Trong các nhóm giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thì việc khẩn trương kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật với quan điểm “không vùng cấm, không ngoại lệ” chính là giải pháp hữu hiệu, có sức lan toả mạnh mẽ, có ý nghĩa răn đe, phòng ngừa rất hữu hiệu. Đó là minh chứng nói và làm, thể hiện quan điểm nghiêm khắc, không dung túng, bao che tiêu cực, là luồng gió mới bồi đắp niềm tin trong Nhân dân với Đảng.

Uy nghiêm từ kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương

Buông lỏng quản lý, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, có biểu hiện độc đoán, chuyên quyền, vụ lợi cá nhân, để người thân “thò tay” thao túng… là những vấn đề nổi cộm trong các vụ án, vụ việc lớn gần đây, gây bức xúc dư luận. Các kết luận của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương (UBKT) đã chỉ rõ những cá nhân, tổ chức đảng vi phạm, mức độ vi phạm và xử lý, kiến nghị xử lý nghiêm minh. Có những vi phạm mang tính cá nhân, đơn lẻ song không ít vi phạm nghiêm trọng kéo dài, liên quan nhiều cá nhân có chức trách trong cấp uỷ đảng. Sai phạm trong tổ chức đảng liên quan những người đứng đầu mà bị bưng bít, không được làm rõ để xử lý, lâu ngày tạo nên bức xúc, bất mãn trong cán bộ, đảng viên và hiển nhiên tác động xấu đến đời sống tư tưởng, tinh thần của họ. Nghiêm trọng hơn, nó tạo ra khủng hoảng tâm lý, khiến những người trong cuộc bất mãn, gây ra nhiều diễn biến phức tạp.

Mấy năm qua, người dân chờ đợi những kết luận của kỳ họp UBKT Trung ương như một “địa chỉ đỏ” trao gửi niềm tin. Ở đó, người dân biết rõ được trong tháng qua những cá nhân, tổ chức đảng nào vi phạm, vi phạm mức độ ra sao, xử lý như thế nào. Và cũng từ sự tin tưởng đó, nhiều sai phạm liên quan cán bộ, đảng viên được người dân gửi đến UBKT Trung ương, đề nghị làm rõ, xử lý.

Câu hỏi đặt ra là, Cơ quan UBKT Trung ương có từ lâu và các kết luận, xử lý là công việc chuyên môn thường ngày, vậy tại sao gần đây lại tạo nên sức hút, sự để tâm lớn của toàn dân? Câu trả lời là bởi hai lẽ:

Thứ nhất, trước đây, những bản kết luận kiểm tra của Đảng thường là tài liệu nội bộ, được công bố trong tổ chức đảng. Khi đảng viên nào đó sai phạm, bị xử lý kỷ luật thì thường chỉ nội bộ biết, có một số trường hợp được thông tin với báo chí. Vì thế, có tình trạng nhiều đảng viên bị xử lý kỷ luật nhưng đi làm việc thì cơ quan, tổ chức và nhân dân vẫn không hay biết, thậm chí họ vẫn chăm chú nghe những đảng viên này giáo huấn như “tấm gương sáng”. Hiện nay, câu chuyện “lưu hành nội bộ” đã thay đổi. Nội dung gì thuộc nội bộ và nội dung nào được phép công khai đã rõ ràng, minh bạch theo quy trình dân chủ. Người dân giám sát cán bộ, đảng viên thì về nguyên tắc, người dân phải biết đảng viên của mình có thành tích, khen thưởng hay vi phạm, bị xử lý kỷ luật ra sao. Người dân có quyền được biết và cơ quan chức năng có nhiệm vụ công bố cho dân biết. Sự công bố rộng rãi vừa bảo đảm nguyên tắc nhân dân làm chủ, nhân dân giám sát cán bộ, đảng viên, vừa có ý nghĩa cảnh báo, răn đe, phòng ngừa hữu hiệu.

Thứ hai, kết luận của UBKT Trung ương tạo sự quan tâm đặc biệt trong công luận kể từ khi Đảng ta thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XII) với tinh thần xử lý nghiêm minh cán bộ, đảng viên sai phạm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. UBKT Trung ương làm rõ những sai phạm của đảng viên, tổ chức đảng theo thẩm quyền và xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo đúng quy định của Đảng, đồng thời chuyển cơ quan quản lý Nhà nước xử lý về mặt pháp luật. Chính tinh thần mạnh tay, quyết liệt với vấn nạn tham nhũng, quan liêu, công cuộc “nhóm củi đốt lò” của Đảng đã tạo ra sự lan toả mạnh mẽ trong đời sống xã hội. Nghị quyết Trung ương 4 - Một nghị quyết đến nay thực sự mang thương hiệu, đó là thương hiệu của niềm tin, của tình cảm người dân với công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng dưới sự chèo lái của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.  

Tập trung dân chủ - nguyên tắc rường cột nhưng nhiều nơi vi phạm

Có thể thấy, nổi lên trong các kết luận về sai phạm của cá nhân, tổ chức đảng được UBKT Trung ương nêu ra là vi phạm về nguyên tắc tập trung dân chủ, cán bộ độc đoán, chuyên quyền, từ đó dẫn tới tham nhũng, vụ lợi. Nguyên tắc này nếu người đứng đầu vi phạm kéo dài sẽ dẫn đến cả tổ chức đảng cơ quan, đơn vị đó trì trệ, gây hệ luỵ lớn về vật chất và tinh thần. Tại Kỳ họp thứ 35, UBKT Trung ương kết luận đối với Ban cán sự đảng Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT). Kết luận nêu rõ: Ban cán sự đảng (BCSĐ) Bộ GTVT đã vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm trong thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại một số doanh nghiệp thuộc Bộ GTVT. nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư BCSĐ, nguyên Bộ trưởng Đinh La Thăng (đã bị khai trừ ra khỏi Đảng và đang chấp hành hình phạt tù) chịu trách nhiệm chính và trách nhiệm người đứng đầu về những vi phạm, khuyết điểm của BCSĐ và Bộ GTVT. Các Ủy viên BCSĐ, Thứ trưởng gồm: ông Nguyễn Hồng Trường, Nguyễn Văn Công, Nguyễn Ngọc Đông và Nguyễn Nhật cùng chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của BCSĐ và trách nhiệm cá nhân trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được phân công…


Trước đó, tại kỳ họp thứ 34, UBKT Trung ương xem xét, thi hành kỷ luật hai Đại tá Nguyễn Ngọc Thư và Đào Ngọc Tuấn, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thái Sơn, Bộ Quốc phòng. Kết luận nêu rõ: Trong thời gian giữ các chức vụ lãnh đạo, chỉ huy Tổng Công ty Thái Sơn, các ông Nguyễn Ngọc Thư và Đào Ngọc Tuấn đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm trong việc tiếp nhận, chuyển ngạch lương, bổ nhiệm, phong quân hàm đối với Đinh Ngọc Hệ (Út Trọc) sai quy định, để đối tượng này lợi dụng thực hiện các hành vi phạm tội trong thời gian dài; trong việc thành lập, quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động của Công ty Cổ phần Phát triển đầu tư Thái Sơn do Đinh Ngọc Hệ làm Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc, để Công ty có nhiều hoạt động vi phạm pháp luật rất nghiêm trọng, nhiều cán bộ, đảng viên bị xử lý kỷ luật và xử lý hình sự.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cho rằng, việc thực hiện quy chế dân chủ trong các loại hình doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài nhà nước, khu vực dân doanh còn nhiều khó khăn; còn tình trạng vi phạm dân chủ, gây bức xúc, khiếu kiện đông người, vượt cấp, nhưng giải quyết chưa triệt để, nhất là trong thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai, đền bù, tái định cư khi thu hồi đất. Việc nắm tình hình nhân dân và xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm quyền làm chủ của nhân dân chưa kịp thời. Trong khi đó, nhiều người lợi dụng dân chủ để yêu cầu, đòi hỏi không chính đáng, không đúng pháp luật, coi thường kỷ cương, phép nước, thậm chí bị các thế lực thù địch lợi dụng, lôi kéo tham gia biểu tình, gây rối. Chặt cành sâu mục để cứu cây - Đau nhưng phải làm! “Bộ phận không nhỏ” là cụm từ được nhắc đến khá lâu, dường như có từ trước đổi mới. Hàm ý của cụm từ này để áng lượng quy mô, tỷ lệ cán bộ, đảng viên phạm pháp, còn được gọi là thoái hóa, biến chất. Có thể thấy, bộ phận này giống như những cành sâu mục đeo bám trên thân cây. Muốn cứu cây, tất phải loại bỏ cành sâu mục.

Khi đương nhiệm Chủ tịch nước, đồng chí Trương Tấn Sang mỗi lần tiếp xúc cử tri tại TP. Hồ Chí Minh đều đau đáu trước câu hỏi của cử tri về vấn nạn tham nhũng. Ngày 15-10-2014, tại buổi tiếp xúc cử tri quận 4, TP. Hồ Chí Minh, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang bày tỏ: “Điều quan trọng trước hết phải nâng cao tinh thần trách nhiệm với công việc, với đất nước của cán bộ. Tôi nghĩ rằng đa số anh em là như vậy nhưng có một bộ phận mà Đảng nói là không nhỏ, bây giờ không biết nằm ở đâu. Dân hỏi mãi, Đảng hỏi mãi nhưng không trả lời được. Từ Trung ương đến cơ sở đều lúng túng chỗ này”.

Đề cập việc có những cá nhân suy thoái trong Đảng, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cho rằng, “một phận không nhỏ” đó có thể nằm ngay trong mỗi con người chúng ta, mỗi cán bộ, đảng viên. Ông Võ Trọng Việt, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh từng so sánh việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp cho người dân (số tiền miễn 34,3 tỷ đồng) với số tiền thua lỗ của Tổng Công ty CP Xây lắp dầu khí Việt Nam thời ông Trịnh Xuân Thanh làm lãnh đạo thì thấy rằng, ông Thanh và thuộc hạ đã gây thất thoát bằng 100 năm tiền miễn thuế sử dụng đất. Còn thất thoát vụ án Ngân hàng Xây dựng do Phạm Công Danh cầm đầu thì bằng… 300 năm (hơn 9 nghìn tỷ đồng). So sánh như vậy càng thấy tính chất vô cùng nghiêm trọng mà “bộ phận không nhỏ” gây tổn thất cho đất nước, cho xã hội đến mức nào.

Nhiều vụ việc nổi cộm gần đây cho thấy, “bộ phận” không có nghĩa chỉ một vài người. Trở lại vụ án tại Vĩnh Phúc: theo Cơ quan điều tra, đoàn thanh tra của Thanh tra Bộ Xây dựng gồm: bà Nguyễn Thị Kim Anh, Phó trưởng Phòng Phòng, chống tham nhũng, Trưởng đoàn; bà Lưu Vân Oanh, Phó trưởng Phòng Giám sát, kiểm tra và xử lý sau thanh tra, Phó trưởng đoàn; ông Đặng Hải Anh, chuyên viên Phòng Thanh tra xây dựng 2; bà Nguyễn Thị Kim Liên, cán bộ Phòng Thanh tra xây dựng 3; bà Nguyễn Thùy Linh, cán bộ Phòng Giám sát, kiểm tra và xử lý sau thanh tra. Theo các đơn tố cáo, đoàn thanh tra có hành vi lợi dụng nhiệm vụ thanh tra, ép các doanh nghiệp, UBND các xã trên địa bàn huyện Vĩnh Tường phải đưa tiền để được xem xét, tạo điều kiện trong quá trình thanh tra. Tiến hành xác minh, ngày 12-6-2019, tại Ban Quản lý dự án huyện Vĩnh Tường, tổ công tác của Công an tỉnh Vĩnh Phúc bắt quả tang ông Đặng Hải Anh và bà Nguyễn Thị Kim Anh đang nhận hối lộ.

Còn tại Thanh Hoá, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh đã quyết định khởi tố bị can, tạm giam 4 tháng về tội “Nhận hối lộ” đối với Lê Mạnh Hà (57 tuổi), Nguyễn Thị Cúc (55 tuổi), Nguyễn Hưng (43 tuổi), Dương Văn Bằng (52 tuổi) và Nguyễn Quý Diễn (50 tuổi). Trước đó, ngày 18-4-2019, cơ quan chức năng nhận được tố giác về thành viên trong đoàn thanh tra tỉnh Thanh Hoá có hành vi đe doạ, tống tiền một cơ quan tại huyện Thiệu Hoá. Người này đang nhận phong bì bên trong có khoản tiền lớn thì bị cảnh sát bắt quả tang. Tại hiện trường, cơ quan điều tra thu nhiều tài liệu và tờ giấy A4 có ghi chi tiết số tiền và tên các đơn vị đã đến nộp tiền “chung chi” cho đoàn thanh tra. Từ 2 vụ án trên cho thấy, các thành viên trong đoàn đều thực hiện hành vi phạm tội khi được giao nhiệm vụ thanh tra tại địa bàn. Hành vi không phải thực hiện đơn lẻ mà có sự câu kết, liên quan đến các cá nhân trong đoàn, như tại Thanh Hoá cả 5 thành viên trong đoàn đều bị bắt. Tính chất vụ án trong những trường hợp này là rất nghiêm trọng, vừa lợi dụng chức trách được giao để phạm pháp, vừa gây bức xúc với cơ quan, tổ chức, cá nhân - đối tượng thanh tra, vừa làm biến dạng bản chất thanh tra, làm đổi trắng thay đen sự thật. Những vụ án tham nhũng kiểu “cả đoàn” như trên cho thấy, vấn nạn đã nghiêm trọng trong một số ngành, lĩnh vực. 

Chỉ tên, vạch rõ để xử lý cán bộ suy thoái, tham ô, tham nhũng, đấy là trọng trách của Đảng. Một đảng dám dũng cảm nhìn nhận thực tế và dũng cảm vạch tên, xử lý dù biết đấy là công việc gian nan, phức tạp, là thách thức, áp lực thì đảng đó đã tự rũ bỏ những u nhọt để gột rửa, trưởng thành. Đảng đó ắt phải tiến bộ. Quá trình vận động, phát triển bao giờ cũng là sự đấu tranh giữa ánh sáng và bóng tối, giữa cái phàm và cái ưu. Luôn tu dưỡng, gột rửa, ấy là tính liêm, chính, chí, dũng của Đảng.

“Chúng ta rất nhân văn, nhân đạo, nhân ái, nhân tình; không thích thú gì khi phải kỷ luật đồng chí, đồng đội của mình; trái lại, rất khổ tâm, đau xót. Nhưng vì sự tiến bộ chung, vì để mong nhiều người không mắc sai phạm, chúng ta phải kỷ luật, kỷ luật một vài người để cứu muôn người” - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh nội dung này tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng. Rõ ràng, để Đảng lớn mạnh, để Đảng vững niềm tin trong nhân dân, cũng giống như cây, muốn xanh tốt, vững chãi phải loại bỏ những sâu mọt, những cành mục ruỗng.

(Mời các bạn đón đọc tiếp Kỳ 2:  Nhốt quyền lực vào lồng cơ chế).