Năm 2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 52/2009/ QÐ-TTg phê duyệt Ðề án "Kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển giai đoạn 2009-2020" (gọi tắt là Ðề án 52). Do thời gian thực hiện Ðề án 52 chưa được nhiều, cho nên người dân vùng biển, đảo, ven biển chưa có cơ hội, điều kiện được tiếp cận và hưởng thụ các chính sách, dịch vụ xã hội cơ bản, nhất là các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình. Việc tiếp tục thực hiện Ðề án 52 và tìm những giải pháp thực hiện có hiệu quả công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGÐ) là nhiệm vụ cấp thiết của các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp.

Việt Nam là một trong mười nước và vùng lãnh thổ tiếp giáp với Biển Ðông; có 28 tỉnh, thành phố ven biển, với số dân sống ở vùng ven biển khoảng 29,2 triệu người. Thực tế công tác DS-KHHGÐ vùng biển, đảo, ven biển nước ta còn nhiều khó khăn, bất cập. Tỷ suất sinh, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên của các huyện đảo và ven biển cao hơn các huyện khác trong cùng tỉnh và cao hơn mức bình quân của cả nước. Dân di cư đến vùng biển để lao động và sinh sống ngày càng đông; mật độ dân số vùng biển cao hơn mật độ dân số cả nước. Tỷ suất chết mẹ, mang thai ngoài ý muốn, tỷ lệ mắc các bệnh viêm nhiễm đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục còn cao. Số trẻ em sinh ra bị dị tật, dị dạng và thiểu năng trí tuệ có tỷ lệ đáng lo ngại. Cơ sở vật chất, mạng lưới cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGÐ ở cấp xã còn yếu và thiếu, chưa phù hợp đặc điểm môi trường và khí hậu biển. Ðáng chú ý, hiện vẫn còn một số xã ven biển, đảo chưa có trạm y tế, 19,7% số trạm y tế chưa có bác sĩ. Các hoạt động xây dựng và củng cố hệ thống thông tin quản lý DS-KHHGÐ quốc gia còn chưa phủ đến các huyện đảo, chưa hỗ trợ được cho việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại vùng ven biển.

Thời gian qua, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc thực hiện công tác DS-KHHGÐ ở các vùng biển, đảo và ven biển. Các tỉnh ủy, thành ủy đã kịp thời ban hành các nghị quyết, chỉ thị về chương trình hành động thực hiện Ðề án 52, triển khai công tác DS-KHHGÐ ở các vùng biển, đảo và ven biển. Các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp đã thật sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể tập trung triển khai chính sách DS-KHHGÐ và Ðề án 52; hỗ trợ, bổ sung nguồn kinh phí cho các hoạt động DS-KHHGÐ trên địa bàn.

Ban Tuyên giáo các tỉnh ủy, thành ủy đã chú ý tăng cường công tác tuyên truyền về công tác này thông qua hội nghị báo cáo viên từ tỉnh đến cơ sở; thông qua hội nghị giao ban báo chí để chỉ đạo việc tuyên truyền, nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến trong thực hiện công tác dân số. Các cấp ủy đảng đã coi việc lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện chính sách DS-KHHGÐ và Ðề án 52 là một nội dung quan trọng, góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chú trọng chỉ đạo các Chi cục DS-KHHGÐ tỉnh và Trung tâm DS-KHHGÐ các huyện để điều tra, khảo sát thực trạng công tác này ở cơ sở; đồng thời lấy ý kiến của các ban, ngành, địa phương liên quan, để kịp thời điều chỉnh, bổ sung. Qua hơn một năm thực hiện Ðề án 52, đã làm cho người dân ngày càng nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hiện công tác DS-KHHGÐ.

Tuy nhiên, công tác DS-KHHGÐ thông qua việc thực hiện Ðề án 52 ở các địa phương vùng biển, đảo và ven biển còn nhiều khó khăn, bất cập. Ngoài những nguyên nhân do lao động đặc thù, do tâm lý, tập quán, nhận thức, cơ sở y tế cấp xã còn yếu, điều kiện địa lý, môi trường, còn do vai trò lãnh đạo của một số cấp ủy đảng, chính quyền địa phương còn hạn chế. Một số cấp ủy đảng, chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm, chưa có sự đầu tư thỏa đáng về các nguồn lực cho công tác DS-KHHGÐ vùng biển đảo, ven biển. Trình độ dân trí, nhận thức của người dân các vùng này còn hạn chế. Nhu cầu có nhiều lao động nam đã dẫn đến tâm lý muốn sinh nhiều con, nhất là con trai trong một gia đình, là nhân tố cản trở công tác dân số. Tổ chức bộ máy làm công tác DS-KHHGÐ ở các cấp về cơ bản đã được kiện toàn, song nhiều nơi chưa đủ khả năng đáp ứng nghiệp vụ chuyên môn, chuyên ngành. Thậm chí nhiều nơi còn chậm ban hành những văn bản cụ thể có tính khả thi về tổ chức bộ máy dân số, phụ cấp quá thấp... làm giảm sự nhiệt tình của đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực này. Công tác truyền thông và cơ sở vật chất về truyền thông ở một số vùng biển, đảo, ven biển còn yếu kém. Một số đảng viên chưa thật sự gương mẫu trong việc thực hiện chính sách DS-KHHGÐ.

Ðể tìm biện pháp nâng cao hiệu quả công tác DS-KHHGÐ ở vùng biển, đảo và ven biển, tại hội thảo về vai trò của cấp ủy đảng các cấp đối với công tác DS-KHHGÐ các vùng biển, đảo và ven biển do Viện Văn hóa và Phát triển (Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh) phối hợp Ban quản lý Ðề án Kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển, Ban Tuyên giáo các tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu, Nghệ An, Hà Tĩnh,... tổ chức, mới đây, các ý kiến thảo luận đều nhất trí cho rằng, thời gian tới, các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp cần tăng cường đầu tư nguồn lực để triển khai các nhiệm vụ, mục tiêu công tác DS-KHHGÐ. Các cấp ủy đảng cần có sự quan tâm, chỉ đạo cụ thể và sâu sát hơn nữa để có cơ chế quản lý và tuyển dụng đội ngũ cán bộ chuyên trách công tác DS-KHHGÐ cho phù hợp, khắc phục tình trạng đội ngũ hiện tại vừa thiếu và yếu; tăng cường sự chỉ đạo của cấp ủy trong hoạt động truyền thông về DS-KHHGÐ, nhất là ở các địa bàn xã, phường vùng biển, đảo, ven biển nhằm thay đổi nhận thức của người dân về vấn đề dân số. Các cấp ủy đảng nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo trong việc tiếp tục tổ chức các cuộc điều tra cơ bản và khảo sát, đánh giá về công tác DS-KHHGÐ. Hằng năm, các ngành chức năng từ trung ương đến địa phương cần mở các lớp tập huấn cho đối tượng là cán bộ cấp ủy, chính quyền, cán bộ làm công tác DS-KHHGÐ ở cấp cơ sở. Các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp cần quan tâm, có chế độ, chính sách thỏa đáng đối với đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGÐ tại vùng biển, đảo và ven biển.

Nguồn: Báo Nhân Dân điện tử