Ninh Bình là một tỉnh ở đồng bằng Bắc bộ, cùng với cả nước, Ninh Bình đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Đảng đã xác định. Để thực hiện được điều đó, công tác xây dựng đảng nói chung, xây dựng đội ngũ đảng viên nói riêng được Đảng bộ xác định là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng.
Nhận thức đúng vị trí, vai trò của công tác xây dựng đội ngũ đảng viên, sau tái lập tỉnh đến nay, đặc biệt trong những năm 2001-2010, Đảng bộ tỉnh Ninh Bình đã có nhiều chủ trương đúng đắn, chỉ đạo cụ thể, sâu sát trong xây dựng đội ngũ đảng viên. Quá trình xây dựng đội ngũ đảng viên Tỉnh ủy đã bám sát chủ trương, chỉ đạo của Trung ương, chương trình, kế hoạch của Đảng bộ, đảm bảo công tác xây dựng đội ngũ đảng viên luôn được tiến hành đúng phương hướng, mục tiêu đề ra. Số lượng đảng viên mới được kết nạp năm sau cao hơn năm trước, chất lượng không ngừng được nâng lên. Theo thống kê từ năm 2001 đến 2010, toàn Đảng bộ kết nạp được 19.204 đảng viên mới, trong đó tỷ lệ đảng viên nữ là 51,9%, đồng bào dân tộc thiểu số 1,6%; tôn giáo là 2,5%; đoàn viên thanh niên là 65,4%; nông dân 35% và học sinh sinh viên kết nạp được 293 đảng viên chiếm 1,5% tổng số đảng viên được kết nạp. Đảng viên được kết nạp đảm bảo tiêu chuẩn, được trẻ hóa với việc chú trọng kết nạp đảng viên là đoàn viên thanh niên và học sinh, sinh viên.
Tuy vậy, công tác xây dựng đội ngũ đảng viên của Đảng bộ còn hạn chế, một bộ phận đảng viên giảm sút ý chí chiến đấu, phai nhạt lý tưởng cách mạng; không ít đảng viên suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, kiến thức và năng lực chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Những hạn chế đã ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của Đảng, giảm lòng tin của quần chúng, suy giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ tỉnh Ninh Bình.
Theo thống kê, trong nhiệm kỳ 1992-1996, xem xét, xử lý 2.730 vụ kỷ luật, đưa ra khỏi Đảng 1.220 đảng viên (chiếm 3,04% tổng số đảng viên trong Đảng bộ), trong đó khai trừ ra khỏi Đảng 216 đảng viên. Nhiệm kỳ 1996-2001 có 1676 đảng viên bị xử lý kỷ luật, trong đó khiển trách 423, cảnh cáo 477, cách chức 67, khai trừ 182, đưa ra khỏi Đảng bằng hình thức xóa tên, rút khỏi danh sách đảng viên 527.
Từ thực tiễn xây dựng đội ngũ đảng viên của Đảng bộ tỉnh Ninh Bình, rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
Thứ nhất, nhận thức đúng vị trí, vai trò của đội ngũ đảng viên và công tác xây dựng đội ngũ đảng viên
Đảng bộ đã nhận thức rất đúng đắn vai trò đội ngũ đảng viên và công tác xây dựng đội ngũ đảng viên. Từ đó, Đảng bộ thường xuyên quan tâm giáo dục, rèn luyện, quản lý đội ngũ đảng viên, phát triển đảng theo đúng phương châm, phương hướng, đồng thời thanh lọc đảng viên, nên cơ bản đảng viên đã phát huy được vai trò tiền phong gương mẫu. Đảng bộ đặc biệt nhận thức sâu sắc vai trò hết sức quan trọng của những đảng viên công tác ở những nơi khó khăn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bào tôn giáo. Nhờ đó, đa số đảng viên sống trong những hoàn cảnh khó khăn đã phấn đấu vươn lên hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của người đảng viên.
Thứ hai, xây dựng đội ngũ đảng viên toàn diện, trong đó lấy chất lượng chính trị, đạo đức cách mạng là trọng tâm
Đảng bộ đã thường xuyên tổ chức cho đảng viên học tập, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chính trị, khoa học, chuyên môn nghiệp vụ đồng thời tăng cường rèn luyện về phẩm chất đạo đức. Cử đảng viên đi học các lớp đào tạo, bồi dưỡng do Trung ương và tỉnh mở. Tổ chức học tập quán triệt nghị quyết của Trung ương và của tỉnh một cách nghiêm túc. Thông qua sinh hoạt đảng để thường xuyên giáo dục chính trị, tư tưởng. Thông báo thời sự, thông tin chuyên đề là một hình thức được Đảng bộ áp dụng. Chỉ đạo và tăng cường thường xuyên các hoạt động tuyên truyền, cổ động, thi đua, khen thưởng, động viên khích lệ tư tưởng, tình cảm, ý thức thi đua phấn đấu vươn lên hoàn thành nhiệm vụ..
Thứ ba, xây dựng đội ngũ đảng viên gắn với xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh
Chăm lo xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh từ xây dựng tổ chức, chi bộ, đảng bộ cơ sở, nhất là những tổ chức cơ sở đảng ở địa bàn trọng yếu, những lĩnh vực quan trọng. Gắn xây dựng tổ chức cơ sở đảng với xây dựng đội ngũ đảng viên. Đặc biệt, phải gắn chặt hơn nữa việc tự quản lý rèn luyện của cán bộ đảng viên với sự quản lý giáo dục của tổ chức cơ sở đảng.
Thứ tư, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức quần chúng trong xây dựng đội ngũ đảng viên
Coi trọng vai trò quần chúng nhân dân, của các tổ chức quần chúng trong việc tham gia xây dựng Đảng bộ nói chung và xây dựng đội ngũ đảng viên nói riêng, thường xuyên thực hiện theo lời chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Phải dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng.
Đảng bộ thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ đảng viên bằng nhiều hình thức, biện pháp, trong đó phát huy tốt vai trò của các tổ chức và đoàn thể quần chúng nhân dân trong xây dựng đội ngũ đảng viên. Giải quyết tốt mối quan hệ giữa đảng viên và quần chúng không chỉ góp phần bảo đảm vững chắc mối quan hệ Đảng - dân, nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng bộ mà còn trực tiếp tăng cường sức mạnh cho Đảng bộ phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu đã xác định.
Nguyễn Quốc Hùng
Khoa lịch sử Đảng, Trường Đại Học Chính trị