Cùng với việc đẩy mạnh công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế sâu rộng, đảng viên ra nước ngoài sẽ ngày một tăng và thường xuyên hơn. Đây là một xu thế, một nhiệm vụ đặt ra đối với công tác quản lý đảng viên khi ra nước ngoài, trong đó có Đài Loan.
Năm 1996, Đảng ủy Ngoài nước đã lập Chi bộ Văn phòng Kinh tế-Văn hoá Việt Nam tại Đài Bắc (Đài Loan), đến tháng 5 năm 2011, nâng cấp thành Đảng bộ. Các nhiệm kỳ qua, cấp ủy luôn tuân thủ và hướng dẫn các chi bộ, đảng viên thực hiện nghiêm Điều lệ Đảng và các quy định, hướng dẫn của Đảng về nhiệm vụ của đảng viên khi ra nước ngoài.
Trước tháng 5 năm 2011, tại địa bàn có trên 100 đảng viên. Gồm một số đồng chí là cán bộ làm việc tại cơ quan đại diện, còn lại là sinh viên, nghiên cứu sinh và người lao động. Trừ số đảng viên thuộc Văn phòng Cơ quan đại diện thường xuyên sinh hoạt đảng, các đảng viên là sinh viên, lao động liên hệ chủ yếu là khi nộp Phiếu công tác đảng ngoài nước và khi kết thúc khóa học hay hợp đồng lao động.
Sau khi nâng cấp lên đảng bộ, Đảng ủy đã nhanh chóng kiện toàn Ban Chấp hành, kiện toàn các chi bộ trực thuộc. Đến nay có trên 200 đảng viên; trong đó có đảng viên tại cơ quan đại diện, đảng viên là sinh viên, đảng viên là lao động. Hầu hết số đảng viên là sinh viên được tổ chức sinh hoạt tại chi bộ lưu học sinh, văn phòng và các tổ đảng.
Số đông đảng viên sang Đài Loan làm việc, học tập và lao động đều có ý thức đảng tốt. Đa số đều liên hệ, thông báo và nộp Phiếu công tác ngoài nước cho tổ chức đảng. Khi về nước đều làm các thủ tục như tự kiểm điểm đảng viên quá trình công tác tại địa bàn, có xác nhận của cấp ủy nơi sinh hoạt đảng hoặc xác nhận của đảng ủy. Một số đảng viên là sinh viên và lao động lẻ hằng quý hoặc 6 tháng báo cáo về quá trình học tập hoặc quá trình lao động gửi Đảng ủy. Các chi bộ thường xuyên liên hệ với Đảng ủy xin ý kiến về công tác chính trị, tư tưởng, công tác bồi dưỡng kết nạp đảng viên. Một số bí thư chi bộ gương mẫu và có trách nhiệm cao trong nhiệm vụ của mình và chi bộ. Có đồng chí được nhà trường khen thưởng, đề xuất cấp học bổng tiếp tục. Chưa phát hiện trường hợp đảng viên kết hôn với người bản địa hay nước ngoài hoặc được báo cáo phong học hàm, học vị khi đang học tập.
Tuy nhiên, vẫn có một số khó khăn trong thực hiện thủ tục chuyển sinh hoạt và bố trí sinh hoạt đảng như sau:
Đa số đảng viên lao động làm việc đơn lẻ tại các công ty gia đình rải rác trên toàn lãnh thổ, thời gian của hợp đồng lao động thường là 3 năm, những năm gần đây do khó khăn về kinh tế nhiều công ty giãn thợ, kết thúc sớm hơn hợp đồng, nhiều đảng viên là lao động ở nông thôn không có điều kiện sử dụng công nghệ thông tin, những khó khăn, hạn chế nêu trên ảnh hưởng đến việc sắp xếp và bố trí sinh hoạt chi bộ cho các đảng viên.
Sinh viên du học là đảng viên trẻ, có năng lực, trình độ, có điều kiện tiếp cận nguồn thông tin nhiều chiều cả trong nước và quốc tế, họ rất nhạy cảm với những vấn đề thời sự trong nước và quốc tế, nhưng việc định hướng về công tác chính trị tư tưởng của các cấp ủy, tổ chức đảng chưa được kịp thời.
Số đảng viên do tính chất học tập, lao động cũng như công tác có thời hạn (thường là 3 năm) nên luôn biến động, phần nào ảnh hưởng đến việc tổ chức, quản lý đảng viên và tổ chức sinh hoạt đảng.
Một số trường có số sinh viên là quần chúng đông nhưng đảng viên ít, lại hầu hết tham gia công tác đảng lần đầu, kinh nghiệm công tác đảng chưa nhiều, thiếu kinh nghiệm trong công tác vận động quần chúng, hạn chế kết quả phát hiện và bồi dưỡng kết nạp đảng viên. Việc thu nộp đảng phí, công tác khen thưởng hay tổ chức các lớp bồi dưỡng lý luận chính trị cho quần chúng ưu tú, đảng viên mới... gặp khó khăn.
Nhìn chung, các đảng viên ra nước ngoài đã thực hiện nghiêm Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước Việt Nam; tuân thủ luật pháp quốc tế, luật pháp nước sở tại; hầu hết các đảng viên đều chấp hành nghiêm chế độ sinh hoạt đảng theo quy định; trong quan hệ giao tiếp với người nước ngoài, các đảng viên đều không phát ngôn hoặc làm những việc phương hại đến lợi ích đất nước, an ninh quốc gia, luôn đề cao cảnh giác, chủ động phòng tránh những hoạt động chia rẽ, lôi kéo, chống đối của các thế lực thù địch. Nhiều đảng viên đã tích cực lao động, học tập, tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đảng bộ luôn tích cực, bám sát tình hình thực tế, lãnh đạo đảng viên thực hiện tốt quy định của Đảng. Các chi bộ, tổ đảng và đảng viên đã thực hiện nhiệm vụ của người đảng viên khi ra nước ngoài. Không có trường hợp vi phạm kỷ luật và các quy định liên quan đến quản lý cán bộ, đảng viên ra nước ngoài.
Một vài đề xuất, kiến nghị
Một là, đổi mới hơn nữa công tác tuyên truyền, định hướng chính trị tư tưởng phù hợp với đặc điểm tình hình của đối tượng là đảng viên tại địa bàn ngoài nước. Việc phổ biến, học tập nghị quyết của Đảng cần được biên soạn ngắn gọn, dễ hiểu và dễ phổ biến.
Hai là, Đảng ủy Ngoài nước quan tâm hơn việc bồi dưỡng kiến thức hoạt động công tác đảng cho các cấp ủy trực thuộc. Cung cấp kịp thời các tài liệu, ấn phẩm liên quan phục vụ cho công tác đảng vụ. Hướng dẫn các cấp ủy trực thuộc về nghiệp vụ công tác đảng viên, đổi mới công tác chuyển sinh hoạt đảng, vừa cung cấp đầy đủ thông tin về đảng viên sang công tác, học tập, lao động tại địa bàn ngoài nước, thuận lợi cho đảng viên liên hệ và nộp hồ sơ cho tổ chức đảng ngoài nước, vừa ràng buộc trách nhiệm đảng viên, các tổ chức cơ sở đảng nơi đảng viên sinh hoạt cũ để liên hệ khi cần thiết.
TS. Trần Duy Hưng
Vụ Nghiên cứu, Cơ quan Ủy ban Kiểm tra Trung ương; nguyên Bí thư Chi bộ lưu học sinh Đại học Thành Công Đài Loan, nhiệm kỳ 2012-2015