Tác phẩm "Tự chỉ trích" là một tài liệu giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, góp phần uốn nắn những lệch lạc trong phong trào dân chủ những năm 1936-1939, tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động trong Đảng, là sự đóng góp có giá trị vào kho tàng lý luận của Đảng ta.
Đồng chí Nguyễn Văn Cừ là một chiến sĩ trung kiên của Đảng, cuộc đời hoạt động cách mạng tuy không dài nhưng đồng chí đã để lại di sản vô cùng quý báu cho toàn Đảng ta, đó là tác phẩm “Tự chỉ trích”(*). Kỉ niệm 99 năm Ngày sinh của đồng chí Nguyễn Văn Cừ (9-7-1912 - 9-7-2011), chúng ta cùng nhau suy ngẫm những lời chỉ dẫn của đồng chí về vấn đề tự phê bình (TPB) và phê bình (PB).
Vận dụng những nguyên lý xây dựng Đảng kiểu mới của V.I.Lênin, ngày 20-7-1939, tại một căn gác xép nhỏ trên tầng thượng nhà băng Đông Dương (nay là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã hoàn thành tác phẩm “Tự chỉ trích” với bút danh Trí Cường để phân tích những nguyên tắc trong tiến hành TPB và PB. Khi các ứng cử viên cộng sản và dân chủ không giành được thắng lợi trong cuộc bầu cử vào Hội đồng Quản hạt ở Nam Kỳ, trong nội bộ Đảng và quần chúng đã nảy sinh cách nhìn khác nhau về những nguyên nhân dẫn đến thất bại này. Theo đồng chí: "Chúng ta không bao giờ có thể đổ hết những nguyên nhân thất bại cho việc quân thù đàn áp... Chúng ta phải biết nhìn nhận những khuyết điểm về chủ quan mà chính ta gây ra, chính ta phải chịu hoàn toàn trách nhiệm...".
Trong tác phẩm, đồng chí Nguyễn Văn Cừ chỉ rõ mục đích của TPB và PB là: “... để thống nhất tư tưởng, để rèn luyện mình, để đề cao uy tín và ảnh hưởng của Đảng nhằm làm cho Đảng ngày càng mạnh và cách mạng ngày càng phát triển”. Từ mục đích đó, đồng chí yêu cầu phải thực hiện đúng nguyên tắc tính đảng trong TPB và PB, để TPB và PB thực sự vì lợi ích chung của toàn Đảng: "Bao giờ sự chỉ trích cũng là tự chỉ trích bôn-sê-vích, nghĩa là để huấn luyện quần chúng và giúp đảng viên tự huấn luyện, để làm tăng uy tín và ảnh hưởng của Đảng, để cho Đảng được càng thống nhất và củng cố, để đưa phong trào phát triển lên, đưa cách mạng tới thắng lợi; chứ không phải đặt cá nhân mình lên trên Đảng, đem ý kiến riêng - dù là đúng - đối chọi với Đảng, vin vào một vài khuyết điểm mà mạt sát Đảng, phá hoại ảnh hưởng của Đảng, gieo mối hoài nghi lộn xộn trong quần chúng, gây mầm bè phái chia rẽ trong đội ngũ Đảng...".
Cũng theo đồng chí, các đảng viên của Đảng cần hiểu rằng: "Đối với uy tín của Đảng thì danh dự của cá nhân mình không có nghĩa lý gì, hay nói đúng hơn, không có nữa, vì một người đảng viên cộng sản chỉ biết lấy uy tín, lấy danh dự chung của toàn Đảng làm danh dự của mình thôi". Và vì thế, "cần làm cho các đảng viên giác ngộ, rõ ràng và đầy đủ trách nhiệm của mình, biết xoay phương hướng trong những hoàn cảnh khó khăn, nghiêm trọng, biết tự chỉ trích đúng và kịp thời những khuyết điểm, sai lầm; đồng thời Đảng phải tìm cách kiểm soát một cách thiệt sự hơn hành động của mỗi đảng viên...". Đồng chí yêu cầu “… trong phê bình phải nắm vững mục đích xây dựng Đảng, xây dựng đồng chí mình, không được đả kích hoặc cường điệu những sai lầm, khuyết điểm của đồng chí mình".
Trong sinh hoạt Đảng, đồng chí Nguyễn Văn Cừ nhấn mạnh: “Mỗi đảng viên có quyền tự do thảo luận, tự do chỉ trích miễn là sự thảo luận luôn theo tinh thần bôn-sê-vich, không làm giảm uy tín của Đảng”. Đồng thời vạch rõ: “Kẻ địch chớ vội hí hửng tìm ở đây một sự chia rẽ hay mầm bè phái gì giữa những người cộng sản mà uổng công. Vì sau khi thảo luận rõ ràng rồi, bao giờ trong hàng ngũ chúng tôi, thiểu số phục tùng đa số, chừng ấy chỉ có một ý chí duy nhất là ý chí của Đảng, nghìn người sẽ như một để thực hành ý chí ấy!”.
Đồng chí Nguyễn Văn Cừ cho rằng "người cộng sản là chiến sĩ thực tế chứ không phải bọn chính trị cận thị", vì thế mà: "Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng...". Đồng chí đề cao tính công khai trong tiến hành TPB và PB: "Công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những lầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà là làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ. Làm như thế không sợ địch nhân cơ hội lợi dụng, chửi rủa vu cáo cho Đảng, không sợ "nối giáo cho giặc”. Trái lại, nếu "đóng kín cửa bảo nhau", giữ cái vỏ thống nhất bề ngoài mà bề trong thì hổ lốn một cục, đầy rẫy bọn hoạt đầu, đó mới chính là để cho quân thù chửi rủa; hơn nữa, đó tỏ ra không phải là một đảng tiền phong cách mạng, mà là một đảng hoạt đầu cải lương".
Sau khi ra đời, tác phẩm "Tự chỉ trích" là một tài liệu giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, góp phần uốn nắn những lệch lạc trong phong trào dân chủ những năm 1936-1939, tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động trong Đảng, đồng thời đó còn là sự đóng góp có giá trị vào kho tàng lý luận về xây dựng đảng của Đảng ta. Tiếp thu những lời chỉ dẫn của đồng chí, hiện nay để nâng cao chất lượng TPB và PB góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, theo chúng tôi cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:
Một là, quán triệt nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa, những nguyên tắc, nội dung, hình thức trong TPB và PB cho mọi cán bộ, đảng viên của Đảng.
Hai là, thực hiện tốt dân chủ trong Đảng, tích cực học tập nâng cao trình độ, lý luận chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn cho đảng viên, cung cấp thông tin kịp thời, chính xác.
Ba là, chấp hành nghiêm chỉnh chế độ, quy định về TPB và PB, tiếp tục đưa TPB và PB thành nền nếp thường xuyên.
Bốn là, kết hợp chặt chẽ TPB và PB trong Đảng với tham gia đóng góp ý kiến phê bình của quần chúng nhân dân.
Năm là, gắn chặt TPB và PB với công tác kiểm tra giám sát và xử lý kỷ luật.
--------------------------------------
(*) Trí Cường: Tự chỉ trích, Nxb CTQG, Hà Nội, 2002.
Phạm Văn Phong
Trường Đại học Chính trị