Giáo hội Phật giáo Việt Nam đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh (lần thứ 2) do Nhà nước trao tặng. Ảnh: Nguyễn Dân

Xuân Nhâm Thìn đã đến, trong thời khắc thiêng liêng này, các tăng ni, phật tử Phật giáo Việt Nam vẫn trong niềm hân hoan kỷ niệm 30 năm Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tiếp nối truyền thống hình thành và phát triển hơn 2.000 năm trên đất Việt. Phật giáo Việt Nam đã ăn sâu, bén rễ trong lòng dân tộc, sớm hài hòa, gắn bó với dân tộc, tích cực đóng góp công sức, cùng đồng bào cả nước chống lại các thế lực xâm lược ngoại bang để giành lại an lạc, hòa bình, độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Hoà với dòng chảy của văn hoá dân tộc, Phật giáo Việt Nam đã trở thành một tôn giáo luôn luôn sát cánh, đồng hành cùng dân tộc, với truyền thống “hộ quốc, an dân”. Từ xa xưa trong lịch sử dân tộc, các vị minh quân đã dùng tư tưởng, triết lý lục hòa của Phật giáo để giáo hóa các tầng lớp dân chúng, không phân biệt người sang, kẻ hèn, tôn giáo hay sắc tộc… từ đó quy tụ lòng dân, xây dựng khối đại đoàn kết. Tư tưởng đạo Phật là tư tưởng từ bi, vô ngã, xây dựng xã hội an lạc, xây dựng quốc gia hòa bình và hạnh phúc chung cho mọi người. Trong các triều đại Đinh, Tiền Lê đến Lý, Trần, bên cạnh các minh quân luôn có các vị cao tăng phò vua giúp nước nên Phật giáo luôn có một vai trò rất quan trọng trong việc hộ quốc, an dân. Trong các cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước, nhất là trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược ở thế kỷ 20, nhiều người con của Phật đã đồng hành cùng đồng bào cả nước “cởi áo cà sa, khoác chiến bào” rời bỏ thiền môn lên đường tòng quân đánh giặc, cứu nước. Điển hình là buổi Lễ xuất quân ở chùa Cổ Lễ (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) ngày 27-2-1947. Tại đây, Hòa thượng trụ trì Thích Thế Long đã làm lễ phát nguyện “Cởi áo cà sa, khoác chiến bào” cho 27 tăng ni theo tinh thần của đức Phật: “Vô ngã, vị tha, cứu khổ cứu nạn” và lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Trong thời đại Hồ Chí Minh, lớp lớp thanh niên xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước đã có biết bao các tăng ni tạm gác việc đạo, tình nguyện lên đường ra trận, đối mặt với kẻ thù để giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, nhiều chùa trên khắp mọi miền của Tổ quốc đã trở thành cơ sở nuôi giấu cán bộ, là hậu phương vững chắc cho cách mạng, góp phần cùng cả dân tộc đấu tranh giành độc lập, để có ngày đại thắng 30 tháng 4 năm 1975, hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước, Nam Bắc sum họp một nhà.

Đồng hành cùng sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh và đã đạt được nhiều thành tựu thật sự quan trọng trên tất cả các lĩnh vực hoạt động. Đã thành lập và phát triển được 58 ban trị sự ở 63 tỉnh, thành trong cả nước. Công tác giáo dục và đào tạo tăng tài được chú trọng cả về nội dung và phương pháp giảng dạy. Hiện cả nước có 4 học viện phật giáo, đã đào tạo được 4.826 tăng ni sinh tốt nghiệp cử nhân phật học và đang đào tạo trên 2.000 tăng ni sinh; 8 lớp cao đẳng phật học đã đào tạo 1.506 tăng ni sinh tốt nghiệp và đang đào tạo 690 tăng ni sinh; 31 trường trung cấp phật học đã đào tạo 7.315 tăng ni sinh tốt nghiệp và đang đào tạo 2.611 tăng ni sinh; 50 lớp sơ cấp phật học đào tạo gần 1.500 tăng ni sinh. Đặc biệt đã có gần 100 tăng ni tốt nghiệp tiến sĩ, thạc sĩ và gần 400 tăng ni sinh đang học thạc sỹ, tiến sĩ phật học tại các nước ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Mi-an-ma và Nhật Bản... Đây là những tăng ni trẻ sẽ tham gia vào phát triển Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong tương lai.

Công tác hoằng dương chính pháp được mở rộng phạm vi truyền bá với hơn 10 triệu tín đồ, 46.495 chức sắc, 14.778 cơ sở thờ tự; 1.016 cơ sở từ thiện nhân đạo; 126 Tuệ Tĩnh đường; 950 lớp học tình thương... nhiều chùa chiền, tự viện được sửa chữa, tu bổ, xây dựng mới, nhất là những ngôi cổ tự gắn liền với lịch sử Phật giáo Việt Nam đã trở thành những trung tâm tu tập và thuyết giảng giáo lý nhằm giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Đặc biệt được sự giúp đỡ, hỗ trợ kinh phí của Nhà nước, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã biên dịch bộ Đại tạng kinh Việt Nam, ấn hành và tái bản nhiều lần, tạo điều kiện cho tăng ni và đồng bào phật tử dễ tu học, nghiên cứu.

Phương châm hoạt động của Giáo hội Phật giáo Việt Nam là Đạo pháp - Dân tộc- Chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu “hộ quốc an dân”, “tốt đời đẹp đạo”. Từ phương châm ấy, Giáo hội có các chương trình hoạt động từng nhiệm kỳ, kế hoạch cụ thể trong từng năm phù hợp với xã hội, với sự phát triển của Giáo hội và của đất nước. Tâm linh Việt thấm đẫm trên từng mảnh đất Việt. Mái chùa Việt che chở tâm hồn Việt. Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã tích cực hưởng ứng các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động như cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, “Quỹ vì người nghèo” và được sự hưởng ứng tích cực của đông đảo tăng ni, phật tử cả nước. Giáo hội còn tích cực tham gia thực hiện công tác từ thiện xã hội, cứu khổ độ sinh, giúp đỡ người già neo đơn, trẻ em tàn tật, mồ côi, người khó khăn; tham gia xoá đói, giảm nghèo, xây dựng nếp sống văn hoá trong cộng đồng với nhiều kết quả thiết thực, đóng góp vào phong trào thi đua, yêu nước của các tầng lớp nhân dân cả nước.

Sự đóng góp của Phật giáo Việt Nam đối với dân tộc đã được lịch sử Việt Nam ghi nhận và Đảng, Nhà nước 2 lần tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Nhà nước đã công nhận 257 chùa là di tích lịch sử cấp quốc gia và có nhiều đường phố được mang tên các vị cao tăng có nhiều đóng góp cho Đạo pháp - Dân tộc như Thiền sư Vạn Hạnh, Quốc sư Khuông Việt, Sư Liễu Quán, Sư Thiện Chiếu, Thích Quảng Đức... Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng đã trao tặng cho nhiều vị cao tăng nhiều danh hiệu, huân, huy chương, kỷ niệm chương cao quý vì đã có nhiều công lao trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong đó, Hoà thượng Thích Đức Nhuận, Hoà thượng Thích Thiện Hào, Hoà thượng Thích Thanh Tứ... được trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh.

Nối tiếp dòng chảy hơn 2.000 năm đồng hành cùng dân tộc, Phật giáo Việt Nam hôm nay đã làm được nhiều việc lợi đạo, ích đời thông qua hoằng dương Phật pháp, vận động tăng ni, phật tử sống trong chính tín, thực hiện đúng pháp luật, làm tròn nghĩa vụ của một người công dân. Giáo hội cùng các tăng ni, phật tử đã tích cực tham gia các hoạt động xã hội nhân đạo trên mọi lĩnh vực và trên khắp mọi miền của Tổ quốc.

Với chủ trương, chính sách tự do tín ngưỡng của Đảng, Nhà nước, sau hơn 30 năm thống nhất từ 9 hệ phái phật giáo trong ngôi nhà chung là Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội đã có sự phát triển mạnh mẽ với tư cách là một tôn giáo lớn của đất nước. Hơn 2.000 năm hiện diện trên đất Việt, luôn đồng hành cùng dân tộc và với triết lý nhân văn sâu sắc, được thể hiện qua tư tưởng từ bi, vô ngã, vị tha, phù hợp với tình cảm, lối sống, suy nghĩ của con người Việt và văn hóa dân tộc Việt, Phật giáo ngày nay đã có một chỗ đứng vững chắc trong đời sống xã hội Việt Nam. Bước vào thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, Phật giáo Việt Nam tiếp tục tuyên truyền, thực hiện quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, góp phần xây dựng đời sống ấm no hạnh phúc cho đồng bào, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiều tăng ni, phật tử trở thành những điển hình, gương “người tốt, việc tốt” trong phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa, làm việc thiện, đấu tranh bài trừ cái xấu, cái ác trong xã hội.

Vui mừng và tự hào nhận thấy Phật giáo Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh tiếp nối truyền thống của dân tộc Việt Nam luôn sống trong lòng dân tộc, gắn bó đồng hành cùng dân tộc và hành đạo theo phương châm “Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội”, phấn đấu vì một đại sự nhân duyên, vì lòng thương trưởng, vì hạnh phúc của chúng sinh, vì sự an lạc cho chư thiên và loài người. Đó cũng chính là góp phần thực hiện mục tiêu của Đảng Cộng sản Việt Nam là độc lập dân tộc phải gắn liền với CNXH nhằm xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Thượng tọa Thích Gia Quang
Phó Tổng thư ký Hội đồng trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam