Qua tìm hiểu một số chi bộ ở Đảng bộ cơ sở phường Cổ Nhuế 2 (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), vấn đề làm thế nào để có đảng viên tốt đã được các đại hội chi bộ rất quan tâm và thảo luận một cách nghiêm túc, có lý luận và có thực tiễn. Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 (Đảng bộ phường Cổ Nhuế 2) có 70 đảng viên, trong đó 30 đảng viên là cán bộ Quân đội đã nghỉ hưu, 23 đảng viên là cán bộ cao cấp của Quân đội. Chi bộ lãnh đạo tổ dân phố có 400 hộ gia đình với 1.400 nhân khẩu, dân cư đa sắc, ngành, nghề đa dạng. Từ đặc điểm của chi bộ, nhiều ý kiến của các đảng viên Nguyễn Thị Mão, Nguyễn Văn Đạt, Đỗ Trọng Lân đã đề cập sâu sắc về chất lượng đảng viên của chi bộ trong thực hiện nhiệm vụ thể hiện: 1) Gương mẫu trong vận động nhân dân phát triển kinh tế, giải phóng mặt bằng xây dựng đường Phạm Văn Đồng. Tổ chức xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khu phố theo đúng quy hoạch, giữ gìn vệ sinh môi trường, bảo đảm trật tự an ninh, là hạt nhân đoàn kết trong khu dân cư, tích cực tham gia xây dựng đô thị văn minh. 2) Thực hiện nghiêm túc những điều đảng viên không được làm, học tập và làm theo Bác Hồ về dân vận, kinh trọng dân, bảo vệ dân, không có điểm nóng trên địa bàn dân cư. 3) Đảng viên quan tâm theo dõi tình hình thời sự, nhạy cảm phân biệt những tin xấu, độc hại trên mạng xã hội và đấu tranh kiên quyết với những biểu hiện đưa tin giả, thiếu chính xác, không đúng sự thật.

Về một vùng quê Thanh Hóa vào dịp đại hội, không khí sinh hoạt chính trị, thi đua sâu rộng lập thành tích chào mừng đại hội đảng bộ các cấp. Ở Đảng bộ bộ phận làng Đông (Đảng bộ xã Vĩnh Thịnh, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa), 3 chi bộ đã hoàn thành đại hội và đại hội toàn thể 72  đảng viên của đảng bộ bộ phận, tôi lĩnh hội được nhiều ý kiến rất có giá trị của cán bộ, đảng viên. Đồng chí Trần Công Tạo, đảng ủy viên xã cho biết, thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn nông thôn đã được công nhận xã nông thôn mới điểm nổi bật là vai trò đảng viên gương mẫu trong phát triển kinh tế, tìm tòi chuyển đổi mô hình sản xuất, cây trồng, vật nuôi để sản phẩm có giá trị kinh tế cao. Chấp hành gương mẫu và nghiêm chỉnh chủ trương dồn điền đổi thửa, đảng viên không chọn ruộng tốt cho mình, sẵn sàng nhận những nơi khó khăn cải tạo để tạo ra những sản phẩm mới, năng xuất và hiệu quả hơn. Theo đồng chí Trần Công Thái, Bí thư Đảng ủy bộ phận làng Đông cho biết, các chi bộ đã động viên lực lượng thanh niên, trung niên còn sức khỏe tốt tham gia phát triển làng nghề chế tác đá mỹ nghệ, nên trong khoảng hai năm gần đây làng nghề đã phát triển mạnh, thu hút được nhiều lao động. Thu nhập của lao động phổ thông 4-8 triệu đồng/ tháng trở lên. Những lao động có kỹ thuật thu nhập trên 15 triệu đồng/tháng, góp phần thực hiện chủ trương ly nông mà không ly hương. Đời sống người dân được nâng cao rõ rệt. Bộ mặt làng xóm khang trang, sạch đẹp, dân làng đoàn kết, đảng viên thực sự là những hạt nhân trong xây dựng nông thôn mới.

Đồng chí Dương Văn Huân, Bí thư chi bộ Tổ dân phố Đống 2, phường Cổ Nhuế 2, khẳng định chất lượng đội ngũ đảng viên quyết định chất lượng các tổ chức đảng, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ. Vai trò lãnh đạo, uy tín của chi bộ  đối với xã hội do phẩm chất, năng lực và trình độ của đội ngũ đảng viên tạo thành.

Trong điều kiện đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo mọi mặt của đời sống xã hội, từ yêu cầu của cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn và nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn đối với đảng viên. Thực tế cho thấy, nếu mỗi chi bộ không chăm lo xây dựng đội ngũ đảng viên vững mạnh thì Đảng không thể lãnh đạo thắng lợi nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới.

Việc nâng cao chất lượng đảng viên còn những nội dung quan trọng khác, cần nghiên cứu đổi mới. Đó là siết chặt quản lý đảng viên. Đây là một trong những giải pháp quan trọng và càng cần thiết hơn trong bối cảnh nền kinh tế mở cửa, năng động, giúp ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII). Hiện nay đảng viên đi làm việc trên khắp trong nước và nước ngoài. Bất cứ đảng viên nào cũng phải sinh hoạt trong một TCCSĐ. Mọi đảng viên đều phải tham gia sinh hoạt chi bộ đều đặn, thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả những nhiệm vụ do chi bộ phân công. Phải nhận thức sinh hoạt chi bộ là nơi cần thiết để khẳng định những mặt mạnh để phát huy, đồng thời chỉ ra, phân tích, phê bình những mặt yếu để đảng viên khắc phục.

Ở Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 có 11 đảng viên đang làm việc trong các doanh nghiệp không có tổ chức đảng. Họ chủ yếu là các sinh viên vừa tốt nghiệp. Sinh hoạt đảng được gửi về địa phượng nơi cư trú nhưng nơi làm việc lại quá xa. Ở các chi bộ thuộc Đảng bộ làng Đông, xã Vĩnh Thịnh (Thanh Hóa), số lượng đảng viên này có tới gần chục người. Đây là những sinh viên xuất sắc được kết nạp vào Đảng trong thời gian học tập. Khi tốt nghiệp về nông thôn khó tìm việc làm phải đến các doanh nghiệp ở thành phố, có một số phải ra nước ngoài làm việc nên đảng số gửi lại chi bộ ở quê hương. Đại hội Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 mặc dù đã thông báo trước một tháng nhưng vẫn có 2 đảng viên trẻ không dự Đại hội được vì kế hoạch công việc của doanh nghiệp đã có phương án từ đầu năm. Những đảng viên này tham gia sinh hoạt thường kỳ còn khó khăn hơn nhiều, trong khi phần lớn còn trong thời gian dự bị.

Việc phát triển đảng viên trong các nhà trường là một nguồn bổ sung đảng viên cho Đảng. Học viện Kỹ thuật quân sự mỗi khóa đào tạo kỹ sư cho nền kinh tế quốc dân thường kết nạp 5-10% số sinh viên xuất sắc vào Đảng. Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh mỗi năm kết nạp 200 đảng viên, trong đó có 60% là sinh viên. Năm 2016-2017 Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh kết nạp 1.082 đảng viên là sinh viên. Một nguồn lực về khoa học - kỹ thuật rất lớn của Đảng. Cần nghiên cứu để các đảng viên được sinh hoạt phù hợp ở nơi công tác nhằm phát huy được tiềm lực của đội ngũ đảng viên trẻ làm công tác khoa học - kỹ thuật, tránh phải xóa tên đảng viên do không thực hiện đúng quy định về sinh hoạt đảng.

Luôn luôn coi công tác quản lý đảng viên là căn cốt để xây dựng Đảng nên Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 coi việc giao nhiệm vụ cho từng đảng viên là biện pháp tích cực để vừa quản lý hoạt động, vừa đánh giá chất lượng hoàn thành nhiệm vụ của đảng viên. Chi bộ phân công đảng viên ứng cử vào các vị trí phụ trách tổ dân phố, ban công tác mặt trận, chi hội và các phân hội trưởng hội cựu chiến binh, chi hội trưởng hội người cao tuổi. Cấp ủy phân công các cấp ủy viên phụ trách hoạt động của chi hội phụ nữ, ban an ninh, tổ dân phòng. Bí thư chi bộ Dương Văn Huân chia sẻ: Chi ủy thực hiện phương châm dân biết, dân bàn, dân kiểm tra. Mọi hoạt động của đảng viên thực hiện các nhiệm vụ của phường đều được công khai, thông tin đầy đủ để nhân dân biết và đánh giá. Bà Nguyễn Thị Dân, Tổ trưởng Tổ dân phố Đống 2, khẳng định các đồng chí đảng viên trong tổ dân phố thực sự là những người tiên phong, gương mẫu trong mọi hoạt động của tổ dân phố, tích cực phát triển kinh tế, giúp nhau giảm nghèo, đi đầu trong phong trào xây dựng đô thị văn minh, giữ gìn trật tự an ninh, mẫu mực tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, là những hạt nhân đoàn kết nhân dân. Tuy không phải là đảng viên nhưng ý kiến của bà Nguyễn Thị Dân sát thực về chất lượng công tác từng đảng viên, giúp cho việc đánh giá phân loại đảng viên hằng năm khách quan chính xác.

Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ làm cho công tác quản lý đảng viên chặt chẽ, sinh động. Trong khi ở nhiều nơi đảng viên ngại tham gia sinh hoạt chi bộ thì tại Tổ dân phố Đống 2, (phường Cổ Nhuế 2 , Bắc Từ Liêm, Hà Nội), đảng viên lại mong đến ngày mồng ba hằng tháng để được họp chi bộ. Sinh hoạt chi bộ tại đây không chỉ ra nghị quyết lãnh đạo mà còn có sự kết hợp nhuần nhuyễn với nhiều nội dung khác… Đại tá, cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Văn Thủy, cho biết: “Đảng viên trong Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 phần lớn là CCB nên rất quan tâm đến lĩnh vực quốc phòng - an ninh. Trên mạng xã hội hiện nay có rất nhiều thông tin trái chiều, cần có sự định hướng của luồng thông tin chính thống”. Chi ủy đã giao nhiệm vụ cho đảng viên chuẩn bị tổng hợp tình hình để thông tin cho chi bộ hoặc mời những đồng chí đương chức trên địa bàn thông tin thời sự hoặc chuyên đề cho chi bộ. Một số buổi sinh hoạt thường kỳ chi ủy yêu cầu các tổ trưởng đảng báo cáo tình hình tư tưởng của nhân dân trong khu dân cư. Cấp ủy chú trọng mỗi buổi sinh hoạt sẽ cung cấp thông tin mới cho đảng viên. Đó là sức hút để quản lý đảng viên.

Đảng viên tham gia học tập nghị quyết là quy định bắt buộc, là quyền lợi nhưng cũng là vấn đề cần quan tâm trong công tác quản lý đảng viên. Theo Bí thư chi bộ Dương Văn Huân, điểm danh những lần Đảng bộ phường tổ chức học nghị quyết, đảng số chưa khi nào đủ. Có đảng viên chỉ đến lúc điểm danh. Có nhiều lý do, từ ý thức đảng viên đến công tác tổ chức, lựa chọn nội dung, phương pháp truyền đạt. Đây là việc hệ trọng trong việc quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng. Ngày nay, việc cải tiến phương pháp học nghị quyết là yêu cầu phù hợp với cuộc sống đã thay đổi. Không có điều kiện tập trung vài trăm người để nghe giảng bài vài ngày, cũng không cần thiết phải in hàng nghìn trang tài liệu để phát tới từng đảng viên. Các cấp ủy đảng cần nghiên cứu để sử dụng hệ thống thông tin kỹ thuật số thật hiệu quả, quy định nội dung học tập cho cán bộ, đảng viên và những yêu cầu cần thu hoạch, định kỳ báo cáo trước chi bộ.

Trong giai đoạn mới, công tác lý luận vẫn phải phấn đấu, đáp ứng được yêu cầu soi sáng hoạt động thực tiễn của Đảng. Học tập vẫn là yêu cầu, là một nhiệm vụ chính trị thường xuyên của cán bộ, đảng viên. Nhiều nghị quyết của Đảng xác định: Mọi cán bộ, đảng viên, trước hết là các cán bộ lãnh đạo chủ chốt, phải có kế hoạch thường xuyên học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn. Học tập là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi cán bộ, đảng viên và phải được quy định thành chế độ. Lười học tập, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp nhận những thông tin mới, những hiểu biết mới, cũng là biểu hiện của sự thoái hoá.  

Thực hiện chặt chẽ việc quản lý chuyển sinh hoạt đảng. Khi đảng viên chuyển công tác, chuyển  nơi cư trú phải kịp thời chuyển sinh hoạt đảng theo quy định. Đồng thời, phải thực hiện nghiêm túc việc viết phiếu chuyển sinh hoạt đảng, theo dõi, kịp thời phát hiện những trường hợp vi phạm, nhất là những trường hợp bỏ sinh hoạt đảng. Khi cán bộ nghỉ hưu tại nơi cư trú, nếu thời gian dài không tham gia sinh hoạt đảng, cần chủ động tìm hiểu để phát hiện với tổ chức đảng về những trường hợp tự bỏ sinh hoạt đảng. Thực hiện nghiêm túc quy định về việc giới thiệu đảng viên giữ mối liên hệ với cấp ủy, tổ chức đảng nơi cư trú theo Quy định số 76-QĐ/TW ngày 15-6-2000 của Bộ Chính trị về việc “Đảng viên đang công tác ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp thường xuyên giữ mối liên hệ với chi uỷ, đảng uỷ cơ sở và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú” (nay là Quy định số 213-QĐ/TW ngày 2-1-2020 về trách nhiệm của đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú). Chi bộ Tổ dân phố Đống 2 đã quản lý tốt 103 đảng viên sinh hoạt "2 chiều" với phương châm nhớ từng người, hiểu hoàn cảnh từng nhà, nắm chắc những phát sinh bất thường trong sinh hoạt với tổ dân phố.  

Thông qua công tác quản lý đảng viên và quản lý sinh hoạt đảng, chủ động phát hiện những đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, những đảng viên vi phạm kỷ luật đảng đến mức không còn đủ tư cách đảng viên và những đảng viên tự bỏ sinh hoạt đảng… để kịp thời đưa ra khỏi Đảng. Qua đó làm trong sạch đội ngũ đảng viên. Đây cũng là một trong những giải pháp để ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối song, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.