Trong dịp Lễ Quốc khánh 2-9 năm nay, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã ký Quyết định số 1251/2013/QĐ-CTN ngày 20-7-2013 về đặc xá năm 2013, theo Quyết định trên thì lần này sẽ tha tù trước thời hạn cho hơn 10.000 phạm nhân đang chấp hành án phạt tù. Để triển khai thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước, tại một Hội nghị trực tuyến gần đây, Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Tư vấn đặc xá Trung ương đã phát biểu: “…Khẩn trương tổ chức triển khai thực hiện công tác đặc xá năm nay, bảo đảm chặt chẽ, nghiêm túc, đúng người, đúng tiêu chuẩn và đúng quy định của pháp luật…Bộ Công an khẩn trương hoàn thiện Đề án về hoà nhập cộng đồng đối với người chấp hành xong án phạt tù để sớm trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt; đồng thời cần chủ động, phối hợp với các cơ quan liên quan làm tốt công tác tiếp nhận, quản lý, giáo dục và giúp đỡ người chấp hành xong án phạt tù khi về địa phương, nhất là việc tạo cơ hội việc làm, ổn định cuộc sống, hạn chế các nguyên nhân, điều kiện dẫn đến tái phạm…”.
Truyền thống nhân văn của dân tộc ta là“đánh kẻ chạy đi, không đánh người chạy lại”, theo đó, hễ cứ mỗi dịp chuẩn bị đến ngày lễ trọng đại của đất nước, Đảng và Nhà nước ta lại tổ chức đặc xá đối với các phạm nhân đang bị giam giữ được ra tù, trở về đoàn tụ với gia đình, hoặc giảm thời gian thực hiện án phạt tù tại trại giam đối với các phạm nhân cải tạo tốt, làm cho không khí của đất nước các ngày lễ trọng thêm phần ý nghĩa.
Theo “Từ điển Tiếng Việt” của Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2010, thì đặc xá “chỉ hành động của cơ quan quyền lực tối cao hoặc nguyên thủ quốc gia quyết định miễn hoặc giảm hình phạt đối với phạm nhân khi thấy cần thiết”. Như vậy, đặc xá được hiểu là đối với những phạm nhân nếu thực tế chấp hành án tốt, có hướng hoàn lương, thì tuỳ trường hợp cụ thể mà cơ quan chức năng phối hợp rà soát cụ thể, thống nhất đệ trình lên cấp có thẩm quyền, cho đến nguyên thủ quốc gia có quyết định cuối cùng về đặc xá để miễn hoặc giảm hình phạt đối với phạm nhân, khi xét thấy không cần thiết phải tiếp tục giam giữ hoặc giữ nguyên án phạt tù giam.
Trong nhiều năm qua, việc đặc xá của Đảng và Nhà nước ta đã được cộng đồng xã hội Việt Nam thừa nhận. Ngay dư luận quốc tế cũng nhận thấy rất rõ, nhất là các cơ quan, tổ chức nhân đạo trong và ngoài nước cũng như những ai quan tâm đến lĩnh vực hoạt động nhân quyền của Nhà nước ta, đều nhận thấy đại đa số những phạm nhân được đặc xá giảm hạn tù, trở về đoàn tụ gia đình đều thể hiện quyết tâm sớm hoà nhập cộng đồng, không ít trong số họ đã trở thành gương người tốt việc tốt, sửa đổi lầm lỗi trước đó bằng những việc làm đầy tính hướng thiện, được cộng đồng hoan nghênh. Kết quả ấy chính là bởi sự cố gắng không mệt mỏi trong việc quản lý, giáo dục, hướng nghiệp, hết lòng hết sức giúp cho phạm nhân cải tạo tốt của ban giám thị các trại giam trong cả nước.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều vụ án xảy ra gần đây, khi cơ quan chức năng điều tra, công bố thì khá nhiều kẻ gây án lại là các phạm nhân mới được ra tù hoặc là người đã từng có nhiều tiền án, tiền sự. Điều này buộc chúng ta phải đặt câu hỏi là, phải chăng việc đặc xá, tha tù của ta lâu nay là “có vấn đề” hoặc chí ít cũng là việc xem xét từng trường hợp cụ thể để giảm án, tha tù còn chủ quan, đơn giản, thiếu chặt chẽ? Nhiều trường hợp vừa mới ra tù đã tiếp tục gây án manh động hơn, liều lĩnh hơn với những “ngón nghề” trước đó chưa từng có.
Hơn 10.000 phạm nhân được đặc xá tương đương số lượng nhân khẩu của một xã có dân số trung bình. Để giúp những người nằm trong diện được đặc xá lần này có cơ hội hoà nhập cộng đồng, thấy được lỗi lầm, ra sức lập công chuộc lỗi, quyết tâm “làm lại cuộc đời”, góp sức cùng nhân dân nơi cư trú tham gia xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, phồn vinh là một việc làm có ý nghĩa đạo lý, mang tính nhân văn sâu sắc, góp phần vào công cuộc phát triển chung của xã hội chúng ta.
Hy vọng rằng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng tham mưu cùng Hội đồng Tư vấn đặc xá Trung ương, mà nòng cốt là cơ quan công an sớm vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, để tổ chức thực hiện quyết định đặc xá của Chủ tịch nước trong dịp Lễ Quốc khánh năm nay đạt kết quả tốt nhất, tiếp tục góp phần thể hiện rõ bản chất nhân đạo của chế độ ta, làm sáng tỏ hơn nữa bản chất tốt đẹp của Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Mai Mộng Tưởng
Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Thành uỷ Đà Nẵng
98 Lê Lợi - Quận Hải Châu - TP Đà Nẵng