TP. Hồ Chí Minh có nhiều chung cư với quy mô vài trăm đến hàng ngàn người sinh sống. Việc xây dựng chi bộ khu chung cư có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng tại cơ sở; cầu nối giúp tổ chức đảng và chính quyền cơ sở lãnh đạo, quản lý đảng viên, cư dân; lắng nghe ý kiến cư dân, đồng thời tuyên truyền, vận động cư dân chấp hành các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước…

Đảng ủy Phường 5, Quận 8 làm việc với Chi ủy Chung cư Giai Việt để chuẩn bị thành lập các tổ chức chính trị - xã hội trong chung cư. Ảnh: Thành Sáng.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Hiện nay, tình hình tranh chấp giữa người dân (chủ căn hộ) và chủ đầu tư các chung cư đã và đang diễn ra phức tạp, gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dân; tranh chấp liên quan chất lượng xây dựng, các thiết bị, công trình phòng cháy, chữa cháy; phần sở hữu chung trong chung cư (phòng sinh hoạt cộng đồng, nhà để xe,...); quỹ bảo trì chung cư; chủ đầu tư thực hiện không đúng cam kết về tiến độ bàn giao nhà, không làm "sổ đỏ" kịp thời cho người mua... Việc thâm nhập của chính quyền, hệ thống chính trị trong quản lý và nắm dân cư chung cư khó khăn, phần lớn các chung cư có thẻ từ kiểm soát, ra vào phải thông qua bảo vệ hoặc ban quản trị, quản lý. Khó khăn trong quản lý nhân khẩu, khai báo tạm trú, tạm vắng, tình hình an nình, trật tự. Đảng viên sinh hoạt tại các chi bộ khu chung cư có số lượng đảng viên đông và ngày càng tăng, khó khăn trong công tác quản lý đảng viên, phân công nhiệm vụ, hỗ trợ và quản lý của đảng ủy phường. Một số chi bộ còn chưa bảo đảm sinh hoạt định kỳ, sinh hoạt chuyên đề; chất lượng sinh hoạt chi bộ không cao; công tác phát triển đảng viên khó khăn...

Xuất phát từ thực tế trên, BTV Thành ủy TP. Hồ Chí Minh đã ban hành Kế hoạch số 198-KH/TU ngày 25-6-2018 về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Kết luận số 436-KL/TU ngày 8-5-2019 của BTV Thành ủy về công tác xây dựng Đảng, tổ chức chính trị - xã hội tại địa bàn có nhà chung cư. Trên cơ sở đó, Ban Tổ chức Thành ủy đã xây dựng Kế hoạch số 28-KH/BTCTU ngày 18-6-2021 phối hợp với các quận ủy, huyện ủy, Thành ủy Thủ Đức khảo sát, đánh giá thực trạng, tình hình hoạt động của tổ chức đảng, tổ chức chính trị - xã hội và việc phát triển đảng viên, đoàn viên, hội viên tại các địa bàn có nhà chung cư; các quận ủy, huyện ủy, Thành ủy Thủ Đức đã tập trung xây dựng, triển khai các chương trình và kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo công tác khảo sát tình hình tổ chức đảng, đảng viên và thành lập tổ chức đảng tại địa bàn có nhà chung cư.

Thời gian qua, nhiều chi bộ chung cư tại TP. Hồ Chí Minh được thành lập và từng bước hoàn thiện hệ thống tổ chức chính trị - xã hội trong chung cư. Hoạt động của chi bộ khu chung cư đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Cấp ủy đã tham gia trực tiếp vào ban quản trị với vai trò trưởng, phó ban, từ đó việc quản trị chung cư ổn định hơn, không xảy ra các khiếu nại, khiếu kiện về quỹ bảo trì. Hoạt động của chi bộ chung cư đã tạo những chuyển biến tích cực, bảo đảm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước tại địa phương với nhân dân sinh sống tại các chung cư. Chi bộ đã trở thành lực lượng nòng cốt trong chung cư, kịp thời nắm bắt và truyền tải thông tin. Số lượng đảng viên trong chung cư phù hợp, dễ tập trung, quản lý, sinh hoạt chi bộ đảm bảo chất lượng, đảng viên có thời gian góp ý xây dựng chi bộ chung cư.

Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động của chi bộ khu chung cư cũng đặt ra nhiều khó khăn, vướng mắc. Hiện chi bộ chung cư chưa có quy chế hoạt động chính thức từ cấp trên; không có tổ dân phố, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp. Nếu chi bộ chung cư là chi bộ trực thuộc đảng bộ phường, muốn thành lập các tổ chức cùng cấp sẽ có những mâu thuẫn nhất định với Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25-10-2017 và các quy định, hướng dẫn của Trung ương về rà soát, sáp nhập, tổ chức lại thôn, tổ dân phố; nếu không có các tổ chức cùng cấp, phương thức lãnh đạo sẽ có nhiều bất cập, chưa đúng với Điều lệ Đảng (Đảng lãnh đạo Nhà nước, mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội). Nếu chi bộ chung cư trực thuộc tổ chức đảng khu phố sẽ phải thành lập đảng bộ bộ phận, như vậy sẽ tăng thêm tầng nấc trung gian, tính hiệu quả trong hoạt động không cao.

Ngoài ra, về cơ bản chưa có quy chế phối hợp giữa chi bộ chung cư với chi bộ khu dân cư dẫn đến khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ chung; quy chế phối hợp với ban quản trị còn nhiều bất cập, nhiều phát sinh cần giải quyết trong thực tiễn. Nhiều đảng viên sinh sống tại các khu chung cư thuộc diện miễn sinh hoạt đảng. Một số đảng viên sinh sống tại khu chung cư không ổn định, ở thuê có thời hạn hoặc lên ở cùng con, cháu theo từng khoảng thời gian nhất định. Nguồn bồi dưỡng, kết nạp đảng viên tại địa bàn khu chung cư hạn chế. Việc lựa chọn đảng viên đảm nhiệm chức vụ bí thư chi bộ khu chung cư khó khăn; phần đông đảng viên là cán bộ nghỉ hưu, hạn chế về sức khỏe và tâm huyết với công việc.

Một số bài học kinh nghiệm

Một là, phải thường xuyên quán triệt, nhận thức đầy đủ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chi bộ khu chung cư, kiên trì thực hiện mô hình mới với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn.

Hai là, tập trung hoàn thiện quy chế hoạt động; quy chế phối hợp giữa chi bộ khu chung cư với ban quản trị, ban quản lý, với chi bộ khu phố, mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội khu phố.

Ba là, lựa chọn, giới thiệu đồng chí bí thư chi bộ đủ tâm và tầm, nhiệt huyết, trách nhiệm trong công việc.

Bốn là, chú trọng phát huy vai trò của cán bộ, đảng viên trong chi bộ, chủ động nắm bắt tình hình, kịp thời giải đáp, tháo gỡ vướng mắc cho cư dân chung cư.

Năm là, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của chi bộ khu chung cư. Kịp thời sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Điều lệ Đảng.

Đề xuất, kiến nghị

Để phát triển nhanh tổ chức đảng và nâng cao năng lực lãnh đạo của chi bộ đảng trong các khu chung cư, đề nghị Ban Tổ chức Trung ương tiếp tục phối hợp với Thành ủy, Ban Tổ chức Thành ủy TP. Hồ Chí Minh khảo sát, nghiên cứu tham mưu ban hành Quy định chức năng, nhiệm vụ, quan hệ công tác của chi bộ khu chung cư. Sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, nhân rộng trong với các tỉnh ủy, thành ủy có đặc điểm tương đồng; xác định tên mô hình, sửa đổi, bổ sung trong Điều lệ Đảng nhiệm kỳ tới.

Đề nghị BTV Thành ủy TP. Hồ Chí Minh tăng cường chỉ đạo Ban Tổ chức Thành ủy và các đảng ủy trực thuộc làm tốt công tác tuyên truyền, vận động đảng viên tham gia cấp ủy, tiếp tục thành lập các chi bộ chung cư (những khu đủ điều kiện). Quan tâm công tác bồi dưỡng, tạo nguồn kết nạp đảng viên trong khu chung cư. Thành lập tổ dân phố khu chung cư, mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội khu chung cư cùng cấp (những nơi đủ điều kiện, bảo đảm tổng thể toàn Thành phố không trái với Nghị quyết 18 của Trung ương). Xây dựng quy chế phối hợp giữa chi bộ khu chung cư với ban quản trị, ban quản lý, với chi bộ khu phố, mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội khu phố. Lựa chọn đảng viên có kinh nghiệm, tâm huyết đảm nhiệm chức vụ bí thư chi bộ chung cư mới thành lập. Phát huy vai trò của chi bộ và đội ngũ đảng viên khu chung cư trong công tác vận động quần chúng tham gia các hoạt động phong trào của địa phương và chấp hành các quy định của pháp luật. Tham mưu, đề xuất giúp tổ chức đảng và chính quyền cơ sở quản lý nhà nước về vận hành, quản lý, sử dụng nhà chung cư; giải quyết tốt những vấn đề dân sinh bức xúc, các vụ việc phức tạp, nhạy cảm về trật tự an toàn xã hội liên quan đến quản lý chung cư; nắm bắt và kịp thời giải quyết bất đồng, tranh chấp, khiếu kiện của cư dân, ban quản trị, chủ đầu tư và các tổ chức, cá nhân có liên quan phát sinh trong quá trình sử dụng nhà chung cư theo đúng thẩm quyền, quy định của pháp luật. Tiếp tục nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ theo Chỉ thị 10-CT/TW và Hướng dẫn 12-HD/BTCTW, tăng cường công tác quản lý đảng viên, phân công công tác cho đảng viên...  

TS. Nguyễn Văn Hòa
Chuyên viên chính, Vụ Địa phương III, Ban Tổ chức Trung ương