Quá khứ buồn

Trở lại thời điểm năm 2010, tôi có dịp lên với bản Buốc Pát, một bản nằm cheo leo trên sườn núi gần biên giới Việt - Lào, cách trung tâm xã khoảng 10 cây số. Đây là một trong những bản nghèo nhất của xã Lóng Sập. Khi đó, bản đồng bào dân tộc Mông này có 14 hộ với gần 100 nhân khẩu, chỉ có một lớp học lụp xụp nằm lọt thỏm giữa những nương ngô và dong riềng. Lớp học rộng khoảng 30m2, cột nhà loang lổ do mối xông, vách thưng hỏng gần hết, mưa xuống là ướt khắp lớp học. Đồ vật lành lặn nhất của lớp học chỉ là hơn chục bộ bàn ghế học sinh và chiếc bảng gỗ do cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Lóng Sập tặng.

Số học sinh trong độ tuổi đi học tại điểm trường bản Buốc Pát là 31 em, nhưng số học sinh có mặt ở lớp học thường vắng tới quá nửa. Các em không đến lớp do gia đình đều rất nghèo, những người trụ cột gia đình đều liên quan tới ma túy, đang phải đi cải tạo hoặc đi cai nghiện… Bụng các em còn đói, gia đình thiếu người quan tâm, chăm sóc, trong khi ma túy còn đeo bám cuộc sống của người dân nơi đây thì việc đến trường với các em cũng như trong suy nghĩ của phụ huynh là điều khó có thể thực hiện được…

Còn nhớ, ngày đó bên bếp lửa hồng trong nhà Trưởng bản Mùa A Sủ, khi trò chuyện với chúng tôi anh rầu rầu kể: Bản Buốc Pát được thành lập năm 2005, lúc đầu chỉ có 12 hộ. Bản này được chuyển từ bản cũ cách chỗ hiện tại hơn 6 cây số. Bản mới có 14 hộ, gần trăm khẩu nhưng có đến 80% số khẩu bỏ đi phương xa hoặc phải đi cải tạo vì phạm tội buôn bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma túy. Ở đây, gần như hộ nào trong bản cũng bị cái đói, cái nghèo làm khổ. Ngẫm lại, cũng chỉ tại đồng bào hiểu biết hạn chế, tiếp tay cho kẻ xấu buôn bán ma túy, rồi nghiện hút, không còn sức lao động. Có gia đình bố mẹ nghiện, phải đi cải tạo, để con nhỏ bơ vơ, đứa lớn trông đứa bé... Vậy nên việc học của trẻ em trong bản không được quan tâm. Buốc Pát trở thành điểm nóng ma túy và ngày càng phức tạp. Có những vụ buôn bán liên quan đến chục đối tượng, cả dòng họ nên công tác đấu tranh, phát hiện tội phạm rất khó khăn.

Bát cơm tình nghĩa

Đã hơn 7 năm, ngày nào cũng vậy, trước giờ vào lớp khoảng 1 tiếng đồng hồ là lúc các cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng cửa khẩu Lóng Sập lại thay nhau mang cơm cho hơn 80 em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đang phải học xa nhà của Trường Tiểu học - THCS xã Lóng Sập, trong đó có gần chục em học sinh mầm non ở bản nghèo Buốc Pát cách đó 4km (từ năm 2017, số học sinh tiểu học đã được đưa xuống khu trung tâm và tiếp tục được hưởng khẩu phần cơm san sẻ từ cán bộ, chiến sỹ biên phòng). 

Theo chân các anh mang cơm lên cho học sinh điểm trường Buốc Pát, hơn 20 phút đi bằng xe máy trên con đường đất ngoằn ngoèo thuộc đường tuần tra biên giới dẫn lên bản, càng đi càng lên cao, chúng tôi đã có mặt tại bản Buốc Pát. Các chiến sỹ biên phòng bảo nếu trời mưa thì đường lên điểm bản chỉ có thể đi bộ… Theo hướng tay chỉ của Thượng tá Tòng Văn Sáng, Chính trị viên Đồn Biên phòng cửa khẩu Lóng Sập, thấy ẩn trong làn sương sớm phía trước chừng 1km là lớp học mầm non xây cấp 4 với lá cờ đỏ sao vàng phấp phới trong gió nằm trên một quả đồi bát úp.

Đón chúng tôi là cô giáo Vì Thị Dương, giáo viên mầm non cắm bản. Cô giáo Dương là người xã Mường Tè (huyện Vân Hồ), cách điểm lẻ Buốc Pát hơn 100km. Vẫn là những công việc thường ngày, cô giáo Dương cùng những chiến sỹ biên phòng nhanh chóng chia đều những khẩu phần cơm cho các cháu học sinh mầm non.

Cô giáo Vì Thị Dương vừa chia cơm vừa nói: Nhiều năm rồi, nhờ có bữa cơm sáng hỗ trợ cho các em nhỏ trong bản của các chiến sỹ biên phòng Đồn Biên phòng cửa khẩu Lóng Sập nên việc huy động các em đến lớp của chúng tôi bớt đi nhiều khó khăn. Trước đây, để học sinh trong bản đến lớp đầy đủ như này là điều rất khó. Có giờ học, thậm chí cả năm học, bản có hơn 30 học sinh trong độ tuổi đến lớp thì thiếu tới 80%. Chỉ đến khi cán bộ, chiến sỹ biên phòng phối hợp cùng chi bộ nhà trường bàn giải pháp đưa các em đến lớp học bằng sáng kiến hỗ trợ cho các em bữa cơm sáng, dựng lớp học và giúp đồng bào cây trồng, vật nuôi phát triển sản xuất thì việc học của trẻ em trong bản mới được bảo đảm hơn.

Trung tá Đào Mạnh Tưởng, nguyên Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Cửa khẩu Lóng Sập, hiện là Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La, nhớ lại: Cũng tình cờ trong một chuyến đi thực tế, thấy cảnh các cháu nhỏ bản Buốc Pát bỏ học và lang thang ngoài bìa rừng đang ăn những bắp ngô tẻ già cháy đen nhẻm do chính tay các em nướng, tôi đã về bàn với đơn vị tìm giải pháp bằng cách trích khẩu phần ăn của cán bộ, chiến sỹ và sau này là đóng góp mỗi tháng từ 50.000 đến 100.000 đồng/cán bộ, chiến sỹ. Với sự phối hợp của chi bộ trường tiểu học và mầm non, sáng kiến “bữa ăn sáng cho em” đã được triển khai thực hiện và nhân rộng ra cả khu trường trung tâm cho đến nay.

Thầy giáo Hoàng Công Trường, Bí thư, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS xã Lóng Sập, khẳng định: Được sự đồng tình, ủng hộ cao của cấp ủy, chính quyền cơ sở, việc phối hợp giữa chi bộ nhà trường với Đồn Biên phòng Cửa khẩu Lóng Sập đã đưa được các em đến với lớp học. Để duy trì hiệu quả việc làm ý nghĩa này, chi bộ nhà trường đã đưa vào nghị quyết, phân công 37 đảng viên luân phiên phối hợp thực hiện. Việc làm ý nghĩa của cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng cửa khẩu Lóng Sập không chỉ dừng ở việc hỗ trợ bữa ăn sáng cho các em học sinh mà còn phối hợp tốt với các thầy, cô giáo tu sửa trường lớp, giúp các em học sinh bán trú và các điểm lẻ đặc biệt khó khăn có được chỗ ăn, ở bảo đảm để các em xa gia đình thực hiện tốt việc học tập tại nhà trường.

Ý tưởng từ phong trào học và làm theo Bác Hồ

Cách đây khoảng 9 năm, khi “cơn bão” ma túy càn qua làm khổ một số người trong bản thì cũng là quãng thời gian trẻ em trong bản không được đến trường, không được chăm sóc. Thậm chí, ở lứa tuổi lớp 1, lớp 2, nhiều em đã phải đi bẻ ngô, nhổ sắn thuê ở các bản dưới hay ở nhà trông em… Đây cũng là một trong những việc được coi là khó giải quyết. Cấp ủy, chính quyền và ngành giáo dục từng vào cuộc nhưng không hiệu quả. Thế rồi, cùng những ý tưởng sáng tạo, cách làm thiết thực của chi bộ các nhà trường trong xã và Đồn Biên phòng Cửa khẩu Lóng Sập khi vận dụng, triển khai Chỉ thị số 03 và nay là Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng cửa khẩu Lóng Sập và chi bộ các trường của xã Lóng Sập đã đưa được các em đến với trường, với lớp, tiếp nối tương lai tươi sáng cho các em nhỏ nơi đây.

Đồng chí Tòng Văn Sáng, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu Lóng Sập, cho biết: Học và làm theo Bác, cán bộ, chiến sỹ đơn vị đã vận dụng và lựa chọn làm được nhiều việc ý nghĩa. Như hỗ trợ áo ấm, chăn ấm, làm nhà cho đồng bào, học sinh khó khăn; hỗ trợ cây trồng, vật nuôi cho các bản nghèo, khám; chữa bệnh miễn phí cho nhân dân 2 bên biên giới… Từ năm 2012 đến nay, Đảng ủy, Ban Chỉ huy đơn vị đã họp và đưa ra trước tập thể đơn vị bàn, quyết định huy động cán bộ, chiến sỹ hằng tháng trích một phần từ tiền lương phụ cấp của mình, chung tay với bà con dân bản hỗ trợ các em học sinh ở điểm trường Buốc Pát bữa ăn sáng để các em có điều kiện đến trường.

Trao đổi thêm với Trung tá Tòng Văn Sáng, được biết: Đến nay, ngoài việc đỡ đầu 3 học sinh là con em 2 bên biên giới học hết lớp 12, đơn vị đã nhân rộng mô hình hỗ trợ bữa ăn cho hơn 70 học sinh thuộc 4 bản khó khăn trong xã đang theo học tại khu trung tâm. Trong thời gian tới, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Lóng Sập sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, góp phần tạo sự chuyển biến tích cực từ nhận thức đến hành động của cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị. Trong đó, sẽ tập trung hơn nữa việc khắc phục khó khăn, giúp nhân dân hai bên biên giới phát triển kinh tế, ổn định đời sống, củng cố hệ thống trị ở cơ sở và bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới…

Xuôi dốc trở ra trên con đường đất, tôi chợt nghĩ: Nếu không có việc làm đầy ý nghĩa của những người lính Cụ Hồ giữa thời bình nơi vùng cao biên giới Lóng Sập thì tương lai bao trẻ em ở bản Buốc Pát hơn 7 năm qua sẽ đi về đâu? Nếu không có những việc làm thắm đượm tình quân dân đó thì khó có thể xoa dịu nỗi đau từ “cơn bão ma túy” từng làm khổ bao thế hệ đồng bào nơi đây. Câu chuyện đầy ý nghĩa đó đã và đang thắp sáng thêm tình quân dân nơi vùng cao biên giới, góp phần tạo ra được một thế hệ không ma túy, góp phần làm thay đổi suy nghĩ của đồng bào, thêm quyết tâm cho con em mình đi học. 

Xuân đã về trên mảnh đất biên giới còn nhiều khó khăn Lóng Sập. Mong sao, cứ thêm mỗi mùa xuân là thêm một năm các em học sinh nơi đây lại bớt những khó khăn và đói nghèo sẽ lùi xa trên mảnh đất này. Để các em được đến trường, được hưởng đủ đầy sự chăm sóc từ bàn tay của gia đình, nhà trường và xã hội.

Quốc Tuấn