Cán bộ, đảng viên (CB, ĐV) là nhân tố hàng đầu có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy đảng, nhà nước và toàn bộ hệ thống chính trị. Phẩm chất chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống là nhân tố có ý nghĩa nền tảng, căn bản, quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác của CB, ĐV và hiệu quả tổ chức, hoạt động của bộ máy đảng, nhà nước, hệ thống chính trị.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, đạo đức là nền tảng của người cách mạng, của CB, ĐV, cũng như gốc của cây, nguồn của sông. Đảng và Nhà nước đã quán triệt tư tưởng của Người vào xây dựng đội ngũ CB, ĐV, xây dựng bộ máy đảng, nhà nước, đã thu được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới, đội ngũ CB, ĐV bộc lộ nhiều yếu kém. Nghị quyết Trung ương 4 (NQTƯ4) khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” chỉ rõ: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc…”, đồng thời chỉ rõ nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Đó là do CB, ĐV thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, sa vào chủ nghĩa cá nhân, quên đi trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân. Các nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi thực hiện chưa nghiêm. Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống còn hình thức. Công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật ở nhiều nơi, nhiều cấp chưa được thực hiện thường xuyên, ráo riết, nghiêm túc…
Nghị quyết xác định rõ 3 vấn đề cấp bách, trong đó nhấn mạnh vấn đề trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách nhất là: “Kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và nhân dân đối với Đảng”. Nghị quyết đề ra 4 nhóm giải pháp: về tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cấp trên; về tổ chức, cán bộ và sinh hoạt đảng; về cơ chế, chính sách; về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng.
Ngày 24-02-2012, Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 15-CT/TW về thực hiện NQTƯ4 khóa XI. Chỉ thị đã nêu rõ mục đích, yêu cầu, nội dung và cách tổ chức thực hiện Nghị quyết. Việc quán triệt NQTƯ4 và Chỉ thị 15 của BCT nhằm khắc phục những hạn chế, yếu kém và rèn luyện phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, xây dựng đội ngũ CB, ĐV là vấn đề đặc biệt quan trọng và cấp thiết hiện nay. Trong đó tập trung vào một số vấn đề:
Một là, đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức về nguy cơ nguy hiểm của những suy thoái, yếu kém. Đồng thời bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
Theo Tư tưởng Hồ Chí Minh, người CB, ĐV phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. CB, ĐV có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng sẽ lôi cuốn, tập hợp được lực lượng. NQTƯ4 chỉ rõ những yếu kém, khuyết điểm, đồng thời chỉ rõ hậu quả, nếu chậm khắc phục, sẽ làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng, nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Khắc phục những suy thoái là khâu đột phá, là “mắt xích” trọng yếu trong toàn bộ công tác xây dựng đảng hiện nay. Các tổ chức đảng, chính quyền, từng CB, ĐV cần coi trọng thực hiện có hiệu quả nhóm giải pháp về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng mà Nghị quyết đã chỉ ra. Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh một cách thiết thực và hiệu quả. Đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho CB, ĐV. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho CB, ĐV các cấp. Làm tốt việc nêu gương người tốt, việc tốt. Tăng cường gắn bó mật thiết với nhân dân. Cảnh giác, không để bị diễn biến, tự diễn biến, tự chuyển hóa trong đội ngũ CB, ĐV. Giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong nhân dân.
Hai là, đề cao ý thức trách nhiệm, tự giác tu dưỡng, học tập, rèn luyện, xây dựng phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của CB, ĐV; đề cao tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cấp trên, cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, trước hết là cấp trung ương và người đứng đầu các ngành, các cấp, các cơ quan, đơn vị.
Chỉ thị 15 BCT chỉ rõ nội dung, phương pháp thực hiện kiểm điểm tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cấp trên. Mỗi CB, ĐV và tổ chức đảng phải quán triệt và thực hiện tốt việc kiểm điểm đảng viên theo 3 vấn đề trọng tâm: (1) Về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm; trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng và từng đảng viên, của người đứng đầu về tình trạng cán bộ, đảng viên suy thoái; (2) Về những hạn chế, yếu kém trong công tác cán bộ; (3) Về những hạn chế, khuyết điểm trong thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Trong đó, nội dung (1) được Chỉ thị xác định là trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách nhất. Thực hiện kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo phương châm, phương pháp “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nhất là những mặt còn yếu kém, không nể nang, né tránh; đề ra các biện pháp khắc phục, sửa chữa thiết thực, khả thi… đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, kết hợp “chống và xây”, “xây và chống”, nói đi đôi với làm, tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc, trì trệ nhất hiện nay… Phải thật sự dân chủ, nghiêm túc, thẳng thắn với tinh thần xây dựng. Thực hiện Chỉ thị 15 BCT, các đồng chí Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương phải kiểm điểm trước với tinh thần gương mẫu để cấp ủy, CB, ĐV cấp dưới thực hiện theo. Đồng thời, từng CB, ĐV, trước hết là từng đồng chí Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương tự giác, gương mẫu tự phê bình, kiểm điểm, nhìn lại mình, tự điều chỉnh, tự sửa mình.
Nội dung kiểm điểm tự phê bình và phê bình về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là nội dung trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách nhất. Đồng thời thể hiện rõ quyết tâm chính trị của Đảng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành kiểm điểm tự phê bình và phê bình: Nếu cấp ủy, tổ chức đảng, CB, ĐV kiểm điểm tự phê bình và phê bình không đạt yêu cầu thì phải làm lại. Kiên quyết xử lý kỷ luật những cấp ủy, tổ chức đảng, CB, ĐV không tự giác kiểm điểm, không tự nhận sai lầm, khuyết điểm, không khắc phục được những hạn chế, khuyết điểm.
Ba là, đổi mới, bổ sung, hoàn thiện và thực hiện tốt thể chế, cơ chế, chính sách về chế độ công vụ, công chức, viên chức.
NQTƯ4 chỉ rõ cần đổi mới, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan trực tiếp đến xây dựng đội ngũ CB, ĐV, công chức, đặc biệt là về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống và hoạt động công vụ. Nhấn mạnh khẩn trương rà soát, loại bỏ các cơ chế, chính sách đã lạc hậu. Xây dựng, ban hành đồng bộ các chính sách đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ. Trọng tâm là đánh giá cán bộ, xây dựng tiêu chuẩn cán bộ theo chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ; quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật để bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch trong công tác cán bộ. Rà soát cơ chế, chính sách và ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quản lý, kiểm soát chặt chẽ vốn, tài sản nhà nước. Đẩy mạnh cải cách hành chính trong bộ máy của Đảng, Nhà nước; rà soát, lbổ sung, thay thế những cơ chế, chính sách không còn phù hợp, cản trở việc thực thi công vụ của CB, ĐV, công chức; đề cao trách nhiệm, quyền hạn người đứng đầu. Thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy nhanh việc cải cách, thực hiện sớm chế độ tiền lương, nhà ở, chống bình quân, cào bằng; đồng thời chống đặc quyền, đặc lợi gắn với tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức. Ban hành quy chế giám sát của nhân dân đối với CB, ĐV, tổ chức đảng, chính quyền các cấp. Bổ sung, sửa đổi, xây dựng mới cơ chế về quản lý, sử dụng, kiểm soát vốn, tài sản nhà nước; về đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực trong đội ngũ CB, ĐV, công chức, viên chức.
Việc quán triệt thực hiện NQTƯ4 xây dựng phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của CB, ĐV có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, cải cách tổ chức bộ máy nhà nước đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay.
TS. Trần Đình Thắng
Học viện Kỹ thuật Quân sự