Thời gian qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam thường xuyên quan tâm đến việc xây dựng và phát triển thế hệ thanh niên Quân đội toàn diện cả về phẩm chất và năng lực theo hình mẫu “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Quân nhân phải biết võ, phải biết văn, võ là như tay phải, văn là như tay trái của quân nhân. Biết võ, biết văn, mới là quân nhân hoàn toàn”. Trong đó xác định lối sống là nền tảng văn hóa để thanh niên Quân đội có thể phát huy được vai trò chủ thể tích cực của mình. Là lực lượng ưu tú của thanh niên Việt Nam mang phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, đoàn viên thanh niên trong Quân đội luôn xung kích thực hiện nhiệm vụ đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, góp phần xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Từ ngày thành lập (8-2-1952) đến nay, Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh trong Quân đội đã bồi dưỡng giới thiệu kết nạp hàng triệu đoàn viên ưu tú vào Ðảng; hàng chục vạn đoàn viên thanh niên trở thành sỹ quan quân đội, cán bộ địa phương trên khắp mọi miền Tổ quốc. Thực tiễn lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội ta đã chứng minh vai trò quan trọng của các đoàn viên thanh niên đối với sự nghiệp xây dựng Ðảng và xây dựng Quân đội vững mạnh, góp phần bảo đảm Quân đội là lực lượng chính trị, đội quân chiến đấu trung thành, tin cậy của Ðảng, Nhà nước và nhân dân. Danh hiệu bộ đội Cụ Hồ do nhân dân tin yêu trao tặng Quân đội ta ngay từ những năm đầu thành lập là một di sản tinh thần và đạo đức cao quý, một giá trị văn hóa độc đáo của Quân đội ta, của dân tộc Việt Nam ta trong thời đại Hồ Chí Minh. Phấn đấu xứng danh bộ đội Cụ Hồ là mục tiêu cao nhất của phong trào thanh niên Quân đội, đòi hỏi cán bộ, đoàn viên thanh niên phải thường xuyên trau dồi, tu dưỡng bồi đắp hằng ngày.

Bên cạnh những kết quả to lớn đạt được, lối sống của một bộ phận thanh niên trong Quân đội hiện nay vẫn còn tồn tại biểu hiện của sự lệch chuẩn về tư tưởng, đạo đức và nhận thức, thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, quên đi trách nhiệm, nghĩa vụ, lối sống chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, trung bình chủ nghĩa, thiếu kỹ năng ứng xử giao tiếp có văn hóa, chưa coi trọng đúng mực việc tu dưỡng, rèn luyện lối sống văn hóa… Hạn chế về lối sống của một bộ phận thanh niên Quân đội thời gian qua xuất phát từ việc hoạt động xây dựng lối sống XHCN trong thanh niên chưa thật sự được coi trọng và có sự quan tâm đầu tư cần thiết; một số nội dung, hình thức, phương pháp xây dựng lối sống XHCN còn bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu xác lập và phát triển lối sống văn hóa cho thanh niên; đời sống vật chất tinh thần, môi trường điều kiện bảo đảm và mặt bằng nhận thức của thanh niên trong Quân đội chưa đồng đều. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch đang ra sức tấn công trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, chúng luôn coi thanh niên là đối tượng đặc biệt để lợi dụng thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Trước những biến đổi nhanh chóng và phức tạp của đời sống xã hội hiện nay, để xây dựng lối sống XHCN của đoàn viên thanh niên trong Quân đội, cần bám sát những định hướng lớn của Đảng tại Đại hội XIII về thanh niên: “ Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hoà cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ cho thế hệ trẻ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động, sáng tạo, khởi nghiệp, làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Trong đó, cần thực hiện tốt một số giải pháp cụ thể sau:

Một là, phát huy vai trò của các cấp uỷ đảng, chỉ huy các cấp, chính ủy, chính trị viên các cơ quan, đơn vị, tổ chức đoàn trong giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, xây dựng lối sống XHCN cho đoàn viên thanh niên Quân đội. Xây dựng và thực hiện tốt chương trình, kế hoạch giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho thanh niên gắn với đẩy mạnh thực hiện việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chú trọng việc bồi dưỡng, giáo dục cán bộ, chiến sỹ những giá trị và truyền thống văn hóa tiêu biểu của dân tộc và Quân đội như chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần yêu nước, lòng thương người, chủ nghĩa nhân đạo…

Hai là, tiếp tục đổi mới phương thức giáo dục, rèn luyện đoàn viên thanh niên. Nội dung giáo dục rèn luyện cần bám sát chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, nhất là đối với đơn vị làm nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, những đơn vị làm nhiệm vụ trên những địa bàn trọng điểm, nơi có nhiều khó khăn thử thách. Tập trung giáo dục cho đoàn viên thanh niên hiểu rõ mục đích, yêu cầu, nội dung chương trình huấn luyện, xây dựng động cơ, trách nhiệm, quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ; giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định, nhạy bén trước mọi diễn biến của tình hình; có ý thức thường trực sẵn sàng chiến đấu cao, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, vượt lên mọi khó khăn, gian khổ để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Ba là, đẩy mạnh phong trào thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh bộ đội Cụ Hồ, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị, của Quân đội. Phong trào thanh niên cần đi vào thực chất, thiết thực, hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu nguyện vọng chính đáng, đa dạng, phong phú của tuổi trẻ, kích thích tính tự nguyện, tự giác của đoàn viên thanh niên. Chú trọng phát hiện, xây dựng bồi dưỡng các mô hình, điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực hoạt động, nêu gương người tốt, việc tốt, động viên khen thưởng kịp thời những tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc.

Bốn là, chăm lo xây dựng môi trường văn hoá, lành mạnh, không ngừng nâng cao đời sống của bộ đội; kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và thanh niên Quân đội. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục đạo đức cách mạng với nâng cao hiệu quả các hoạt động văn hóa, thể thao, chăm lo đời sống cho bộ đội, giúp mỗi thanh niên gắn bó với đơn vị, tự hào được sống, chiến đấu, lao động, học tập trong môi trường Quân đội. Mỗi chiến sỹ trẻ cũng cần tích cực học tập, rèn luyện nâng cao nhận thức, hoàn thiện thế giới quan, nhân sinh quan cộng sản, không ngừng phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, xứng danh bộ đội Cụ Hồ.

Đại úy Phạm Đức Phong
Học viện Chính trị (Bộ Quốc phòng)