng cơ sở chính trị, củng cố quốc phòng, an ninh và xây dựng các phong trào quần chúng ở các xã, bản, làng biên giới. Đồng thời, đội ngũ cán bộ BĐBP đã tuyên truyền, vận động, nhân rộng các mô hình giúp dân xóa đói, giảm nghèo, các chương trình an sinh xã hội như chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”… phát huy hiệu quả ngày càng toàn diện.

Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ BĐBP thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn đồng bào vùng biên giới hiểu rõ, hiểu đúng và thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, trọng tâm là Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia, Luật Biên phòng Việt Nam, Chỉ thị số 01-CT/TTg của Chính phủ về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới. Vì vậy, nhận thức của đồng bào dân tộc ngày càng được nâng cao, ý thức trách nhiệm trong tham gia bảo vệ an ninh chính trị, củng cố nền quốc phòng toàn dân được phát huy, niềm tin của đồng bào dân tộc vào Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa được củng cố, tăng cường.  Kinh tế - xã hội ở vùng biên có nhiều khởi sắc, an ninh chính trị, trật tự an toàn, chủ quyền biên giới được giữ vững.

Công tác tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc của đội ngũ cán bộ BĐBP không ngừng được đổi mới cả về nội dung và hình thức, các hoạt động đi vào thực tiễn, phù hợp với điều kiện từng địa bàn dân cư. Kết hợp công tác tuyên truyền, vận động với phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng để xây dựng thế trận “lòng dân”, bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc. Quán triệt phương châm “Nhân dân là chủ thể, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt và BĐBP là lực lượng chuyên trách quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia”, đội ngũ cán bộ BĐBP đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao về tư tưởng, hành động đối với nhiệm vụ xây dựng, quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Năm 2023, đội ngũ cán bộ các đơn vị BĐBP đã tham gia tuyên truyền tập trung được 24.962 buổi với 69.7948 lượt người tham gia. Tuyên truyền trên loa phát thanh địa phương và đồn biên phòng 6.416 giờ, cấp phát 34072 tờ rơi, cử 2.7931 lượt cán bộ xuống nắm tình hình và trực tiếp tuyên truyền, tặng 1.792 cuốn tài liệu, 19.387 lá cờ Tổ quốc, 683 ảnh Bác Hồ cho đồng bào vùng biên giới.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới của đội ngũ cán bộ BĐBP hiện nay còn những hạn chế như: Nhận thức của một số ít cán bộ trong công tác tuyên truyền chưa toàn diện; công tác nghiên cứu, nắm, đánh giá, dự báo tình hình có mặt chưa sâu, chưa kịp thời; công tác phối hợp với các lực lượng, đặc biệt ở cơ sở còn hạn chế; nội dung, hình thức tuyên truyền còn sơ sài, đơn điệu, nhất là tuyên truyền, vận động, phổ biến đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các hiệp ước, hiệp định về biên giới đã được ký kết giữa Việt Nam và các nước láng giềng, cũng như các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan... chưa sinh động. 

Trong những năm tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Khủng bố, xung đột vũ trang, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, biên giới tiếp tục diễn biến phức tạp. Tình hình vi phạm chủ quyền, an ninh trên các tuyến biên giới tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn định chính trị. Ở trong nước, qua sự việc diễn ra ở huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk cho thấy, các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội chính trị tiếp tục âm mưu đẩy mạnh các hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, vùng đồng bào dân tộc, những nơi điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội còn nhiều khó khăn. Đây là những yếu tố tác động trực tiếp đến nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia của lực lượng BĐBP nói chung và công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới của đội ngũ cán bộ BĐBP nói riêng. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, đội ngũ cán bộ BĐBP cần thực hiện tốt một số vấn đề như sau:

Một là, nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ BĐBP, nhất là cán bộ chuyên trách biên phòng trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới hiện nay.

Đây là giải pháp quan trọng để phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ BĐBP trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới hiện nay. Nhận thức đúng là cơ sở để hành động phù hợp với thực tiễn. Do đó, nhận thức về công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới là nền tảng và cơ sở quan trọng để xây dựng các chương trình, kế hoạch, biện pháp công tác tuyên truyền, vận động đạt hiệu quả. Thường xuyên quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật, các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các bộ, ngành Trung ương và các địa phương. Cấp ủy các cấp và Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, các đồn biên phòng, nhất là đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, vận động cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về quốc phòng, an ninh và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo ở từng địa bàn. Xác định rõ nhiệm vụ bảo vệ vững chắc, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN); bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình để xây dựng, phát triển đất nước theo định hướng XHCN. Chủ động ngăn chặn và làm thất bại âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, không để bị động, bất ngờ.

Hai là, đội ngũ cán bộ BĐBP phải thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới.

Cần bám sát điều kiện thực tiễn địa bàn và đồng bào dân tộc vùng biên giới ở từng địa phương, từ đó đề ra chủ trương, biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Đội ngũ cán bộ BĐBP phải chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương ban hành văn bản chỉ đạo, huy động sự vào cuộc của các lực lượng, các cấp, ngành trong triển khai thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho cán bộ, nhân dân, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Trên cơ sở nắm bắt nhu cầu của từng đối tượng, địa bàn, điều kiện hiện có, đội ngũ cán bộ BĐBP cần chủ động xây dựng nội dung, xác định hình thức, phương pháp tuyên truyền phù hợp, hiệu quả. Nội dung tuyên truyền vừa phải bảo đảm thông tin kịp thời, đầy đủ các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới vừa tập trung trang bị cho đồng bào nắm chắc những nội dung trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo phù hợp với điều kiện và nhận thức của đồng bào.

Cùng với đó, tích cực đa dạng hóa hình thức, phương pháp tuyên truyền gắn với các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương; chú trọng lồng ghép với công tác vận động quần chúng, giao lưu văn nghệ, thể thao, kết nghĩa,… để đưa nội dung tuyên truyền đến gần với đời sống của đồng bào. Kết hợp linh hoạt giữa tuyên truyền miệng với các hình thức tuyên truyền khác như tờ rơi, tờ gấp, tận dụng phương tiện thông tin truyền thông, gắn với các hoạt động sinh hoạt văn hóa, lễ hội trong cộng đồng dân cư nhằm tăng tính trực quan, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, phù hợp dân trí của đồng bào.

Đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, vận động nêu cao tinh thần trách nhiệm, “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, tranh thủ phát tờ rơi, tờ gấp, cẩm nang, tài liệu tuyên truyền; trực tiếp trao đổi, hướng dẫn, hỗ trợ pháp lý giúp các đồng bào dân phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Phát huy vai trò tổ, đội công tác, nhất là tổ tuyên truyền đặc biệt, tổ tư vấn pháp luật nhằm giúp đỡ đồng bào dân tộc nâng cao nhận thức, hiểu rõ, hiểu đúng mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. 

Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác tuyên truyền đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Xây dựng đội ngũ cán bộ BĐBP vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Xây dựng đội ngũ cán bộ BĐBP vững mạnh về chính trị, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị BĐBP cần coi trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, truyền thống, nhiệm vụ của Quân đội, của BĐBP; nhận thức rõ đối tượng, âm mưu, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù địch và tội phạm; xây dựng cho đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, khắc phục mọi khó khăn, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Nâng cao chất lượng nghiệp vụ công tác biên phòng cho cán bộ BĐBP, nhất là cán bộ làm nhiệm vụ đặc thù, trên các địa bàn biên giới trọng điểm, phức tạp. 

Cấp uỷ, chỉ huy các đơn vị phải thường xuyên quán triệt, phổ biến kịp thời các chỉ thị, nghị quyết của các cấp, các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ của cấp trên về công tác đảm bảo an ninh biên giới để đội ngũ làm công tác tuyên truyền, vận động nắm, hiểu, thực hiện đúng và triệt để. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, vận động có bản lĩnh chính trị vững vàng, có kiến thức nghiệp vụ chuyên sâu, năng lực nắm, đánh giá, dự báo tình hình, chủ động, sáng tạo, khắc phục khó khăn vươn lên trong thực hiện nhiệm vụ.

Bốn là, đội ngũ cán bộ BĐBP phải phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới 

Tiếp tục phối hợp với các ngành, các lực lượng làm tốt công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đồng bào các dân tộc, để đồng bào hiểu và chấp hành tốt các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và các chủ trương của địa phương, nhất là các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Dựa vào dân, lấy dân làm gốc, nhân dân là chủ thể, “mỗi người dân là cột mốc sống”, lực lượng vũ trang làm nòng cốt, BĐBP là lực lượng chuyên trách. Vì vậy, đội ngũ cán bộ các đơn vị BĐBP phát biết phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng để thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho mọi đối tượng và toàn dân ở địa phương về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, pháp luật và các điều ước quốc tế có liên quan đến biên giới quốc gia; nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn chống phá, hoạt động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, lợi ích quốc gia - dân tộc ở khu vực biên giới, nhất là các vùng trọng điểm.

Chủ động phối hợp với các lực lượng và tăng cường hợp tác quốc tế quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Kết hợp chặt chẽ giữa đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân với đối ngoại quốc phòng, đối ngoại biên phòng; thực hiện “vừa hợp tác, vừa đấu tranh” để bảo vệ biên giới quốc gia là kim chỉ nam cho hoạt động bảo vệ biên giới của đội ngũ cán bộ BĐBP. Do đó, thời gian tới các đơn vị cần đẩy mạnh triển khai thực hiện có hiệu quả các đề án, chương trình đối ngoại, hợp tác quốc tế về xây dựng và bảo vệ biên giới quốc gia, trọng tâm là Đề án: “Hội nhập quốc tế về quốc phòng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”. Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện hợp tác quốc tế với các nước, các tổ chức quốc tế trong đào tạo, tập huấn, đầu tư trang bị, phương tiện kỹ thuật cho công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới hiện nay.

Trung tá, ThS. Nguyễn Hồng Chinh
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng