Vấn
đề cho doanh nghiệp nước ngoài thuê đất trồng rừng không chỉ làm nóng phiên
chất vấn của Quốc hội ngày 12-6-2010 mà đã gây bức xúc trong dư luận từ nhiều
tháng nay khi Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, nguyên Uỷ viên Bộ Chính trị, nguyên
Phó thủ tướng lên tiếng về việc một số tỉnh biên giới cho nước ngoài thuê đất ở
khu vực trọng yếu về quốc phòng, an ninh, có khu vực là đất rừng phòng hộ, đầu
nguồn. Sau đó Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ra lệnh tạm dừng cấp phép đầu tư,
giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiểm tra và báo cáo Chính phủ.
Theo
báo cáo của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát, đến
nay đã có 10 tỉnh cấp phép cho các doanh nghiệp nước ngoài thuê 305.353 ha,
trong đó đã giao 33.824 ha. Thời gian cho thuê đất là 50 năm. Nhưng theo số
liệu của Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Quang Bình cho
biết thì có 18 tỉnh cấp phép cho nước ngoài thuê đất trồng rừng với 398.374 ha.
Sự chênh lệch không nhỏ của các con số và sự việc nói lên điều gì? Ai chịu
trách nhiệm về vấn đề này? Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết “Theo luật pháp hiện
hành, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được giao trách nhiệm quản lý nhà
nước về rừng, Bộ Tài nguyên và Môi trường được giao trách nhiệm quản lý nhà
nước về đất, còn các địa phương được phân cấp đã cho thuê đất chứ không cho
thuê rừng”. Do các địa phương không báo cáo nên Bộ không biết và con số thống
kê chưa đầy đủ. Như vậy, trách nhiệm thuộc về lãnh đạo các tỉnh đã được phân
cấp quản lý về đất và rừng? Nhưng cũng theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn thì các tỉnh đã làm đúng Luật đầu tư và Luật đất đai. Nghĩa là
không có ai, từ Trung ương tới các tỉnh phải chịu trách nhiệm? Hoàn toàn không
đúng. Nhưng vì tổ chức chồng chéo, phân cấp, cơ chế quản lý lỏng lẻo mỗi bộ một
khâu, sự phối hợp liên ngành và phối hợp giữa Trung ương và địa phương yếu kém,
luật pháp không đồng bộ, còn nhiều kẽ hở nên khi có sự cố xảy ra, trách nhiệm
thuộc về “chúng ta”, mỗi người một phần, khó quy trách nhiệm chính cho cá nhân.
Trong trường hợp cụ thể, nếu quy trách nhiệm cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn e rằng chưa thuyết phục khi còn trách nhiệm của Bộ trưởng
Bộ Tài nguyên và Môi trường, lãnh đạo các tỉnh không chỉ có trách nhiệm trực
tiếp mà đã được học kỹ về kiến thức an ninh, quốc phòng?
Do
đó, để ngăn chặn từ gốc những vấn đề tương tự, để khi sự việc xảy ra xác định
được ngay trách nhiệm cá nhân, cần:
1.
Xác định cơ cấu tổ chức của Chính phủ, tiếp tục hình thành bộ quản lý đa ngành,
đa lĩnh vực. Thực hiện nguyên tắc: Một việc chỉ giao cho một cơ quan, một cán
bộ chịu trách nhiệm chính. Trong trường hợp cụ thể, rừng cũng là tài nguyên,
nên giao Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý luôn cả rừng. Nên nghiên cứu hình
thức thành lập bộ kinh tế như nhiều nước trên thế giới đã thành lập, hoạt động
hiệu quả để tiếp thu có chọn lọc phù hợp với thực tế của nước ta.
2.
Xây dựng hành lang pháp lý bảo đảm sự thống nhất quản lý, kiểm tra, giám sát
của Trung ương khi phân cấp cho địa phương. Phân cấp cho địa phương là để phát
huy tinh thần trách nhiệm, tính năng động, sáng tạo của địa phương nhưng không
phải khoán trắng. Đồng thời với đổi mới cơ chế quản lý của Trung ương, các tỉnh
uỷ có kế hoạch kiểm tra, giám sát việc thực hiện chủ trương thu hút đầu tư nước
ngoài tại địa phương trên cơ sở phát triển bền vững, bảo đảm lợi ích kinh tế
với văn hoá-xã hội và an ninh quốc phòng, hài hoà lợi ích địa phương và quốc
gia. Tất cả các dự án đầu tư của nước ngoài dọc biên giới đều phải có ý kiến
của Chính phủ và giám sát chặt chẽ của Quốc hội.
3.
Nâng cao năng lực tham mưu, xây dựng luật của các cơ quan hữu quan. Trước khi luật
được đưa ra Quốc hội thông qua cần có ý kiến phản biện của các chuyên gia để
bảo đảm không có kẽ hở bị lợi dụng khi
thực hiện.
Việc
làm ngay hiện nay là rà soát lại và rút giấy phép ở những địa bàn trọng yếu liên
quan đến an ninh quốc gia. Đất rừng của ta phải giao cho dân ta trồng. Đó không
chỉ là bảo đảm đời sống của dân mà còn là bảo vệ biên giới Tổ quốc. Trách nhiệm
đó trước hết thuộc lãnh đạo các tỉnh biên giới đã cấp phép cho các doanh nghiệp
nước ngoài thuê đất, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài
nguyên và Môi trường.
Nguyễn Thuý Hoàn